ŚFiNiA

MOGLI · Dołączył: 09 Sie 2006 Posty: 205 Przeczytał: 0 tematów

Autor: ANDRZEJ PILIPIUK
Tytul: Scriptoris

Z "NF" 3/98

W Hiszpanii i Włoszech nazywano ich scriptoris - piszący.
W Katalonii i Portugalii było ich tak niewielu, że nie
pokuszono się o stworzenie odpowiedniego słowa. Pojawili
się u zarania dziejów Hiszpańskiej Inkwizycji. Działali na
marginesie społeczeństwa, grzebali się w jego brudach.
Znajdowali się wśród nich wieśniacy, rycerze, wędrowni
rzemieślnicy, księża i zakonnicy, najwięcej było kupców
niejako predysponowanych do tego zawodu. Przemierzali
gościńce i co noc kładli głowę pod innym dachem. Wiele
widzieli i jeszcze więcej dowiadywali się z krążących wśród
ludu plotek. Inkwizycja starała się, aby byli niewykrywalni,
nie nosili więc szczególnych strojów ani odznak
przynależności do bractwa. Mieli dyspensę na kłamstwa, a
nawet zabójstwa, gdyby zagrożone zostało ich incognito.
Działali po cichu, ale na wszelki wypadek nie wracali w te
miejsca, w których mogliby zostać zapamiętani. Byli wśród
nich różni ludzie. Dobrzy i źli. Najłagodniejsi i ci, którym
radość zadawania cierpień przyćmiewała zdrowy rozsądek, byli
po cichu likwidowani. Potrzebowano tylko takich, na których
słowach można było polegać. Wypowiadali się niejednokrotnie
w kwestiach ostatecznych i ich uczciwość też musiała być
ostateczna. Wszyscy byli odważni, tchórzy nie przyjmowano.
Nie otrzymywali zapłaty, w czasie podróży i w czasie
odpoczynku musieli żyć z pracy własnych rąk. Jedynym
odstępstwem od tej zasady był zapis gwarantujący im miejsce
w przytułku na starość, jeśli dożyli starości, i pogrzeb na
koszt Świętego Oficjum. Zwyczajni zjadacze chleba nie
wiedzieli z reguły o ich istnieniu, zaś ci, którzy
wiedzieli, darzyli ich głęboką nienawiścią. Ale strach
zamykał im usta. Wielu pałało chęcią przyłączenia się do
organizacji. Szybko znikali bez wieści i tylko
nieliczni docierali tam, gdzie chcieli. Czasami
przynależność do bractwa była dziedziczona, najczęściej
pozostający wciąż w drodze członkowie umierali w zbyt młodym
wieku, aby zdążyć założyć rodziny. Ginęli od ciosów szpad i
zatrutych sztyletów, bowiem często wdzierali się do
prywatnych domów i pałaców w poszukiwaniu ukrytych pod
łóżkami, zawiniętych w jedwab zwojów zapisanych hebrajskim
alfabetem. Albo tropili tych, którzy pięć razy dziennie
nieruchomieli zwróceni twarzami w stronę Mekki.

Lochy więzienia Inkwizycji w Madrycie były głębokie,
według plotek sięgały piekła. W tych lochach spotkali się
pewnego wiosennego dnia gdzieś w połowie szesnastego wieku
dwaj mężczyźni. Inkwizytor Alfonzo de Gryauera przyjmował
niejakiego Antonia, którego świat znał jako wędrownego
sprzedawcę skórzanych kapci. Antonio miał na koncie sporą
liczbę pomyślnie zakończonych dochodzeń. Powitali się
szczerym braterskim uściskiem. Śledztwa, które wspólnie
prowadzili, doprowadziły między nimi do znacznej zażyłości.
Łączyła ich także wcześniejsza sprawa.
- Inkwizytorze - powiedział Antonio.
- Drogi Antonio...
Przybysz rozejrzał się ze wzruszeniem po chropawych
ścianach. Cela przekształcona została na pokój mieszkalny.
W miejsce słomy wstawiono pryczę i niewielki pulpit do
czytania i pisania, który mógł służyć jako klęcznik.
- Miło wreszcie wrócić do domu - powiedział.
Ponury loch był jego domem. I dobrze się w nim czuł.
Znacznie lepiej niż na zewnątrz.
- Antonio, mam dla ciebie złe wieści - rzekł inkwizytor z
powagą. - Musisz niezwłocznie wyruszyć w podróż.
W oczach przybysza stanęły łzy.
- Myślałem, że odpocznę kilka dni.
- Jeden dzień i jedną noc. Nie mogę obiecać ci więcej.
To będzie krótki dzień. Dziś do wieczora. I krótka noc.
Musisz wyruszyć przed świtem.
- Milczę i jestem posłuszny.
Twarz inkwizytora złagodniała.
- Wybacz, że nie pozwalam ci odpocząć.
- Wiem. Walczymy z szatanem. Ratujemy ludzkie dusze przed
ogniem piekielnym.
Alfonzo poklepał go przyjacielsko po ramieniu.
- W tych lochach łatwo zapomnieć, o co walczymy. Ale na
zewnątrz pod błękitnym niebem poczujesz moc Boga. Zobaczysz
cuda, które On stworzył dla mnie i dla ciebie. Dla naszych
braci i sióstr. I będziesz wiedział, że szatan chce
zawładnąć tym światem i zrobisz wszystko, aby go
powstrzymać.
- Zrobię wszystko.
- Prześpij się. Obudzę cię na kolację, a potem wyjaśnię
szczegóły misji.
Antonio wszedł do celi i rzucił się na pryczę. Nie spał
od blisko czterdziestu godzin. Wciągnął w płuca wilgotne,
przesycone stęchlizną powietrze lochów. Na ścianie falistą
linią arabskiego alfabetu wyryte były trzy wyrazy. Jego
dawne imię i nazwisko.

