ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Chciałbym poruszyć sprawę, która wciąż się przewija w dyskusjach i ludzkim myśleniu. Związany jest z nią błąd myślenia bardzo podstawowy, właściwie to błąd - matka innych błędów. Sformułowałem go w tytule jako błąd nadmiernego optymizmu poznawczego, ale wypadałoby przybliżyć i ukonkretnić jego idee.
Ten błąd można by też sformułować kolokwialnie jako postawę "co tam okoliczności, fakty, czy prawa - uda mi się, bo tak chcę!"
W dyskusjach ten błąd przewija się jak BŁĄD BUŃCZUCZNEJ DEKLARACJI.
Niejeden dyskutant, orientując się, że nie ma bardziej rzeczowych argumentów, chwyta się pomysłu na pozostawanie w dyskusji metodą upartego deklarowania sukcesu opartego o...
właściwie to nie ma znaczenia, co miałoby być motorem owego sukcesu, w końcu to i tak jest tylko pretekst.
Aby nie być gołosłownym, posłużę się przykładami z dyskusji na sfinii w których jeden z dyskutantów, na pytanie JAK wykaże słuszność spornej, bronionej przez siebie tezy, ogłasza
- ustalę to logiką.
albo
- ustalę to określając prawdziwość
Podobnie, choć już w nieco mniej bezczelnie arbitralny sposób co niektórzy deklarują
- nauka to w przyszłości ustali
czy też
- dowiedziemy słuszności naszej sprawy!

Ten ostatni przykład wypowiedzi, przybliża naturę i emocjonalne źródło tego błędu - CHCIEJSTWO.
Bo tak właśnie, już od strony ludzkiej, wewnętrznej najczęściej ten błąd powstaje - najpierw jest INTUICJA i PRAGNIENIE, aby coś było, a potem z tego się rodzi przekonanie "na pewno się uda".

Przy czym od razu chcę zastrzec, że nie jestem przeciw stawianiu sobie celów, a nawet przeciw jakiejś wierze, determinacji w dążeniu do czegoś. Warto jest wierzyć w to, że to, do czego dążymy, nam się uda. Ale...
... to nie może być argumentem w dyskusji!
Każdy może być przekonany o czymkolwiek, może wierzyć, że zdobędzie nagrodę Nobla z ekonomii, czy że wynajdzie skuteczny sposób na zimna fuzję jądrową. I taka wiara sama z siebie nie jest błędem (a w każdym razie nie można z góry określić, czy tym błędem jest, czy nie, bo każdy przypadek jest inny).
O błędzie mówię wtedy, gdy ktoś przyjmuje te domniemania za stwierdzone prawdy.

To co wyżej napisałem, pewnie wielu wyda się oczywiste, nie ma co "odkrywać Ameryki". Piszę o tym głównie dlatego, że dla pewnej części dyskutantów jakby owa oczywistość nie obowiązywała. Nie sposób jest dyskutować w sposób konkluzywny z osobą, która na wszelkie argumenty ma ripostę: zrobię to tak, jak to ogłaszam - zrobię i już!
Uznając za poprawny argument z optymistycznej deklaracji, z czyjegoś arbitralnego, nie popartego niczym, poza samym stwierdzaniem przekonania, lądujemy w obszarze dyskusji kompletnie nierozstrzygalnych.
Należałoby zatem takiemu optymizmowi poznawczemu, w którym "zrobi się moją metodą, zrobi się na pewno" już miałoby być argumentem postawić jakąś granicę. Jaka by to była granica?
- Chyba naturalnym źródłem takiej granicy jest oczekiwanie, że ktoś CHOĆBY ZARYSUJE KONKRETNĄ METODĘ, jak by miało coś się zrealizować.

Czyli - na "argument" w rodzaju "za pomocą logiki ustalę, że ty nie masz racji", oczywiste jest iż taka deklaracja nie będzie stanowić argumentu, dopóki się nie ujawni choćby jakiś zarys metody. Bez wskazania - możliwie najbardziej konkretnej, poddającej się analizie i dyskusji - owej metody, "argument" j.w. odrzucamy.
Bo inaczej to mamy rozwiązania niemal wszystkiego... (w istocie są to "rozwiązania")
Jak wygrać główną nagrodę w lotto? - jest rozwiązanie: należy skreślić WŁAŚCIWE liczby!
Jak zarobić dużo pieniędzy? - to oczywiste: należy zatrudnić się na wysokopłatnym stanowisku!
Jak ograć mistrza świata w szachach? - To też jest jasne: trzeba rozegrać partię szachową lepiej niż on!
Jakież genialne "rozwiązania"... :rotfl:

Podanie ogólnego określenia na to, co się robi, jakiegoś truizmu, który jest oczywisty, może być czyimś chwytem narracyjnym w dyskusji, ale absolutnie nie będzie uznany za rozwiązanie.

Tu jednak jest jeszcze i trzecie dno sprawy...
Związane jest ono z pytaniem A SKĄD WŁAŚCIWIE SIĘ BIERZE ÓW BŁĄD NADMIERNEGO OPTYMIZMU POZNAWCZEGO? (Uwaga: była edycja, bo poprzednio w tym sformułowaniu zabrakło słowa "nadmiernego", co może zmylić czytelnika)
Oczywiście nie twierdzę, że jest tu jedna przyczyna, zwykle jest ich kilka nakładających się. Lecz chyba jedna z przyczyn jest tą główną - to przyjęcie intuicyjnej, w szczególności związanej z pragnieniami i celami wizji sprawy, za już gotowe rozwiązanie.
Intuicja jest niekonkretna, nieanalityczna. Efektem intuicyjnego rozpoznania jest najczęściej uproszczony impuls w jakąś stronę, a nie precyzyjny ogląd sprawy. Tymczasem to, czy w ogóle dana rzecz ma jakąś realną szansę powodzenia, ma szansę wyjść dopiero wtedy, gdy WEŹMIEMY SIĘ KONKRETNIE ZA REALIZACJĘ, albo przynajmniej gdy mamy podstawy sądzić o mocnym podobieństwie do czegoś zrealizowanego.

To przyjęcie intuicyjnych, albo instynktownych impulsów za dobrą monetę jest złudne.

towarzyski.pelikan

Michał Dyszyński

towarzyski.pelikan

Michał Dyszyński