ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Wiele religii zatrzymało się w rozwoju na poziomie dziecięcym, naiwnym. Choć zarzut naiwności dotyczy wg mnie tylko religii, ale też i świeckich pomysłów na duchowość i moralność.

Naiwne są w szczególności ortodoksyjne i fundamentalistyczne religie. Tworzą one sobie w umysłach ideę Boga na swój własny - ludzki obraz i podobieństwo. Ponieważ tworzą go udzie sami nierozważni, silnie emocjonalni, żądni wywyższenia i dominacji, to właśnie te cechy przypisują też Bogu, który wg nich właśnie owe "ideały" powinien uosabiać. Stąd u fundamentalistów Bóg jest po prostu twardym władcą, zazdrosnym o swoje ego, gotowy do użycia siły wobec każdego, kto by ośmielał się okazywać jakąś postać nieposłuszeństwa. Ortodoksi sami chcieliby być w tej roli, sam chcieliby zniewolić cały świat i ludzi wokół, aby się tylko ich słuchano i aby oni - z wysokiego tronu, arbitralnie ogłaszali swoje przekonania, którym nikt nie śmiałby zaprzeczyć. O tym marzą sami, więc realizację właśnie tego "ideału" uważają za doskonałość. A przecież Bogu przysługuje doskonałość...

Podobnie jest z naiwną wizją etyki i moralności, w której dominuje posłuszeństwo. Fundamentalistycznie naiwne potraktowanie sumienia, grzechu winy, jest uproszczone do bardzo dziecinnego obrazu, w którym człowiek nie ma dylematów, nie występuje problem poszukiwania sensu, tylko wszystko jest z góry wiadome, są jasne normy i przykazania, a jedynie grzesznik - z własnej wrednej woli - jest nieposłuszny. Dopełnieniem tej uproszczonej wizji moralności jest przekonanie, że teraz sprawę rozwiąże jedynie surowa kara, która się za owo nieposłuszeństwo zwyczajnie należy. W ogóle w naiwnej wizji moralności (także w obszarze prawodawstwa) dominuje skupienie się na roli kary. To kara ma załatwiać właściwie wszystko, to ona "uosabia sprawiedliwość". Takie środki jak resocjalizacja, zmiany środowiska, oddziaływanie bardziej na świadomość i rozumienie, dla fundamentalistów jawią się najczęściej jako niepotrzebne, zaciemniające tę "słuszną moralność" komplikowanie spraw. Dla nich kara jest tym czymś, co jest najważniejsze w wymierzaniu sprawiedliwości, a dla wielu wręcz jedyne słuszne.

Naiwność ma swoje źródło w dwóch cechach
- nieopanowanych emocjach, które zawsze preferują proste, zredukowane traktowanie spraw. Emocje silnie skłaniają do zero-jedynkowego potraktowania problemów, co nie sprzyja bardziej dojrzałemu, szerszemu spojrzeniu na sprawy.
- braku kompleksowego spojrzenia na zagadnienie, często po prostu braku wiedzy (której zdobycie z kolei też zależy od pierwszej cechy, czyli od zmuszenia się do opanowania emocji w celu zajęcia się budowaniem rozumienia, które jest w stanie niuansować, uwzględniać wiele czynników, balansować wpływy).
Naiwny moralista ma zredukowany do zero-jedynkowego obrazu model winy i odpowiedzialności. Oto jest ten wredny grzesznik, który mógłby się przecież poprawić, nawrócić, ale tego nie robi, zaś z automatu to powinno być karane, bo Bóg przecież "musi karać", jako że karanie jest objawem (rzekomo) sprawiedliwości i doskonałości boskiej. Bóg bowiem (w tym pokrętnym rozumieniu) jest istotą, która cierpi na niedosyt władzy i złości się bardzo z tytułu, że może ktokolwiek raczy się przeciwstawiać tej woli, którą (też naiwnie traktując sprawy, pomijając aspekt dochodzenia do zrozumienia tego, co napisano, aspekt stosowalności praw zapisanych słowami w realnym życiu) gdzieś tam zapisano w nieomylnej postaci.
Ale także świeckie ateistyczne wizje duchowości i moralności są zwykle naiwne. Ich częstym składnikiem jest wyparcie do postaci sprzecznej intuicji idei winy, odpowiedzialności, osobowości. Naiwniacy lewicowi próbują zwykle udawać, że zła tak naprawdę nie ma, tylko że te wredne rzeczy dzieją się jakoś "ot tak", bo się dzieją, a najlepszą strategią wobec zła wydaje się im zamykanie przed nim oczu. Jeśli do tego dodamy synkretyczne traktowanie jawnych sprzeczności w różnych stanowiskach wobec świata, chowanie głowy w piasek przed zagrożeniami ze strony złych ludzi i złych systemów wychowania (np. udawanie wśród CZĘŚCI europejskich lewicowców, że nie ma żadnego islamskiego fundamentalizmu, bo islam jest dobry sam z siebie i już). Oczywiście nie twierdzę, ze każda lewicowa moralność i duchowość jest od razu naiwna, podobnie jak nie twierdzę, iż wśród wyznawców religii nie ma bardziej dojrzałych spojrzeń na duchowość, czyli takich gdzie zagadnienie odpowiedzialności, winy byłoby potraktowane szerzej, z uwzględnieniem złożoności spraw.

Katolikus

Niestety wielu wierzących wierzy w "terrorystyczno-penitencjarną" koncepcję Boga. To wiara w Boga, który się czai na człowieka i czeka, aby mógł go ukarać przy pierwszej możliwej sposobności. :think:

Czy Bóg naprawdę chce kogoś karać? Czy Bóg karze ludzi za to, że np. niewłaściwie świętują jakieś ważne kościelne święta? Czy to jest logika działania godna Boga miłości, wielkiej mądrości, majestatu? Czy Pan Bóg chce, aby człowiek zaczął Go szanować i kochać na drodze strachu?

Michał Dyszyński

Irbisol

A może to po prostu niekonsekwentna ściema.

fedor

szaryobywatel

Michał Dyszyński

Irbisol

fedor

Michał Dyszyński

Irbisol

Michał Dyszyński

szaryobywatel

Przypomniało mi się jak spytałem Dyszyńskiego co jest dla niego pewniejsze, że chodnik się nie zapadnie, czy stanięcie przed Bogiem po śmierci. Też była ucieczka w "nie stawiam tak sprawy".

Michał Dyszyński

Irbisol

fedor

Michał Dyszyński

Irbisol

A to dosyć ciekawe, bo ja rozumuję podobnie.
Tylko ciekawy jestem, co mi JAKIŚ mit może w praktyce dać. Albo nawet w teorii. Niby może, bo z pewnych powiastek zawsze wynika jakiś morał (lepszy czy gorszy - to teraz nieistotne) - ale taka właśnie jest definicja bajki. Morał można przyjąć, wydarzenia - już niekoniecznie. Ty jednak przyjmujesz też wydarzenia.

Michał Dyszyński

Irbisol

Michał Dyszyński

Irbisol

fedor

Michał Dyszyński

Irbisol