Dawno temu był mieszkańcem tej celi. Inkwizytor Alfonzo
przyłapał go na modlitwie o wschodzie słońca na wzgórzach
nad wsią. Nie mając innych możliwości, przyprowadził więźnia
na lince przywiązanej do końskiego ogona. Dzieci i kobiety
biegły za nimi, ciskając kamieniami i kawałkami łajna.
Wędrowali pięć dni, prawie trzysta kilometrów. Alfonzo
zmieniał konie cztery razy dziennie. Więźnia nie zmienił.
Te same nogi wybijały werble na kamienistej drodze, aż
rozpadły się buty i skóra zaczęła krwawić. A potem utworzyły
się rany. Blizny po nich Antonio miał nadal na nogach. Przez
te pięć dni inkwizytor pozwolił więźniowi dwa razy się napić
i trzy razy podzielił się skromnym posiłkiem złożonym z
suchego chleba. Żar lał się z nieba. Pot zalewał oczy
więźnia, a w głowie huczało i trzeszczało. Droga zdawała
się nie mieć końca. Antonio, nazywający się wówczas zupełnie
inaczej, zaczął podziwiać ponurego milkliwego człowieka,
którego plecy widział, ilekroć zdołał oderwać
rozgorączkowany wzrok od pylistego gościńca. Inkwizytor to
zwiększał się, to zmniejszał. Jego postać na koniu migotała,
pulsowała, rozdwajała się. Wraz z uderzeniami krwi do
udręczonego gorącem mózgu wzrastał jego podziw. Podziwiał go
za cień odrazy w oczach, który pojawiał się, gdy inkwizytor
łamał chleb. Ten człowiek nienawidził Antonia, a mimo to
religia nakazywała mu nakarmienie wroga. Antonio na jego
miejscu nie bawiłby się, od razu przeszyłby wroga szablą.
- Zgadnij, dlaczego zabrałem cię ze sobą? - zapytał
inkwizytor ostatniego dnia wędrówki.
- Nie wiem.
- Bo chcę, abyś oczyścił się ze swoich grzechów. Jesteś
twardy. Gdy w końcu cię złamiemy, będziesz opoką, na której
wzniesiemy gmach niejednej sprawy.
Oczyszczanie z grzechów było jednym koszmarem. Nie było
monotonne. Każdego dnia stosowano inną torturę. Próbę miski:
przez wyborowaną dziurkę woda kapała na jego głowę. Jedna
kropla na trzy minuty. Po dwu dniach każda miała siłę
maczugi. Kołyskę Judasza, kiedy to związany wisiał w
powietrzu, wspierając się jedynie tyłkiem o cienki drewniany
palik. Przypiekanie rozżarzonym żelazem, zrywanie paznokci.
Ludzka pomysłowość w tym względzie posunęła się daleko, nic
więcej nie dawało się wymyślić. Co wieczór, gdy skrwawionego
przywlekano go do celi, przychodził inkwizytor. Czytał Pismo
Święte i rozmawiał z Antoniem o Bogu. Aż wreszcie któregoś
dnia więzień przejrzał i zrozumiał porządek świata.
Spostrzegł, jak oszukańczą i pozbawioną miłości religią był
islam i jak wielka miłość otacza go w lochach. Pokochał
inkwizytora i kata. Spędzili wiele dni na ciężkiej pracy, by
mógł doświadczyć Bożej łaski. Gdy to zrozumiał, ogień, który
trawił jego umysł łatwo dał się ugasić. Chłodne fale
ostatecznego zrozumienia zalały mu głowę. A gdy oni
zrozumieli, że otworzył się na światło, zaprzestali tortur.
Teraz nie miały sensu. I tego dnia inkwizytor powierzył mu
tajemnicę. Śmierć w płomienich stosu oczyszczała duszę w
sposób ostateczny. Najbardziej zatwardziały grzesznik prosto
ze stosu podczas auto da fe trafiał do nieba. Antonio
prosił o tę łaskę dla siebie i swojej rodziny. Kochał Boga i
pragnął wieczerzać w raju. Jednak inkwizytor był
nieustępliwy.
- Nie możesz iść na łatwiznę, Antonio - mówił, gdyż takie
imię chciał przyjąć młody muzułmanin. - Stos jest bramą do
wolności, ale możesz jeszcze na ziemi przysłużyć się Bogu. A
z twoich grzechów oczyścimy cię zwykłym chrztem z wody.
Po gorących prośbach trochę ustąpił i zezwolił, by
rodzina chłopca dostąpiła zaszczytu śmierci w płomieniach.
Antonio stał tuż obok niego podczas autos'. Widział, jak
szatan obecny w ich ciałach wykrzywia ich twarze grymasem
przerażenia. Słyszał, jak bluzga nienawiścią i miota
najstraszniejsze klątwy. Patrzył na swoich krewnych z
miłością. Przecież tego wieczora mieli wieczerzać w raju,
podczas gdy on dołączy dopiero po latach. Usiłował wyjaśnić
im ich szczęście, ale szatan zatkał im uszy i zawiązał myśli
w supły. Nie widzieli szansy. Nie czuli bożej miłości. Ich
krzyki były straszne, Szatan cierpiał w ich ciałach.
Wreszcie opuścił ich, wracając do piekła, a wolne dusze
uniosły się do nieba. Wkrótce Antonio został ochrzczony i
wyruszył w świat, aby służyć wielkiej sprawie zbawienia. Z
niechęcią opuszczał ponure lochy i z radością do nich
wracał. To było miejsce, gdzie zaczął nowe życie. I jego
dom. Jedyny, jaki miał na świecie. Uśmiechał się przez sen.

Alfonzo dotknął jego ramienia. Ocknął się natychmiast,
wracał do przytomności zaraz po przebudzeniu. Odruchowo
sięgnął do pasa. Nóż był na swoim miejscu. Usiadł.
Inkwizytor poprosił go na zewnątrz. Wspinali się po
schodach z zatęchłych lochów na wieżę. Tam inkwizytor
urządził sobie mieszkanie. Jedno tylko pomieszczenie, w nim
prosty stół z desek, dwa zydle i skrzynia na książki. W
kącie stał dzbanek na wodę i leżała kupka słomy. Inkwizytor
sypiał nie lepiej niż jego więźniowie. Ascetyczna twarz w
świetle kaganka sprawiała wrażenie zmęczonej. Jednak jasne
oczy świeciły ogniem. W nich zawierała się jego dusza.
A ona żyć będzie wiecznie. Wysokie strzeliste okna wieży nie
były oszklone. Królowały tu wiatry. W zimie bywało
nieprzyjemnie, ale ciało starca przyzwyczaiło się do chłodów
i postów. Zahartowane jak kawałek stali rozgrzany do
czerwoności, a potem zanurzony we krwi przez damasceńskiego
płatnerza. Ogień i krew. Posiłek dla gościa był wyszukany.
Dostał miskę kaszy. Sam gospodarz jadł jak zwykle chleb i
popijał wodą. Wielu ludzi łamało święte posty. On poszcząc
bez przerwy zdejmował z nich część ich win. Przeżegnali się,
po czym zasiedli do wspólnego posiłku. Krzyż leżał obok na
stole. Milczeli. Pożywienie szybko znikało, a gdy skończyli,
Antonio wytarł chlebem miskę po kaszy. Wiatr zachybotał
płomieniem kaganka.
- Dokąd mam wyruszyć i w jakiej misji? - zapytał.
- Wyruszysz do wioski Los Martines, gdzie odnajdziesz
przybyłego z Egiptu arabskiego czarownika.
- Jak go rozpoznam?
- Po czynach i po słowach. Może także po twarzy. To
prawdziwy Arab.
- Arabowie są różni. Ciemnowłosi, ale większość
mieszkańców naszego kraju jest taka...
- Stanowią inną rasę. Ci, którzy przybyli, by skazić
naszą świętą ziemię trucizną islamu, spotkali tu potomków
Rzymian, Wandalów, Gotów i innych ludów. On będzie miał
czystą twarz, podobną trochę do twarzy Żydów.
- Jeśli mieszka tam wielu Żydów, którzy przyjęli chrzest
święty, to mi to nie pomoże.
- Może uda nam się ustalić, gdzie się ukrywa. Chodź ze
mną.
Zeszli z powrotem do lochów, do sali tortur. Kat kręcił
korbą urządzenia do rozciągania członków. Przesłuchiwany
wrzeszczał. A raczej wrzeszczał w nim szatan.
- Powiesz, gdzie zatrzymał się Ali Mustafa ben Abiba? -
zapytał inkwizytor.
Leżący otworzył oczy i patrzył ponuro. Plunął krwią. Ale
miał za mało siły, aby plwocina dosięgła twarzy dręczyciela.
- Gdzie? - zapytał inkwizytor.
Antonio słyszał w jego głosie miłość do nieszczęśnika,
który w głupim uporze sprzeciwia się planom zbawienia. Kat
ujął pochodnię i przypalił rozciągniętemu bok. Ten zawył
nieludzkim głosem. Wspomnienia odezwały się w umyśle
Antonia. On także miał na bokach blizny po przypalaniu.
- Powiesz? - zapytał inkwizytor.
Leżący nie odpowiedział. Nagle jego ciało zwiotczało.
Znieruchomiał. Było późno. Za późno, aby udzielić mu
rozgrzeszenia. Za późno na chrzest przez ogień. Alfonzo
przyszedł do siebie pierwszy.
- Tak mu było pisane - powiedział. - Bóg go powołał.
- Jego dusza stracona dla nieba - wyszeptał ze smutkiem
Antonio.
- Niekoniecznie - powiedział inkwizytor. - Stanie
przed Najwyższym Sędzią. Może On w swojej łasce sprawi, aby
dostąpił wiecznego szczęścia.
Kat milczał nieporuszony i zaczął luzować sznury. Pod
ciałem zaczęła formować się cuchnąca kałuża. Ekskrementy
mieszały się z krwią.
- Trudno, mój synu. Będziesz musiał sam go odnaleźć -
powiedział Alfonzo. - Wypocznij przed podróżą. Idź do celi.
Zostaniesz obudzony przed świtem. Znasz drogę?
- Tak. Prosto na północ. Gościńcem. Nieduże miasteczko.
Jeśli wyruszę o świcie, o zachodzie będę na miejscu.
- Niech ci towarzyszy moje błogosławieństwo.
Antonio ukląkł w kałuży krwi. Przyjaciel i nauczyciel
położył mu dłoń na głowie i wygłosił formułę po łacinie. W
celi młody wywiadowca zdjął spodnie. Spróbował usunąć krew,
polewając ją wodą z dzbanka. Nie schodziła, powiesił więc
spodnie na pulpicie, aby wyschły. Przyłożył głowę do zimnego
kamienia. Zasnął w okamgnieniu i miał głupi sen. Znajome
oczy patrzyły z sufitu, a potem usłyszał śpiew mudżahedinów.
- Nie ma boga poza Allachem, a Mahomet jest jego
prorokiem.
A potem nie wiedzieć czemu przypomniał mu się ojciec.
Ojciec we śnie był młodszy niż wtedy na placu, gdy jako
jedyny członek rodziny z godnością wstępował na stos. W
milczeniu. We śnie ukrywał zwój z tekstem Koranu w skrytce
pod piecem. A potem weszła siostra Antonia, Nuszyk, w
czadorze na twarzy. Uśmiechała się smutno.
- Zabiłeś nas - powiedziała.
Chciał krzyczeć, ale nie mógł wydobyć z siebie głosu.

