ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Zauważyłem dość nagminną praktykę dyskusyjnej manipulacji polegającą na tym, że wyrywa się czyjeś argumenty z kontekstu, a potem nadaje im kontekst własny, niezgodny z intencją pierwotną argumentującego.
To jak bardzo kontekst jest ważny, niepomijalny przy rozważaniu argumentów zilustruję przykładami:
Komunikat bez kontekstu: Jan zabił człowieka.
Komunikat z kontekstem: Jan zabił człowieka w obronie własnej i swojej rodziny, narażając własne życie, bo nie miał wyboru, jako że zabity był napastnikiem, który w morderczym szale atakował nożem wszystkich w swoim zasięgu i nie było innej metody powstrzymania go.

Komunikat bez kontekstu: Ewa trzy razy skłamała.
Komunikat z kontekstem: Ewa trzy razy skłamała, aby powstrzymać osobę w depresji przed samobójstwem, po czym udało jej się namówić ową osobę na terapię, co zakończyło się opanowaniem problemów psychicznych, które legły u podłoża depresji.

Komunikat bez kontekstu: Adam na wiarę przyjmuje pewien pakiet informacji, nie sprawdzając, czy są one prawdziwe.
Komunikat z kontekstem: Adam na wiarę przyjmuje informacje, których jedynym źródłem jest relacja nieżyjącej już osoby, a musi podjąć decyzję w tej sprawie. Ma zatem do wyboru w ogóle na niczym się nie oprzeć, albo oprzeć się na tym, co owa osoba powiedziała.

Komunikat bez kontekstu: Karol podał dziecku bardzo niebezpieczną substancję o potencjalnie trujących właściwościach.
Komunikat z kontekstem: Karol podał dziecku niebezpieczną substancję o potencjalnie trujących właściwościach w dawce uznawanej za terapeutyczną i w sytuacji, gdy nie było w zasięgu żadnego alternatywnego leku na grążącą natychmiastową śmiercią chorobę, która się nagle objawiła i trzeba było szybko działać.

Myślę, że powyższe przykłady wyraziście obrazują tę okoliczność wzajemnej komunikacji między ludźmi, że dla poprawności owej komunikacji NIEZBĘDNE JEST PODAWANIE INFORMACJI RAZEM Z JEJ KONTEKSTEM. Jeśli się ważny dla sprawy kontekst, pomija, to odbiorca stosuje zwykle jakiś kontekst domyślny, który akurat często prowadzi rozumowanie w mylnym kierunku. Pomijanie kontekstu w wypowiedzi, wyrywanie z tego kontekstu jest metodą manipulacji, formą oszustwa względem odbiorcy.

Szkoda, że w polityce tak często jest to stosowane, że media sympatyzujące z określonymi siłami politycznymi wyrywają z kontekstu wiele zdarzeń i wypowiedzi, aby w ten sposób manipulować odbiorcami, w nadziei zyskania sobie zwolenników.

W odniesieniu zaś dyskusji na naszym forum chciałbym zauważyć, że jest tu całkiem spora frakcja manipulantów dyskusyjnych, którzy właśnie w grze unikania, bądź przeinaczania kontekstów upatrują szansy na sukces w przedstawieniu swojej wizji spraw. Posługują się oni bardzo często żądaniem maksymalnego uproszczenia dyskusji, próbują wcisnąć drugą stronę w jakieś deklaracje, które będą jednoznaczne (w stylu "zdecyduj się tak, czy nie"), pomijając jaką właściwie dokładnie tezę ma potwierdzić owo "tak" bądź "nie". Zwykle pytanie jest sformułowane w taki sposób, aby odpowiedź - niezależnie od jej treści - wspierała wizję domagającego się owych uproszczeń.
To działa trochę tak, jakby ktoś żądał od osoby informującej o tym, że "Jan zabił człowieka." z pierwszego przykładu odpowiedzi "tak, czy nie", ale jednocześnie usilnie zabiegał aby nie został ujawniony pełen kontekst owego zdarzenia. Wtedy nie znający tego kontekstu odbiorca, przyjąłby interpretację w której Jan jest złym człowiekiem, a nie właściwie bohaterem.
Właściwie to większość znanych technik manipulacji w sobie zaszyte pomijanie istotnych elementów kontekstu danej sprawy. Można by wręcz chyba zdefiniować manipulację w dyskusjach, debatach, komunikatach jako "przedstawianie danej okoliczności z pominięciem istotnych dla jej zinterpretowania kontekstów".