ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Dzisiaj do mnie dotarło, że pojęcia kłamstwa i zakłamania są znacząco różne, choć brzmią dość podobnie. Chciałbym namówić zainteresowanych dyskutantów na refleksję nad tymi pojęciami.
W moim przekonaniu definicje (moja propozycja) byłyby następujące:
Kłamstwo = świadome poświadczenie jakiegoś faktu, okoliczności informacji, przy przekonaniu, iż odbiór owego poświadczenia skłoni interpretujące je osoby do uznania czegoś niezgodnie ze stanem faktycznym, najlepszymi standardami informacyjnymi, praktyką językową.
Chcę zwróci uwagę na obecność w tej definicji słowa "świadome". Jeśli ktoś poświadcza nieprawdę w dobrej wierze, np. mając błędne informacje, to o kimś takim powiemy, nie że "kłamie", lecz że "się myli".

Zakłamanie to wg mnie coś znacząco innego niż kłamstwo. Coś o wiele bardziej złożonego, nie będące jednorazowym wyrażeniem jakiejś tezy, opinii ale na OSOBISTEJ POSTAWIE wobec rzeczywistości. Z grubsza:
Zakłamanie = postawa traktowania ocen rzeczywistości i własnej osoby, polegająca na przeinaczaniu faktów, okoliczności, ocen, wynikającego z potrzeby zaspokojenia własnych uczuć, emocji, pragnień, ignorując przy tym obiektywne, bezstronnie potraktowane aspekty owych ocen, faktów, okoliczności.

Warto zwrócić uwagę, że człowieka zakłamany to niekoniecznie kłamca. Istotą głębokiej postaci zakłamania jest to, że zakłamujący potrafi sam siebie oszukać!
Zakłamujący prowadzi z własnym umysłem i uczuciami skomplikowaną GRĘ. W ramach owej gry oceny mogą mieć swoje dwie (albo więcej) instancje - jedną względnie obiektywną, wynikającą z tego, jak traktowana byłaby rzeczywistość, gdyby nie wtrącały się do owych ocen emocje. Druga instancja oceny jest silnie podporządkowana jakiejś emocjonalnej potrzebie danej osoby - najczęściej potrzebie ukrycia jakichś swoich słabości, wywyższenia siebie bądź swoich bliskich, czy podmiotów powiązanych emocjonalnie (np. własnego narodu, światopoglądu, przekonań).
Osobnik zakłamany wyciąga jako ocenę tę instancję, która aktualnie mu wydaje się korzystna w świetle posiadanych pragnień, emocji, przekonań. Czasem bywa tak, że zakłamany obiektywnej postaci oceny w ogóle nie jest w stanie wykonać. Zakłamanie powoduje, że np. to samo sformułowanie - gdy jest głoszone przez kogoś z tej frakcji politycznej, którą popieramy, będzie oceniony jako prawdziwe, słuszne, lecz skrytykowane jako nieprawdziwe, gdy wygłosi je ktoś ze strony przeciwnej.
W efekcie zakłamany ma dwa - sprzeczne wzajemnie - poglądy na daną sprawę. Oznacza to de facto, że...
SWOJEGO prawdziwego poglądu NIE POSIADA W OGÓLE.
Pogląd, który dopuszcza sprzeczność nie wyłonił się w ogóle z przestrzeni myśli - jest zarówno A jak i nieA, czyli nie wiadomo co wyraża. Dopiero dowiedzenie się czegoś na temat "koniunktury" w jakiej pogląd jest wyrażany, wyłania ów pogląd do konkretu. Ale samego obiektywnego, "po prostu poglądu" zakłamany nie posiada.

Dyskurs

Michał Dyszyński