Świtało. Zakurzonym gościńcem na małym osiołku jechał
wędrowny sprzedawca skórzanych kapci. Towarem w dwu dużych
koszach objuczony był drugi osiołek prowadzony z tyłu na
sznurze. Antonio czuł się niewyraźnie. Może sprawiły to sny,
a może poranny chłód. Poznawał tę drogę. Wędrował tędy
przywiązany linką do końskiego ogona. Chciał wówczas
przegryźć sznur, teraz widział, że byłoby to głupotą. Droga
zapoczątkowała jego oczyszczenie. Musiał nią przejść, aby
móc służyć Bogu. Koło południa zatrzymał się w pobliżu
przydrożnej studni. Rozjuczył osły i puścił je, aby się
popasły. Napełnił gardło wodą z sadzawki. Na kamiennym
obmurowaniu wyryto kiedyś gwiazdę Dawida. Oparł się o drzewo
obok pakunków i przymknął oczy. Nie obawiał się złodziei.
Osiołek był wytresowany, aby budzić go, gdy pojawi się ktoś
obcy.
Ocknął się niespodziewanie. Na jego piersi leżała
zwinięta w kłębek żmija. Zmrużył oczy, starając się trwać
nieporuszony. Wąż wysunął rozdwojony języczek, przysunął
łepek do jego twarzy. Wywiadowca wstrzymał oddech. Trwali
tak skamieniali przez wieczność. Płuca pozbawione powietrza
zaczęły drżeć. Przed oczyma Antonia pojawiły się czarne
kółka. A potem wąż zsunął się i zniknął między kamieniami.
Leżący odetchnął głęboko. Podniósł się i rozejrzał, szukając
wroga. Węża nie było. Został tylko ślad na piasku. Poczuł
ulgę i zawstydzenie. Bóg nie opuści wiernego sługi. Jak
mógł przypuszczać, że umrze tu pod tym rachitycznym
drzewkiem u brzegu sadzawki? Wzrok jego padł na pył
gościńca. Zygzak, ślad węża, układał się w znajome słowo
napisane świętym pismem arabskim. Imię Nuszyk. Powiał wiatr
i u brzegu sadzawki pojawiła się dziewczyna. Była trochę
podobna do jego siostry. Ubrana w prostą szatę
przypominającą arabską galabiję, na głowie niosła dzban na
wodę. Patrzyli na siebie w zdumieniu, wreszcie dziewczyna
dostrzegła pakunki.
- Jesteś panie wędrownym sprzedawcą kapci?
- Tak - odpowiedział Antonio zgodnie z prawdą. Zataił
jedynie drugą profesję.
- Jestem córką właściciela tej winnicy - wskazała na
bielejący na wzgórzach dom. - Ten kawałek ziemi należy do
nas od pokoleń.
Posesjonaci?
- Twój ojciec jest rycerzem? - zapytał zdziwiony.
- Byli nimi nasi przodkowie.
Zza skał wynurzył się olbrzymi mężczyzna. Ubrany w
skórę kozy, w potężnej ręce oplecionej węzłami żył trzymał
maczugę. Było w nim coś, co Antonio czuł czasami w stosunku
do niektórych ludzi Wschodu. Promieniowali ciepłem i
serdecznością.
- Szlachetny panie - odezwał się do Antonia - Ta ziemia i
to źródło należą do nas.
- To mój brat - wyjaśniła dziewczyna.
- Nie chciałem zakłócać waszego spokoju - powiedział
emisariusz. - Jeśli chcecie zapłaty za wodę...
- Napojenie spragnionego i jego trzody jest obowiązkiem -
przerwał olbrzym. - Zważ jednak szlachetny panie, że osioł
twój wszedł w szkodę.
Antonio odwrócił się. Jego zwierzę obgryzało delikatne
pędy sadzonek oliwek.
Pobiegł bystro i przyprowadził go z powrotem.
- Jeśli mogę jakoś wynagrodzić straty...
Olbrzym machnął dłonią.
- Szkody nie są duże. Para kapci w zupełności je pokryje.
Antonio uśmiechnął się.
- Widzę, że dobrze znasz ceny.
- Bywam czasami w mieście - odrzekł olbrzym.
- Jak nazwali to miejsce jego dawni mieszkańcy?
Przez twarz olbrzyma przemknął dziwny uśmiech.
- Nazwali je Szomre Hasaw Izrael.
Twarz Antonia stężała.
- Czy wiesz, co to znaczy? - zapytał olbrzyma.
- Strażnica Progu Izraela.
Kij wykonał krótki łuk i zderzył się z czaszką
wywiadowcy. Antonio osunął się na ziemię. Zanim jego oczy
zgasły zasnute mgłą nieświadomości, poczuł jeszcze miłość i
litość do tych ludzi.

