ŚFiNiA

Michał Dyszyński

W Biblii są sformułowania sugerujące, iż wszyscy ludzie są grzesznikami. Choćby ten cytat:
(19) Albowiem jak przez nieposłuszeństwo jednego człowieka wszyscy stali się grzesznikami, tak przez posłuszeństwo Jednego wszyscy staną się sprawiedliwymi. (List do Rzymian 5:19)

Z drugiej strony mamy jednak rozróżnienie sprawiedliwych od grzeszników:
Bo nie przyszedłem powołać sprawiedliwych, ale grzeszników . (Ewangelia Mateusza 9:13)
W cytacie 25) A żył w Jerozolimie człowiek, imieniem Symeon. Był to człowiek sprawiedliwy i pobożny, wyczekiwał pociechy Izraela, a Duch Święty spoczywał na nim. (Ewangelia Łukasza 2:25) Symeon jest określany jawnie jako "sprawiedliwy", a więc przynajmniej jeden sprawiedliwy jest w Biblii wspomniany, czyli jednak nie "wszyscy" są grzesznikami (o ile bycie sprawiedliwym traktujemy jako przeciwieństwo zakwalifikowania jako grzesznik). A byli też i inni sprawiedliwi, o czym świadczy cytat: (17) Bo zaprawdę, powiadam wam: Wielu proroków i sprawiedliwych pragnęło ujrzeć to, na co wy patrzycie, a nie ujrzeli; i usłyszeć to, co wy słyszycie, a nie usłyszeli.
(Ewangelia Mateusza 13:17) Mamy tu "proroków i sprawiedliwych" - więc takowi musieli żyć, a nawet można się dopatrzyć znaczenia, iż było ich "wielu".

Biblia zdaje się niezbyt dbać o spójność traktowania pojęć. To samo słowo czasem jakby miało nieco wyraźnie różniące się znaczenie w zależności od kontekstu. W szczególności słowo "wszyscy" przy sformułowaniu "wszyscy są grzesznikami" można rozumieć dość różnie:
1. Wszyscy są grzesznikami na zasadzie grzechu pierworodnego - po prostu są tacy z urodzenia.
2. Wszyscy są grzesznikami, bo (zakładamy, że słowa są kierowane do już świadomych ludzi, a nie np. do niemowląt) w życiu tak jest, iż w warunkach niepewnych rozpoznań błędy się popełnia. Każdy w końcu, nawet jeśli w drobnej sprawie, to jednak to też się liczy, popełni błąd, zgrzeszy.
3. Wszyscy są grzesznikami w tym znaczeniu, że mają choćby same SKŁONNOŚCI ku pokusom. Walcząc w myśli z pokusą, już niejako ocieramy się o grzech, dotykamy go.

Te same idee mogą mieć też znacząco odmienny wydźwięk, w zależności od tego, kto i jak dalej prowadzi wnioski z nich wypływające. W szczególności ideę grzeszności można rozwijać (a wg mnie tak różne kręgi chrześcijan robią - rozwijają po swojemu znaczenia owej idei) w dość odmienne obszary wnioskowania:
Grzeszność surowa, właściwa ortodoksom podkreśla aspekt odrzucenia, potępienia - tu się najczęściej ową grzeszność ludziom wytyka, stwierdza, iż ona jest, sugeruje konieczność kajania się z tego tytułu.
Grzeszność z nutą litości i zrozumienia sytuacji, w jakiej jest ludzka świadomość - w tym sensie grzeszność, z racji na to, że każdy ją w jakimś sensie ma, nie tyle człowieka potępia, co stanowi wyzwanie, powód do doskonalenia.

To jest właśnie ciekawe, a do tego fundamentalnie chyba ważne - jakie wnioski wyciągamy z tej chyba naturalnej i oczywistej konstatacji, iż w życiu prędzej czy później coś nam się nie uda, w czymś zawiedziemy, jakaś nasza słabość weźmie górę nad wewnętrzną mocą?...
Ortodoks wyciągnie tryumfalnie wniosek: to znaczy, że jesteś potępiony! Potępiony! Jesteś zły! Bóg cię skarze!
Mi bardziej odpowiada wyciąganie z tego samego faktu, iż nieraz upadamy, wniosku właściwie przeciwnego: skoro KAŻDEMU jest pisana walka ze słabościami, to mamy do czynienia z "wypadkiem przy pracy", to mamy trochę sytuację, jakby "tak miało być".
Zaś stwierdzenie Bo nie przyszedłem powołać sprawiedliwych, ale grzeszników . (Ewangelia Mateusza 9:13) sugeruje, iż jakby ludzie zaczynali od idealnego stanu świadomości, to i misja Jezusa byłaby zbędna.

