ŚFiNiA

Arystoteles

W XVI wieku Nostradamus napisał: "Oszalałe z głodu zwierzęta przepłyną rzeki, większa część pola bitewnego będzie przeciw Histerowi. Przywódca będzie zaciągnięty do żelaznej klatki, kiedy dziecko Niemiec nie przestrzega żadnego prawa".
Cóż, przyprawia to wszystko o gęsią skórkę, gdyż wyraźnie wspomina o facecie z małym wąsikiem, który urodził się 400 lat później. Hister niewątpliwie brzmi jak Hitler, a wiele przepowiedni Nostradamusa dotyczy człowieka z Niemiec, który wszczyna wielką wojnę, a następnie ginie w tajemniczy sposób. Przypadek?
Jeśli uważacie, że któryś z tych przykładów sprawia wrażenie zbyt niewiarygodnego, by można go było uznać za przypadkowy, to niestety nie jesteście tacy mądry, jak myslicie.
Przypuśćmy, że wybieracie się na randkę i okazuję się, że osoba z którą się umówiliście, jeździ takim samym samochodem jak wy. Nieco później dowiadujecie się, że mama tej osoby ma na imię tak samo jak wasze i że ich urodziny wypadają w tym samym dniu. A potem odkrywacie, że oboje uwielbiacie kaczora Donalda, lubicie pizze i nie znosicie szpinaku. "jesteśmy dla siebie stworzeni'– myślicie. Ok, ale zastanówcie się dobrze. Ile osób na świecie posiada taki samochód jak wy? Jesteście mniej więcej w tym samym wieku, a więc wasze matki też, a ich imiona były być może bardzo popularne w momencie ich narodzin. Dorastaliście w tym samym dziesięcioleciu, a więc oglądaliście te same programy dla dzieci. Prawie wszyscy kochają pizzę i wiele osób nienawidzi szpinaku.
Koncentrując się na podobieństwach nie bierzecie pod uwagę wielu innych informacji i popełniacie błąd teksańskiego strzelca wyborowego.
Wyrażenie to ma początek w anegdocie o teksańskim kowboju strzelającym na oślep do ściany stodoły- w jednym miejscu otworów jest więcej a innych mniej. Jeśli kowboj narysuje tarcze ze środkiem w miejscu, w którym skupiło się najwięcej dziur po kulach, będzie to wyglądało, jakby był naprawdę wyborowym strzelcem. Jako posiadacze ludzkiego mózgu, postępujecie tak przez cały czas. Wyłanianie skupisk przypadków to łatwe do przewidzenia, wadliwe funkcjonowanie logiki.
Będąc pod wrażeniem przewidywań Nostradamusa dotyczących Hitlera, ignorujecie to, że napisał prawie tysiąc różnego rodzaju wieloznacznych przepowiedni, a większość z nich nie ma żadnego sensu. Wszystko staje się jeszcze mniej interesujące, gdy się dowiadujecie, że Hister to łacińskie określenie rzeki Dunaj. Jednym z powodów dla którego naukowcy najpierw formułują hipotezę, a następnie starają się jej zaprzeczyć, przeprowadzając nowe badania, jest właśnie próbą uniknięcia tego błędu.

Podobnie jak dobra passa w kasynie, niesamowite serie trafnych rzutów w kosza czy tornado, które ominęło kościół- ludzie uwielbiają szukać znaczeń po fakcie, przypisywać im szczególne znaczenia nie zauważając wszystkich przypadków przegranej, liczbę niecelnych rzutów czy zniszczonych budynków. Wszędzie tam, gdzie ludzie doszukują się znaczenia, można dojrzeć błąd teksańskiego strzelca wyborowego. A my uwielbiamy szukać magicznych znaczeń, bawić się w ekspertów na temat skojarzenia dwóch faktów lub znalezienia podobieństw. Potrzebujemy porządku, gdyż to on sprawia, że łatwiej żyć i poruszać się w nieuporządkowanym świecie. Wzorce dostrzegamy wszędzie, ale niektóre z nich powstają przypadkowo i nic nie znaczą. Tak po prostu działa matematyka...
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]

Michał Dyszyński

Ja bym dodał jeszcze taki przypadek opisanego wyżej błędnego myślenia.