Ocknął się w wilgotnej piwnicy. Ręce i nogi miał
związane. Olbrzym siedział nieopodal.
- A więc wróciłeś do życia, inkwizytorze.
- Nie jestem inkwizytorem - zaprotestował Antonio. -
Jestem sprzedawcą kapci. Chcecie mnie zabić i obrabować.
Olbrzym zmrużył oczy.
- Mamy lepszy pomysł. Inkwizycja ujęła niedawno naszego
cadyka. Ostatniego cadyka w tej części Hiszpanii. Wymienimy
go za ciebie. Dziś wieczorem.
- Zginiecie. Zwróćcie mi wolność.
- Nie.
- Rozkazuję!
Olbrzym wstał i machnął maczugą.
- Kupiec nauczył się rozkazywać - powiedział z pogardą. -
Jesteś obrzezany. Byłeś Żydem czy raczej muzułmaninem?
- Wyznawałem islam - niechętnie przyznał jeniec. - Ale
wymazałem swoje błędy. Jestem teraz sługą chrześcijańskiego
Boga. Jedynego Boga.
- Kiedyś ta dolina była spokojnym miejscem. Ale przyszli
głoszący miłość bliźniego słudzy waszego Boga i pozabijali
kobiety, mężczyzn i dzieci. Spalili domy, zasypali kanały.
Jesteśmy potomkami tych, których zabijano i tych, którzy
zabijali.
- Wasze istnienie oddala chwilę zbawienia świata.
- Gdyby wasz Bóg zobaczył, jak traktujecie Jego słowa,
zesłałby na was ogień piekielny i ugasił go potopem.
Wstał i wyszedł. Więzień zaczął trzeć nadgarstkami o
kamienie. Bez skutku. Pod wieczór sześciu zamaskowanych
mężczyzn zeszło do piwnicy. Zarzucili więźniowi na głowę
worek i wyprowadzili go na górę. Tam posadzili Antonia na
konia. Jechali długo po górach i dolinach. Zatrzymali się,
rozległ się stukot końskich kopyt i zdecydowany rozkaz.
- Chcę zobaczyć jego twarz.
Worek zdjęto. Otaczało Antonia sześciu mężczyzn z
krótkimi mieczami w dłoniach. Przed nim siedział na koniu
miejscowy inkwizytor. Wysoki chudy człowiek o nieprzyjemnym
spojrzeniu ciemnych oczu.
- Czego chcecie? - zapytał.
Jeden z zamaskowanych wskazał Antonia.
- Ten człowiek jest współpracownikiem inkwizycji.
Postanowiliśmy go zabić.
- Jak mogę go uratować? - zapytał inkwizytor.
- Uwolnij cadyka Aarona.
- Cadyk zgodnie z prawem zostanie spalony na stosie,
gdzie wy także traficie. A ten człowiek nie jest
współpracownikiem inkwizycji.
Zamaskowani zmarkotnieli.
- Zabijemy go - powtórzył przywódca.
- Jestem cały z ognia - powiedział Antonio po łacinie.
- Poradzisz sobie? - zapytał inkwizytor.
- Tak.
Przybysz odwrócił się i zaczął odjeżdżać. Jeden z
zamaskowanych podniósł kuszę.
- Nasz cadyk zostanie pomszczony - wrzasnął.
- Nie liczcie na to - odkrzyknął inkwizytor.
Bzyknęła strzała. Duchowny zsunął się z konia.
Antoniowi znowu założono worek na głowę.
Wepchnięto go do piwnicy. Innej niż poprzednio. Ta
zastawiona była beczkami z oliwą. Wyszli, z góry dochodziły
ich monotonne głosy. Czytali coś. Zaraz, była sobota.
Zebrali się w synagodze, aby czytać pisma i komentować je.
Antonio zaczął trzeć dłońmi o kamień. Rozplątanie sznurów
na nogach było trochę trudniejsze. Z kieszeni wydobył
krzesiwo. Podpali ten skład. Ci na górze zginą w
płomieniach. I on też. Zostaną zbawieni. Nie czuł do nich
żalu, mimo że źle się z nim obeszli. Mógł ofiarować im
zbawienie. Ale przecież mogą wybiec z domu i przeżyć, gdy z
niego pozostanie kupka popiołów. A miał jeszcze misję.
Musiał znaleźć inną metodę. Penetrował w ciemności piwnicę i
znalazł pochylnię na beczki. Wdrapał się po niej, na górze
była klapą. Odwalił ją bez większego trudu i wypełzł na
powierzchnię. Niewielkie domostwo wzniesione z kamienia z
wąskimi, podobnymi do strzelnic oknami. Antonio wyjrzał zza
rogu. Przed drzwiami otulony w szarą opończę stał strażnik,
dostrzegł także swoje osiołki koło studni. Podkradł się do
strażnika i huknął go w głowę kamieniem. Wartownik osunął
się bezwładnie. Antonio obiegł dom dookoła. Nie było innych
drzwi. Żadne okno nie było na tyle szerokie, aby przecisnął
się przez nie człowiek. Uśmiechnął się. Sam Bóg ułożył
wszystko, by mogli zostać zbawieni. Podparł drzwi ciężką
belką. Zaciągnął nieprzytomne ciało do piwnicy, następnie
wyrwał czopy z kilkunastu beczek. Oliwa polała się
strumieniami. Krzesiwo i hubka... piwnicę rozjaśniły żółte
płomienie. Wybiegł w ostatniej chwili. Na kamieniu przed
domem odpoczął. Z wnętrza rozległy się krzyki. Ktoś usiłował
rozbić drzwi. Krzyki stawały się coraz straszniejsze. W
oknie pojawiły się twarze, wołające o łyk powietrza, o
ucieczkę przed męką. Od płonącego domu wiatr niósł woń
palonej oliwy i zapach płonących ciał. Wypełniały całą
dolinę. A potem ktoś wybił dziurę w płaskim dachu.
Wyczołgała się przez nią dziewczyna, którą w południe
spotkał u źródła. Paliło się na niej ubranie, ale z
wysiłkiem czołgała się ku krawędzi. Wyła z bólu. Nagle go
zobaczyła.
- Dlaczego?
- Idziesz do raju - odkrzyknął.
A potem dach zapadł się. Żółte płomienie wystrzeliły do
góry. Zadanie zostało wypełnione. Poczuł ulgę. Krzyki
umilkły. Ze wzgórz zjechał na koniu miejscowy inkwizytor.
- Dobra robota - powiedział.
- Wypełniam tylko swoje obowiązki. Żyjecie, panie?
- Tak. Miałem pod kaftanem deskę obitą żelazem.
Patrzyli sobie w oczy. Gdzieś na ich dnie płonęły ognie.
- Niektórzy mogli ukryć się po domach dzisiejszego
wieczoru...
- Bądź spokojny. Nie ujdą nam. Jedziesz do Los Martines?
- Tak.
- To, co tam się dzieje, spędza nam sen z powiek. To
nasza grupa porwała tego starucha. Przybywasz z Madrytu?
- Tak.
- Tam zabito już wielu wywiadowców, scriptorze. Jeśli nie
wrócisz przez trzy dni, wyślemy ci na odsiecz oddział
wojska.
- Dziękuję, nie odmówię takiej pomocy.
Antonio skinął głową, po czym zarzuciwszy torby na osła
ruszył w stronę gościńca. Zmarnował wiele czasu. Całe pół
dnia. Ale za to spełnił dobry uczynek. Co najmniej
dziesięciu grzeszników zostało zbawionych tej nocy.