To, o czym tu piszę, ma pewien wymiar osobisty, związany z TRAKTOWANIEM SAMEGO SIEBIE. Proponuję zrobić sobie w zaciszu umysłu test wypowiedzenia przed samym sobą (!) z przekonaniem zdania, które chyba większość uzna za prawdziwe:
Jestem grzesznikiem.
Spróbujmy...
Tu nikt nie oczekuje kajania się przed drugą osobą. Tu jedynie mamy stwierdzenie wypowiedziane w samym umyśle! Nie ma powodu, aby się bać, że ktoś taką deklarację wykorzysta. Zatem nie powinno być (chyba...) żadnego problemu ze szczerym w duszy PRZYZNANIEM SIĘ DO SWOJEJ GRZESZNOŚCI.
Ja mogę powiedzieć, iż sobie nieraz podobną deklarację składam: jestem grzesznikiem. Czasem ubieram ją w konkrety - oto sobie sam się przyznaję: zrobiłem źle w ... (zamiast trzech kropek wstawiam jakiś konkret wynikający z moich życiowych decyzji).
Przyznam też, że troszkę CZUJĘ UKŁUCIE W EMOCJACH, gdy sobie taką deklarację sobie składam. To nie jest do końca przyjemne, gdy znowu muszę sobie uświadomić swoją niedoskonałość. Ale jest do zniesienia. Daję tu sobie radę z tą niemiłą emocją, a dalej potrafię też wyciągać jakieś nowe wnioski z tego, iż uznałem się za grzesznego, niedoskonałego.

Mam wrażenie, że jest grupa ludzi, która jest NIEZDOLNA DO PRZYZNANIA SIĘ WEWNĘTRZNIE DO SWOJEJ GRZESZNOŚCI. Postrzegam tę grupę poprzez ich zachowania i reakcje choćby w dyskusji. Tego rodzaju ludzie z upodobaniem stawiają innym zarzuty, a do tego stawiają owe zarzuty, uznając, iż na tym sprawa się jakby kończyła.
Tu na forum dość często się z tym spotykałem, że w dyskusji mój oponent jako argument wyciągał przeciw mnie - mniej lub bardziej stricte personalny - zarzut. Po postawieniu owego zarzutu dalej jednak już unikał ROZWAŻANIA KONSEKWENCJI, czym jest owo "coś zarzucane".
Tu się mijaliśmy z intencjami. Mój oponent uważam, że "wszystko co ważne się wykonało", bo on przecież mnie zaatakował, postawił mi zarzut (niejako - przypominam zwiazek z tematem wątku - stwierdził moją grzeszność). I on uważał, iż już wygrał, już się najważniejsze w owej dyskusji dokonało...
A ja uważałem i uważam dalej coś dokładnie przeciwnego!
Dla mnie postawienie zarzutu, to jakby "nic", to jest w zasadzie tylko potencjalny "wstęp do sprawy". Bo dla mnie, to co ważne w sprawie zacznie się DOPIERO JAK USTALIMY SZCZEGÓŁY I KONKRETY.
Tymczasem dalej dyskusja się nie kleiła. Mój oponent uważał, że nie ma nad czym dyskutować o uwarunkowaniach sprawy, o tym co tu z czego się bierze, jaka jest zasadność tego, czy innego postawienia zarzutu. Mój oponent jakby uważał, iż celem ostatecznym jest doprowadzenie dyskusji do stanu, w którym komuś została przypisana wina. I dalej nie trzeba niczego ustalać, nie trzeba się zastanawiać. Jest wina! Na tym się skupiamy!...
Moja postawa jest zupełnie innego rodzaju: nawet jeśli owa wina miałaby być (nie odrzucam tego), to i tak NAJWAŻNIEJSZE BYŁOBY USTALENIE, SKĄD SIĘ WZIĘŁA, JAK Z PODOBNYMI SYTUACJAMI WALCZYĆ W PRZYSZŁOŚCI, jak się od zła i słabości chronić. Istotą stwierdzenia winy jest zatem KONIECZNA DO WYKONANIA DALEJ REFLEKSJA NAD DOSKONALENIEM SIĘ, NAD PRZYCZYNAMI NASZYCH SŁABOŚCI.

Michał Dyszyński