ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Od dłuższego już czasu stosuję pewien osobisty kodeks, w ramach którego kwalifikuję wiarygodność dyskutantów, z którymi mam kontakt. Najwyżej cenię umysłowość takich dyskutantów, którzy są w stanie postrzegać rzeczywistość w oderwaniu od aspektów rozpraszających, niemerytorycznych.
Dyskutant/myśliciel, który widzi fakty, okoliczności, istotę rzeczy w oderwaniu od całej tej światowej walki o prymat, przypodobywanie się, stroszenie piórek, udawanie lepszych, niż się jest w rzeczywistości, widzi w moim odczuciu sprawy bliżej ideału widzenia spraw. Bo taki dyskutant JEST W STANIE ODSEPAROWAĆ CZYNNIKI NIEISTOTNE DLA PROBLEMU od czynników rzeczywiście ów problem wyznaczających.
Można chyba dość dobrze ten problem opisać za pomocą przykładu lekarza stawiającego diagnozę. Lekarz, który miałby postawić poprawną diagnozę powinien brać pod uwagę WYŁĄCZNIE TO, CO JĄ MERYTORYCZNIE BUDUJE. Czyli lekarz powinien wziąć pod uwagę wyniki badań, obserwowany stan pacjenta, informacje od niego otrzymane, w kontekście wiedzy merytorycznej o chorobach, jaką posiada. Taki lekarz jednocześnie powinien ODSEPAROWAĆ INFORMACJE NIE MAJĄCE ZWIĄZKU Z DIAGNOZĄ - np. to, czy mu się opłaci leczyć taką, a nie inną chorobę, czy pacjenta lubi, czy nie (to może nielubianemu pacjentowi raczej przypiszemy tę gorszą chorobę, niech ma za swoje...), to co leczyć jest wygodniej, to na co ma lepszy kontrakt z firmą farmaceutyczną, bądź kasą chorych. Diagnoza będzie poprawna wtedy, gdy oprze się o to, co merytorycznie istotne, zaś odseparuje to, co nieistotne.
Każda diagnoza jakiejś złożonej sytuacji (teraz już w oderwaniu od przykładu medycznego) zawiera w sobie aspekt odseparowania czynników mających wpływ na problem, jaki rozpatrujemy, vs względem tego problemu neutralnych, czy mających nawet moc zakłócającą rozpoznanie.
Gdy pytamy o to, czy ktoś ma słodkie śliwki, to oczekujemy, że w odpowiedzi dostaniemy informację właśnie o śliwkach, a nie o śliwkach i gruszkach. Jeśli ktoś nam odpowiedział "mam słodkie śliwki", lecz w istocie myślał o tym, że słodkie tak naprawdę są gruszki, a śliwki w tym komunikacie są niejako przy okazji, to oszuka pytającego. Bo gdy problem jest o śliwkach, to oczekiwane jest, że informacja podana przez odpowiadającego ma dotyczyć śliwek, a nie trochę śliwek, a trochę czegoś innego.
Diagnoza, rozpoznanie rzeczy (też już ogólnie) będzie zatem wiarygodne wtedy, gdy rozpoznający wgryzł się w merytoryczną warstwę problemu, a udało mu się nie dać rozproszyć aspektom pobocznym.
Po czym jednak poznawać rozpoznających problem? Kogo uznamy za wiarygodnego w swoich rozpoznaniach, bo jednak gdy mówi o śliwkach, to rzeczywiście myślał o śliwkach i odpowiada na temat śliwek.
Dlatego dla mnie osobiście od lat świadectwem kompetencji dyskutanta, z którym prowadzę rozmowę, jest ZDOLNOŚĆ DO SKUPIENIA SIĘ NA ROZWAŻANEJ SPRAWIE, przy jednoczesnej umiejętności odseparowania się od tych aspektów, które sprawy nie dotyczą.
Takiemu dyskutantowi, który owej separacji poprawnie dokonuje, jestem w stanie zaufać bardziej, niż komuś, komu się miesza wszystko do kupy - sprawa A, ze sprawą B, czynnikiem pobocznym C, własnymi emocjami D, potrzebą zarobienia pieniędzy D itd. Z kolei znacznie mniej ufam diagnozie, opiniom takiego dyskutanta, który rozmawiając o jakiejś sprawie, jawnie deklarując, iż przedstawia poprawne omówienie sprawy, wymieszał aspekt zasadniczy z aspektami pobocznymi. Dyskutant, który w dyskusji o konkretnej sprawie, odpowie mi atakiem personalnym na mnie, zarzucam więc ostatecznie niekoniecznie to, że mi emocjonalnie nadepnął na odcisk. Bo może i nadepnął, ale z tym sobie mogę poradzić, nie jest to wielki problem. Większy problem jest w tym, że dyskutant, który atakuje mnie personalnie, choć rzekomo dyskutujemy nad jakimś problemem, który sam personalny nie jest, daje tym dowód, iż miesza mu się rozumowanie o sprawie, z emocjami personalnymi. Jeśli ktoś daje taki jawny przykład tego, iż te dwie rzeczy mu się mieszają, to mam wtedy powód przypuszczać, że W INNYCH JEGO ROZUMOWANIACH I ROZPOZNANIACH TEŻ MU SIĘ PODOBNIE SPRAWY MIESZAJĄ. Zatem powinienem teraz także innym rozpoznaniom, deklaracjom, ocenom tego dyskutanta przywiesić flagę "rozpoznania chaotycznie mieszające aspekty merytoryczne i niemerytoryczne, a więc rozpoznania niskiej jakości".

Nie twierdzę, że atak personalny na kogoś jest zawsze świadectwem niskiej jakości rozumowania danej osoby. Ludzie się spierają w różnych sprawach, czasem spór jest personalny. Jednak chodzi o ASPEKT WYMIESZANIA, a dalej dania świadectwa o zdolności do separowania rzeczy istotnych vs nieistotnych dla sprawy. Jeśli W DYSKUSJI MERYTORYCZNEJ ktoś jawnie nie umie odseparować aspektów merytorycznych, to dopiero wtedy możemy powiedzieć, że ma problemy z poprawnością ujęcia sprawy, z metodologią rozumowania. Jeśli ktoś w dyskusji na temat merytoryczny (! nie w dyskusji luźnej, personalnej) okazuje swoją stronniczość, potwierdzoną emocjonalnym nastawieniem do innego dyskutanta, to jest to trochę tak, jakby się niejawnie przyznał do swojej niekompetencji, do nieumiejętności skupienia się na problemie jako takim. W ten sposób daje dowód tego, że ocenia rzeczywistość w stronniczy, wadliwy sposób, co oznacza, że raczej nie powinniśmy zbytnio ufać jego ocenom.

Michał Dyszyński