Do zajazdu dotarł bardzo późno. Większość gości i
personelu spała. Długo musiał się dobijać, nim wrota
otworzyły się i Antonio wprowadził swoje zwierzęta na
podwórze.
Pokój, który dostał, był wąski i niski. Unosiła się w nim
woń stęchlizny. Kaganek kopcił. Wędrowiec pomodlił się,
rzucił w ubraniu na łóżko i natychmiast zapadł w sen.
Przyśniła mu się dziewczyna, którą spalił. Głupi sen.
Budził się kilkakrotnie, ale woń spalenizny nie opuszczała
go. Pierwszy raz od siedmiu lat pozwolił sobie na kilka
przekleństw. Dziwne. Wcześniej nie przeszkadzały mu takie
zapachy. Przecież powinien być dumny z tego, co dokonał.
Nie jest łatwo zbawić jednocześnie kilkanaście osób, które
wcale nie chcą być zbawione. A on tego dokonał. Próbował
zasnąć i nie mógł. Ilekroć przysypiał, budził go
rozdzierający krzyk dziewczyny. I wtedy wypływał z pamięci
inny krzyk, siostry Nuszyk. Wiedział, dlaczego krzyczały.
Każdy człowiek lęka się śmierci, bo przez śmierć zbliża się
do swego Boga. Wstał z łóżka, zanim zaświtało. Zjadł
śniadanie i zapłacił za trzy dni z góry. Była niedziela. W
osadzie nie było kościoła. Osiodłał jednego osła i pojechał
do sąsiedniej wsi. Podczas sumy rozglądał się uważnie.
Zapamiętywał twarze. Chciał sprawdzić, kto z mieszkańców
Los Martines nie chodzi do kościoła. Cenna wskazówka. Poza
tym jednym czarownikiem musiał odkryć jeszcze innych
muzułmanów. Po mszy powędrował na wzgórza. Wsie leżały
blisko siebie. Szukał wzrokiem podejrzanych ruchów.
Cierpliwość została wynagrodzona. Maleńka grupka wracała z
kościoła, ale ominęła wieś i zajazd sporym łukiem i zniknęła
za wzgórzem. To go przeraziło. Czyżby nikt z mieszkańców
nie uczęszczał na msze święte? A może we wsi była jakaś
kaplica?
Na wzgórze wdrapał się miejscowy ksiądz. Wyglądał dziwnie
i unikał wzroku Antonia.
- Więc zawitałeś do nas, szpiegu inkwizycji? - zagadnął.
- Bierzesz mnie ojcze za kogoś innego.
Ksiądz uśmiechnął się ponuro.
- Chciałbym, żeby tak było. Ale podsumujmy fakty. Starego
Saddama porwano pięć dni temu. Dziś zjawiasz się ty. Widać
nie wszystko wyśpiewał na torturach, inaczej już
zrównalibyście wioskę z ziemią.
Antonio oczekiwał ataku, ale duchowny zaskoczyła go. W
powietrzu błysnął długi nóż o wąskiej klindze. Odskoczył,
ale potknął się i upadł.
- Nazywają was scriptoris - wysyczał duchowny. - Chcecie
rządzić tą ziemią. Inkwizycja jest dziełem szatana.
- Nie bluźnij!
Duchowny cisnął nożem. Nie trafił. Rzucił się więc z
gołymi rękami na szpiega. Zwarli się w mocnym uścisku i
zaczęli tarzać po ziemi. A potem stoczyli z góry. Na dole
tkwił w ziemi ostry kamień. Czaszka duchownego tylko
chrupnęła. Antonio zerwał się. Przez ciało wroga przebiegły
drgawki, a potem znieruchomiało. Zrozumiał, że stał się
zabójcą. Leżący stracił szanse na zbawienie. Nie wyspowiadał
się przed śmiercią ze swoich bluźnierstw.
Ukląkł i objął głowę rękami. Zamknął oczy i zaraz
otworzył je przerażony. Zobaczył twarz żydowskiej
dziewczyny, usłyszał w głowie jej krzyk.
- Dwa morderstwa - szepnął.
Ciężar win dusił go za gardło. Ale umysł wyćwiczony
podczas dyskusji z inkwizytorem Alfonzem wykonał woltę.
Popełnił tylko jedno morderstwo. Zabił duchownego.
Dziewczyna została, owszem, spalona, ale dla dobra Kościoła
i dla zbawienia swej duszy. A zresztą duchowny także urągał
Bogu i bluźnił przeciw Świętemu Oficjum. Jako członek
bractwa scriptoris miał dyspensę na zabójstwa w obronie
wiary. To jej bronił przed obłąkanym duchownym. I naraz go
olśniło. Duchowny był obłąkany. Ludzie pozbawieni rozumu
nie popełniają grzechów. Grzech jest świadomym i dobrowolnym
złamaniem praw Bożych. Szaleńcy nie są świadomi swoich
czynów. I trudno mówić tu o dobrowolności. Pytanie, co
dalej? Stał u podnóża pagórka, kilometr od wioski, a u jego
stóp leżało ciało. Musiał kontynuować misję. Tłumaczenie
się z zabójstwa byłoby zbytecznym przeciąganiem sprawy.
Jeśli w wiosce przebywał czarownik z Egiptu, należało go
szybko wyśledzić i aresztować, zanim uda się dalej.
Przywalił zwłoki kamieniami. Gdy czas się dopełni, będzie
można je ekshumować i pochować ponownie w poświęconej ziemi.
Ruszył do zajazdu. Czuł głód, a i pora była najwyższa,
żeby zjeść obiad. W głównej sali zajazdu siedziało sporo
ludzi. Nie rozpoznawał twarzy. Nikt z nich nie był obecny na
mszy w sąsiedniej wsi.
Pewnie mają tu jednak kaplicę, pomyślał.
Zamówił posiłek i niebawem stanęła przed nim kasza z
omastą i kielich wina. Zza stołu w kącie rozglądał się po
sali. Ściany wzniesiono z łamanego kamienia. Sufit
podpierały poczerniałe belki. Stoły pokryte byłe zaciekami.
Upił łyk wina. Człowiek o gorejących czarnych oczach usiadł
naprzeciw.
- Mam do ciebie sprawę, sprzedawco kapci.
- Słucham.
- Potrzebuję jednej pary.
- Zechciej się, panie, zwrócić do mnie jutro, dzień