Błędy w myśleniu innych ludzi obserwujemy nagminnie, wciąż się powtarzają - widzimy zewsząd ile jest wypadków, błędnych decyzji, są wojny, przestępstwa, złe emocje. Jeśli spojrzymy na innych ludzi, to większość z tego, co dostrzeżemy będzie jakieś "nie tak", będzie z jakimś błędem, niedoskonałością, czujemy że da się to zrobić lepiej, sami byśmy to zrobili lepiej...
Przypadek?...
Jeśli uważacie, że nagromadzenie tych ludzkich błędów ewidentnie świadczy o wyróżnionej pozycji osądzającego, że za dużo mamy potwierdzeń aby można go było uznać to za przypadkowe, to niestety nie jesteście tacy mądry, jak myslicie.
Problem jest w tym, że NA JAKIM POZIOMIE OCEN SIĘ NIE ZNAJDUJEMY to i tak zawsze OCENIAMY TYM POZIOMEM OCEN, tymi przekonaniami jakie posiadamy. Nie jesteśmy w stanie odróżnić przekonań głupszych od naszych od tych mądrzejszych od naszych - widzimy je razem jako INNE. W ten to sposób wszystko co inne utożsamia się z głupszym.

Jest to kolejny przypadek błędu, który można by chyba nazwać BŁĘDEM ZAŁOŻONEJ PERSPEKTYWY, czy też efektem SAMOSPRAWDZAJĄCEJ SIĘ PRZEPOWIEDNI. Polega on na tym, że wszystko OCENIAMY POSIADANYMI ZAŁOŻENIAMI. Nie oceniamy jakąś ogólną mądrością, jakąś kosmiczną, zdystansowaną od stanu ludzkiego rozumienia supermądrością i superwiedzą, ale zawsze tym, co wcześniej uznaliśmy za słuszne.

Jest jeszcze jeden ciekawy przykład tego błędu wiąże się z argumentacją przeciw teizmowi. Ateista zakłada, że światem rządzą ścisłe prawa fizyki. Prawa te są ścisłe, czyli nieprzekraczalne (postulat metodologiczny). Które to są prawa? - oczywiście te znane, bo innych...
nie znamy. Zatem ściągając oceny rzeczywistości do wspomnianego postulatu metodologicznego i realiów posiadanej wiedzy, ateista z góry uzna, że np. każdy zgłaszany fenomen kwalifiikujący się jako cud, będzie uznany za nieprawdziwy. Czy zostanie zakwalifikowany od razu i bez sprawdzenia, czy może po drodze ateista trochę poudaje "że sprawdza" (choć w istocie z góry co ma wyjść w tych sprawdzeniach), to już szczegół techniczny. Ateista wie, zę "cudów nie ma", co jest prawdą świata, a zatem uważa też staraania w kierunku obalenia cudu (nie w kierunku bezstronnego sprawdzenia go!) za etycznie słuszne. W końcu "wiadomo", że cudów nie ma i "wiadomo", że za cudami stoi oszustwo bądź ignorancja. Ateista nie będzie epistemologii i metodologii zaczynał od zera, nie będzie sprawdzał fenomenów cudów, tak jakby pierwszy raz się o nich dowiedział i nigdy nie miał żadnego własnego światopoglądu (a tylko takie sprawdzanie byłoby tym rzetelnym prawdziwym sprawdzeniem). Tak to ci, którzy "wiedzą" często okazują się głupcami, bo gdybym nie wiedzieli (z góry), to by sprawdzali uczciwie, a jak "wiedzą", to mataczą.
Tak to efekt samosprawdzającej się przepowiedni ma swoje kolejne wydanie.

Arystoteles

Michał Dyszyński

Arystoteles

lucek

Arystoteles

lucek

Michał Dyszyński

lucek

Arystoteles

lucek

Michał Dyszyński

fedor

Arystoteles

Irbisol

Arystoteles

Michał Dyszyński

decir

Michał Dyszyński

fedor

Arystoteles

fedor

Dyskurs

Dyskurs