dzisiejszy jest świętym. Nie godzi się pracować w niedzielę,
nawet przy tak prostej rzeczy jak handel.
Gość uśmiechnął się lekko.
- Nie wiem czy masz takie, jakie będą mi odpowiadać.
- Mam wiele różnych rodzajów.
- Także takie, których noski zawijają się do góry?
Antonio z trudem się powstrzymał. Buty z zawiniętym
noskami. Znał islam. Pamiętał bezsensowne teraz dla siebie
nakazy. Ziemia jest święta. Nie wolno jej kopać. Prawowity
muzułmanin powinien nosić buty z zawiniętymi końcami.
- Powiedz, panie, jak się nazywasz, a dostarczę ci je
nawet do domu - powiedział.
Gość pochylił się.
- Jestem Ali Mustafa ben Abiba - powiedział po arabsku.
- Wybacz, panie, nie zrozumiałem pierwszego słowa. To
część twojego imienia?
- W tej karczmie rozbito głowy wielu szpiegom inkwizycji
- powiedział gość po hiszpańsku. - Nie jest dobrze wtykać
nos w cudze sprawy.
- Jestem zwykłym sprzedawcą kapci. Nic mi tu nie grozi.
Przed oczyma rozbłysły mu setki słońc i zapadł się w
ciemność. Doszedł do siebie pod wpływem chluśnięcia
lodowatej wody. Rozciągnięto go na drabinie prowadzącej na
strych w rozwalającej się murowanej oborze. Przywiązano za
nadgarstki i kostki stóp. Tył głowy pulsował bólem.
Czarownik siedział w kucki i patrzył w zadumie w niewielki
płomyk pełgający w kubku z jakimś płynem. Gdy poniósł oczy,
były pełne tego ognia. Podszedł niespiesznym, skradającym
się krokiem. Rozdarł wiszącemu koszulę na piersi.
- Twoje ciało nosi ślady prymitywnych tortur - powiedział
po arabsku. - Byłeś w lochach inkwizycji. Te ślady zostawiły
szczypce rozżarzone do czerwoności, a te łuczywo przyłożone
bezpośrednio do ciała. Smagano cię kotem z jedwabnej
plecionki. Jesteś muzułmaninem. A raczej byłeś nim.
Dlaczego zdradziłeś swojego Boga?
- To był fałszywy Bóg. Teraz służę jedynemu.
Arab pokiwał głową ze smutkiem.
- Zastanawiasz się, jak odgadliśmy twoją tożsamość?
Antonio kiwnął głową.
- To zupełnie proste. Przybył uciekinier z wioski, której
mieszkańcom zapewniłeś wczoraj straszną śmierć.
Zamknął oczy i zaczął mówić po hiszpańsku ze śpiewnym
kastylijskim akcentem.
- Potężne były kalifaty tej ziemi. Żyliśmy obok siebie
przez stulecia. My, katolicy i Żydzi. Gdy się kłóciliśmy,
wybuchały pogromy, ale nigdy nie kazaliśmy wam wyznawać
islam. Jesteśmy ludami księgi. Tam u podstaw są Żydzi. Mają
księgę. Potem jesteście wy. Znacie część nowej nauki, a
jednak odrzuciliście słowa proroka Mahometa. A kiedyś
przyjdzie następny prorok i będzie głosił swoją naukę. A
część Arabów nie uwierzy. I powstanie nowa religia i ci,
którzy wyznają islam, staną się ludem księgi dla tych,
którzy przyjdą. I będą mieli świadomość wspólnego początku.
- Jesteś heretykiem i sługą diabła.
- Tak, oczywiście. To, co tworzycie, wydaje się wam
prawdą. Popatrz na powalone świątynie starożytnych. Kiedyś i
na was przyjdzie ta sama klątwa. A islam jest wieczny.
Dlaczego poddałeś się torturom? Dlaczego nie prosiłeś
Allacha, żeby cię uwolnił lub dał siłę wytrwania?
- Przejrzałem. Zrozumiałem swoje błędy.
- Ach. Dlaczego więc męczą cię niedobre sny?
Wstał i podszedł do więźnia. Przyłożył rękę do jego
czoła.
- Wydałeś swoją rodzinę. Dlaczego?
- Nie możesz tego wiedzieć.
- Czytam w twoim sercu i widzę, że zaczynasz żałować.
- Niczego nie żałuję! Zapewniłem im zbawienie.
- Zabawne, ta wasza wiara w oczyszczającą moc ognia.
- Też przeprowadzacie gości między ogniskami, aby pozbyć
się demonów.
- No proszę, jak głęboko tkwią w tobie nasze zwyczaje.
- Wasze zwyczaje. Nie jestem już jednym z was.
- Nosisz na ciele znak przynależności do naszego Boga.
Zostałeś obrzezany.
Antonio milczał. Czarownik zapatrzył się w płomień.
- Twoja siostra miała na imię Nuszyk - powiedział
nieoczekiwanie.
Więzień milczał, ale jego ciało oblał pot.
- Pomagałeś spalić ją na stosie. Z twojej ręki zginęło
wielu naszych i nie tylko... Umrzesz na tej drabinie i na
niej zostaniesz pogrzebany. Nie jesteś godny, by spocząć w
świętej ziemi, zbyt długo kalałeś ją stopami. Ale najpierw
porozmawiamy. Nie ma dla ciebie powrotu między żywych, ale
może uratujemy twój umysł przed śmiercią.
Rozstawił nieduży pulpit. Na nim położył Koran i otworzył
go blisko końca. Sprawdził wytrzymałość więzów i wyszedł.
Antonio szarpnął się kilkakrotnie, ale więzy trzymały.
Drabina była nowa i bardzo mocna. Wisiał rozmyślając nad
sposobami uwolnienia się, a potem zwrócił oczy ku księdze.
Przyciągnęła jego wzrok z magnetyczną siłą, zaczął więc
czytać święte wersy. Gdy doszedł do końca strony, ta
odwróciła się bez niczyjej pomocy. Zrozumiał, że jest w
sidłach szatana. Zaczął bić głową w szczebel drabiny, aby
pozbawić się przytomności. Udało się. Odpływając w mrok,
usłyszał z daleka rozdzierający krzyk dziewczyny. Zapewne
tej, którą spalił w Szomre Hasaw Izrael.

- Dochodzi do siebie - rozbrzmiał głos z daleka.
Otworzył oczy. Leżał w tej samej szopie na ziemi, której
miał już nie dotykać. Koran ciśnięto w kąt, zapewne
kopniakiem. Nie czuł rąk ani nóg, a tył głowy pulsował mu
nieznośnie. Nad nim nieznany ksiądz i dwaj żołnierze.
- Gdzie jestem ? - wymamrotał.
- Spokojnie, już po wszystkim. Zdobyliśmy to gniazdo
żmij. Jesteś bezpieczny.
- Czarownik ben Abiba....
- Związany, do twojej dyspozycji.
Twarz Antonia wykrzywiła się w uśmiechu.
- Bardzo dobrze. Zajmę się nim osobiście.
Ulga, niebezpieczeństwo było blisko. Podniósł
księgę z ziemi, czuł przyjemność, dotykając okładki ze
świeżo wyprawionej skóry. Walczył ze sobą chwilę, po czym
cisnął ją na kaganek. Zapaliła się jasnym płomieniem.

Kopyta osła wybijały werble na spieczonej ziemi. Za osłem
na lince szedł drugi osioł objuczony sakwami z kapciami oraz
kufrem czarownika i zabranym z jego kryjówki dywanem. Z
przodu karawany popędzany batem szedł czarownik. Nogi w
kostkach skute miał łańcuchem. Drugi łańcuch pętał ręce.
Wieś została za nimi. Rozbierano chałupy, aby zbudować stosy
dla siedemdziesięciu mieszkańców. Czarownik zasłabł i padł
w pył drogi. Antonio zsiadł z konia.
- Wstawaj. Już niedaleko.
- Nie mam siły wstać.
- Musisz tę drogę odbyć pieszo. Gdy przybędziemy na
miejsce...
- Poddacie mnie torturom. A na koniec spalicie na stosie.
Rozłóż mój dywan, abym mógł położyć się na nim i odpocząć.
- Dywan pokryty jest wersetami z Koranu. Chciałbyś się
modlić. Nadchodzi wieczór.
- Jeśli wasz Bóg jest taki miłosierny, to myślę, że
wybaczy mi chwilę słabości i modlitwę do mojego...
- Jesteś więźniem inkwizycji. Nie pozwolimy ci na
dalsze popadanie w grzech.
- Ach. Tortury, które mnie czekają, są tak straszne, że z
pewnością nawet Allach mnie od nich nie wybawi.
- Zgadza się.
- No to spalcie mnie od razu.
Antonio uśmiechnął się.
- To by było zbyt proste. Musimy wiedzieć, po co
przyjechałeś i jaką mocą dysponujesz, czarowniku.
- Nie wierz w to. Gdybym nim był, dawno zrzuciłbym
pęta.
- Tych kajdanów nie skruszysz czarami. Są ze srebra.
Odpowiedz, co cię tu sprowadza, a może pozwolę ci kawałek
pojechać na ośle.
Więzień wzruszył ramionami.
- Szukam innego czarownika.
- Więc przyznajesz, że sam nim jesteś.
- Tego nie powiedziałem.
- Powiedziałeś wyraźnie: "Szukam innego czarownika". Jest
nas dwu, a ty szukasz innego czarownika, to znaczy, że
pierwszym jesteś ty sam. A po co go szukasz?
- Porwał moją ukochaną. Czy to wystarczający powód?
- Miłość do Boga jest jedyną prawdziwą. To o czym myślisz
rodzi się z pożądania, nawet jeśli nie zdajesz sobie z tego
sprawy. To kwestia narządów odpowiedzialnych za pewne
przyziemne żądze. Jeśli chcesz, mogę w ciągu kilku minut
usunąć przyczynę twojej troski. Niebawem o niej zapomnisz.
- Mam być spalony, wolę nie być wcześniej wykastrowany.
- Twoja wola.
- A ty? Wycięli ci, co trzeba, czy dokonałeś
autokastracji?
Antonio poderwał go na nogi i batem zmusił do podjęcia
mozolnej wędrówki. O świcie stanęli przed czarnymi murami
więzienia.
- Boisz się? - zapytał konfident więźnia.
- Nie. Nic gorszego od śmierci mnie tu nie
spotka. Ale mam ostatnie życzenie.
- Mów, proszę. Wysłuchuje się ostatniego życzenia
skazańca.
- Mój ukochany dywan. Chcę zostać spalony razem z nim.
- Mogę ci to obiecać. Nam nie jest potrzebny. Nie
używamy dywanów, a nie sprzedamy go nikomu z uwagi na
napisy.
Więzień uspokoił się i wkroczył w ponurą bramę. Potem
korytarzem w dół, gdzie człowiek zapomina, jak się nazywa i
gdzie istniały tylko dwa uczucia. Ostateczna miłość i
ostateczny ból. Pół godziny później Antonio meldował się u
inkwizytora de Gryauery.
- Ująłem czarownika i właśnie przygotowują go w sali
tortur.
Nawet nie zauważył, że skłamał. Nie on ujął czarownika.
- Dobra robota. Jestem z ciebie dumny. Chodźmy popatrzeć.
Znalazłeś przy nim czarodziejskie przedmioty?
- Tylko dywan pokryty wersami Koranu.
- Dobrze. Jak przebiegła akcja?
- Było ciężko, ale nasi przyjaciele z prowincji pomogli.
Ujęliśmy wielu niebezpiecznych muzułmanów. Rozbiliśmy
gniazdo islamu.
- Napisz raport.
- Oczywiście.
W sali tortur więzień leżał przykuty do ciężkiej kłody.
Kat rozżarzał szczypce i druty.
- No to od czego zaczniemy? - zapytał przyjaźnie
inkwizytor.
Jeniec wyrzucił z siebie arabskie przekleństwo. Alfonzo
uśmiechnął się.
- Najpierw pytania. Po co tu przybyłeś?
- Mieliście świetnych znawców kabały. Chciałem z nimi
porozmawiać o interpretacjach księgi Jecirach.
- Mieliśmy. Niektórzy przeszli przez tę salę. Widać
wiedza o przyszłości na nic im się nie zdała.
- Bereszit bara Elohim...
- Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię. Widzę, że
znasz nasze pisma.
- Za to wy nie znacie Koranu.
- Nie będziemy dyskutować o teologii. Po co ci
konsultacje z kabały?
- Szukam ukochanej porwanej przez złośliwego czarownika.
- Ach. A gdzie ją porwano?
- U stóp piramid w Egipcie tam, gdzie wasz Józef, a wedle
naszej tradycji Jussuf, wykopał Bahr Jussuf - wielki kanał,
aby połączyć oazę Fayum z korytem świętej rzeki Nil.
- Którędy dostałeś się do Hiszpanii?
Jeniec wzruszył ramionami, na ile pozwalały mu
więzy.
- Na różnych ziemiacj poznałem wiele sekretów. Pozwoliły
mi wędrować waszymi gościńcami w sposób niezauważony.
- Co wiesz o nekromancji?
Leżący uniósł oczy.
- Nie mam o tym pojęcia. Znam się na chemii i destylacji.
- Jak sporządzić zwierciadło magiczne?
Jeniec milczał. Inkwizytor sięgnął po szczypce i
powietrze wypełnił swąd palonej skóry. W głowie Antonia się
kotłowało. Kiedyś to on tu leżał.
- Szpilki - polecił inkwizytor.
Podał mu. Rozpalone druty w drewnianych oprawkach
zanurzyły się pod paznokciami maga. Tym razem zawył.
Antonio pomagał z kamienną twarzą. Woń przypalonego ciała
wypełniła pomieszczenie. Padały nowe pytania i zmieniały się
metody wydobywania szczerych wyznań. Na stopy więźnia
założono hiszpańskie buty i dokręcono śruby, z pleców zdarto
pasy i posypano solą, imadłami zaciśnięto kciuki. Genitalia
przypalano świecą. Skończyli koło południa następnego dnia.
Antonio słaniał się ze zmęczenia. Siedemnaście godzin
asystowania. Kat, który wkraczał, gdy potrzebna była bardziej
fachowa ręka, także się zmęczył. Po inkwizytorze nie widać
było zmęczenia, tylko pot na twarzy świadczył, że i on jest
wykończony. Odkręcił śruby do zgniatania kolan.
- Co z ciebie za czarownik, jeśli o niczym nie masz
pojęcia? - zapytał ze złością.
- A czy ja mówiłem, że jestem czarownikiem? - zdziwił się
jeniec.
- Jutro zostaniesz spalony na stosie. Chodźmy odpocząć.
Antonio padł na posłanie jak martwy. Śniły mu się
okropne krzyki, płomienie tańczyły wokół twarzy tych,
których spalił. A gdy obudził się w ciemności, spostrzegł,
że wyryty kiedyś przezeń napis na ścianie celi świeci się
bladym blaskiem. Jego dawne imię: Dżalalladin Jussuf abu
Alin. Wyrył je, aby zapamiętać. Teraz chciał o nim
zapomnieć. Zapomnieć o grzesznym życiu, które pędził przez
dwadzieścia lat i o tym, że był najstarszym pierworodnym
potomkiem swojego ojca i przyszłą głową rodu abu Alin. To,
czym się obecnie zajmował, było ważniejsze. Gdy obudził
się, poszedł do więźnia wysłuchać jego ostatnich życzeń.
Tym razem nie organizowano hucznego auto da fe z pochodem
i publicznością. Stos zbudowano pośrodku dziedzińca
więziennego. Na szczycie położono dywan. Antonio wszedł do
celi więźnia. Z ciemnych oczu czarownika wybiegały
świetliste promienie.
- Allach jest wielki - powiedział więzień. - Czy
rozumiesz ogrom swoich zbrodni?
- Nie popełniłem żadnych. Czy chcesz się wyspowiadać?
- Spalą mnie za godzinę.
- Mniej więcej.
- Rozetniesz mi więzy, gdy będą mnie prowadzili.
- Wolne żarty.
- Rozetniesz i doświadczysz na sobie potęgi Allacha.
- Nie. Jeśli nie chcesz księdza...
Jeniec wzruszył ramionami i odwrócił się do ściany.

Prowadzili go we dwóch. Antonio i inkwizytor. Nie stawiał
oporu. Tortury pozbawiły go sił. Ale uśmiechał się do
siebie, jakby szykując w ostatniej chwili życia magiczną
sztuczkę. A potem jego stopy dotknęły dywanu. Padł
niespodziewanie na kolana i coś krzyknął. Szarpnięcie było
straszliwe. I błysnęło światło. Dywan wraz z więźniem
uniósł się do góry. Puścili, nie byli w stanie go utrzymać.
Zatrzymał się metr nad ich głowami. Czarownik wychylił się
zza krawędzi.
- Nie wierzyłeś w moc naszej wiary? - zapytał Antonia.
Konfident patrzył w zdumieniu, a potem zrozumiał. Nigdy
nie widział cudu dokonanego przez chrześcijańskiego Boga. A
tu miał jak na dłoni zdarzenie, które nie powinno się
zdarzyć. Ten, który mógł go oświecić, odlatywał. Antonio
skoczył, wpił palce w krawędź dywanu. Czarownik coś
powiedział i dywan zaczął lecieć z wzrastającą szybkością.
Konfident podciągnął się. Patrzyli sobie w oczy.
- Allach karze odstępców śmiercią - powiedział Ali. -
Pora na ciebie. - I kopnął Antonia pozbawioną paznokci,
pokrwawioną stopą prosto w twarz.
Alfonzo patrzył, jak ciało ucznia spada z wysokości i
roztrzaskuje się na granitowym bruku. Czasami tak się to
kończyło. A czasami inaczej. Żaden z nawróconych nie przeżył
dotąd nawet roku. Czasami załamywali się wcześniej, czasami
później. Z reguły doprowadzali do zbawienia dwudziestu
innych. Antonio posłał na stos blisko czterdziestu.
Inkwizytor westchnął. W takie dni stare blizny bolały go
bardziej niż zwykle. Dlaczego nie udawało mu się powtórzyć
tego cudownego procesu, który przed siedemdziesięciu laty go
ukształtował? Dlaczego jego uczniowie byli tacy słabi i tak
szybko odchodzili w niebyt, odrzucając w ostatniej chwili
prawdę gwarantującą im zbawienie? Umiał postawić pytanie,
nie znajdował na nie odpowiedzi. Patrzył w zadumie na
roztrzaskaną bryłę mięsa i kości. Poszukał wzrokiem na
niebie dywanu. Już go nie było widać. Żaden więzień dotąd
nie opuścił lochów inkwizycji z własnej woli. I dopilnują,
aby nikt nie powtórzył tego wyczynu. Przeżegnał się nad
ciałem Antonia, a potem wszedł do budynku. Czekali inni
skazańcy. Miał wśród nich jednego, którego chyba dałoby się
nawrócić. Musiał się spieszyć. Ktoś gdzieś właśnie szerzył
herezję.
Andrzej Pilipiuk

ANDRZEJ PILIPIUK

Urodzony 20 marca 1974 r. w Warszawie. Student piątego
roku archeologii UW. Zaczynał w "Fenixie" (2 '96) humoreską
o egzorcyście-amatorze (Jakubie Wędrowyczym); kolejne
opowiadanka poświęcone tej postaci ukazywały się w roku
ubiegłym. Nasi czytelnicy znają Andrzeja z kanalarskiej,
moskiewskiej dark future "Szambo" ("NF" 7/97).
O epoce i świecie, w którym rozgrywa się akcja kolejnego
opowiadania Pilipiuka, "Scriptoris", o jego drobnej
fantastycznej modyfikacji, pisze autor, co następuje:
Podstawowym zadaniem Świętego Oficjum była ochrona
ludności nie przed szkodliwym działaniem czarownic, lecz
przed heretykami, agnostykami i wyznawcami innych religii -
judaizmu i islamu. Polowania na czarownice stanowiły nie
więcej niż dziesięć procent dochodzeń, a przy tym często
zapadały wyroki uniewinniające lub zasądzano kary dość
symboliczne. Prawdziwy szał palenia czarownic rozpętali
protestanci.
Pierwsi inkwizytorzy zostali mianowani w 1480 roku.
Inkwizycja przynajmniej w swoim tzw. złotym okresie (XVI-
XVII w.) musiała być organizacją doskonale poinformowaną. W
każdym mieście istnieli tzw. familiares ("krewniacy")
półetatowi konfidenci inkwizycji. Do ich obowiązków należało
wyłapywanie Żydów i wyznawców islamu, transport schwytanych
do aresztów oraz zapewnienie zbrojnej eskorty inkwizytorom.
Familiares występowali publicznie podczas auto's, ich twarze
były więc znane, a skuteczność działania niewielka. Stąd
siatka konfidentów tajnych. Nazwę hipotetycznego bractwa
scriptoris utworzyłem od łacińskiego scribo - pisać. Użyłem
dla jej utworzenia wołacza liczby mnogiej (w mianowniku
powinno być scriptori lub z hiszpańskiego scriptores).
Występowanie zarówno tajnych gmin żydowskich, jak i
muzułmańskich w wiekach szesnastym i siedemnastym było
jeszcze na porządku dziennym, mimo że Żydom nakazano opuścić
Hiszpanię jeszcze przed wyprawą Kolumba (1492). Liczne
procesy przeciw wyznawcom judaizmu i islamu miały miejsce
około połowy siedemnastego wieku.
Pewnym novum jest wyrażony w opowiadaniu pogląd, że
inkwizycja paląc ludzi na stosach zapewniała im wieczne
zbawienie, a palenie wynikało z litości i miłości do
grzeszników. Należy oczywiście wątpić, czy grzesznicy
docenili tę... wspaniałomyślność. Problem szczegółowo
wyłożył podczas wykładów z historii Europy prof. Jerzy
Gąssowski. Chrzest przez ogień istniał u zarania
chrześcijaństwa, dla oczyszczenia duszy inkwizycja posyłała
grzeszników w oczyszczające płomienie. Zbawienia poprzez
spalenie na stosie dostąpić mogli nawet ludzie obłożeni
ekskomuniką! Na marginesie - w dziewiętnastym wieku istniała
w Rosji wyrosła na bazie prawosławia sekta samopodpalaczy
tzw. samoźreńcy.
(mp)