ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Gdy myślimy o fundamentalizmie religijnym, to pewnie najbardziej chcemy to odnosić do jakichś muzułmańskich twardogłowców - pokroju sunnickich, wahabickich odłamów islamu. Jednak skrajne, fundamentalistyczne podejście ma chyba każda większa religia. Weźmy taki przykład:
[link widoczny dla zalogowanych]
Mamy tu opisany fundamentalizm w katolickim stylu. Fundamentalistyczne odmiany religii maja też Żydzi. W USA różne odłamy baptystów głoszą poglądy mocno "odjechane", negujące dość podstawowe ustalenia nauki, próbujące Biblię interpretować tak dosłownie, że wręcz zahaczając czasem o śmieszność.

Stawiam pytanie: skąd w ludziach jest taka potrzeba fundamentalizmu?
Problem wydaje mi się psychologiczny, dotykający samej ludzkiej natury.

Ja trochę fundamentalizm rozumiem - w końcu chciałoby się, aby rzeczy były jednoznaczne, aby prawdy stwierdzały "jak jest", a nie "jak może być w zależności o X,Y, Z". Oczekujemy, że skoro Bóg chce dla nas dobrze, to da nam przecież to, czego do ustalenia dobra potrzebujemy - jasną wykładnię prawd świata. Bo jak inaczej?...
Stąd chyba mamy już całkiem blisko do uznania, że jakaś teraz posiadana przez nas wiedza, zbiór przekonań, są jakoś absolutne. A przy takim podejściu, jedyne co pozostaje, to bronić owego zbioru przekonań przed zmianą, jakimkolwiek naruszeniem.

Myślę, że szatan bardzo sprytnie ustawił tutaj sprawę - bardzo perfidnie ustawił test ludzkiej mądrości. Z jednej strony mamy bowiem na szali jakieś daleko posunięte zrelatywizowanie praw danych przez Boga (np. w świętych księgach). Kto "za wiele mysli", pewnie za chwilę wymyśli, że może kraść, gwałcić, zabijać. Czyż nie?...
A więc może ludzie po prostu nie powinni mędrkować, tylko "się stosować". Wtedy ryzyko zrelatywizowania nakazu boskiego zostanie zminimalizowane. Dalej szatan testuje ludzką naturą na coraz to kolejnych poziomach - bo oto mamy sformułowanie prawa boskiego - np. "nie zabijaj". Ale to nie jest takie proste, bo powstaje cały szereg pytań:
- jak długo mamy prowadzić uporczywe terapie, podtrzymywać życie osoby, która ewidentnie gaśnie, nadziei na jej wyzdrowienie nie widać?
- jak bardzo mamy sami (i swoją rodzinę) chronić się przed zagrożeniami życia. Nieraz przecież widać przesadę w tym względzie - np. w tworzeni nierealistycznych przepisów, twardych rygorów w imię zwiększania bezpieczeństwa. W końcu można dojść do stanu, gdzie nikt nie bedzie mógł niczego o sobie zadecydować, bo "mądrzejsi" ustalą, co powinien robić, aby "sobie nie zaszkodzić". Może w ogóle należałoby zabronić uprawiania bardziej niebezpiecznych sportów, wychodzenia na deszcz, przemęczania się?...
- co zrobić z tymi, którzy się zbuntują przeciw temu prawu - przestępcom? Samo ich złapanie wymaga niebezpiecznych zachowań (policjant może zginąć). To mamy sprzeczność - policjantowi należałoby zakazać łapać przestępcy, bo to naraża go na śmierć, czyli nie ma jak wdrożyć samego prawa o unikaniu zabijania.
Tymczasem z kolei bierność, brak wyzwań, miałkość życia też na swój sposób "zabija", bo degraduje psychikę, wywołuje lęki i psychozy. Ludzie zbyt skupieni na swoim bezpieczeństwie (i bezpieczeństwie rodziny) fiksują, zaczynają patologicznie traktować higienę, wyjścia z domu, kontakt z innymi ludźmi; żyją w lęku i samotności. Więc - rygorystycznie, skrajnie potraktowane - wdrożenie przykazania "nie zabijaj" może obrócić się przeciw treści samego tego przykazania (albo i innych przykazań).

Jaki byłby z tego wniosek?
- Według mnie taki, że wszystkie przykazania należałoby "posolić" sporą dawką jakiegoś takiego ZDROWEGO ROZSĄDKU.
Pewnych rzeczy nie da się zrobić "bardziej". Jeśli picie wody jest zdrowe, to bardziej i więcej pijąc wody, nie zapewnimy sobie wcale więcej zdrowia, tylko od pewnego momentu dojdziemy do przewodnienia organizmu, a w skrajnych przypadkach choroby i śmierci. Fundamentalizm, wyrosły z potrzeby jasnej rozpoznawalności praw naszego życia, wyprzęga się z sensowności - skrajnie forsując literę prawa, obraca się przeciw duchowi tego prawa.
Sam nieraz sobie myślę: jakżeż pragnę jakiejś jednoznaczności, tego aby wiadomo było, co rzeczy znaczą, aby było jasne jak powinienem postępować. Czasem chciałoby się powiedzieć - to już niech będzie nawet najgorsza dla moich pozostałych emocji decyzja, byle była pewna, byle nie musieć już procesować tych wątpliwości...
Tak bym chciał. :think:

Często BARDZO bym chciał. :think:

Ale widzę, że tego tutaj na ziemi, nie dostanę. Bogu spodobało się, abym miał ten umysł zawieszony w wątpliwościach. I nie tylko ja "jadę na tym wózku", ale wszyscy tak mamy. Obserwowanie fundamentalistów tylko uczy każdego, co się może stać, gdy owemu pragnieniu określoności praw i rozpoznań damy taki absolutny priorytet, gdy gorliwość wyprzęgniętą z rozsądku uczynimy podstawą wyborów. Wtedy grozi nam popadnięcie w głupotę, śmieszność, czasem wręcz zbrodnię.
Trudno jest się pogodzić z tym, że życie jest testem, zaś zagrożenia zawsze czyhają z OBU stron!
Czyli można przesadzić nie tylko w obojętności na głos Boga, ale też i gorliwości stosowania jakiejś tam wersji Jego przykazań. Bo zawsze przecież mamy JAKĄŚ WERSJĘ przykazań Boga, a nie ostateczną jedyną prawdę, z ostateczną jedyną wykładnią stosowania.
Tak emocjonalnie jest to rzeczywiście trudne. Właściwie to nie wiadomo jak pogodzić tę sprzeczność - być gorliwym, zaangażowanym (trzeba! Inaczej do Boga nie dojdziemy, bo bycie obojętnym, letnim, Bogu się nie podoba), a z drugiej strony NIE BYĆ GŁUPIO ZAANGAŻOWANYM.
W końcu kapłani żydowscy, skazujący Jezusa na śmierć, byli jak najbardziej zaangażowani, postępowali w zgodzie ze znanymi sobie zasadami, bronili tego porządku świata, jaki uważali za najświętszy, słuszny. Nie wiedzieli gdzie postawić granicę...
Bo w końcu, tu chyba trzeba przyznać im jakąś rację, zamiast Jezusa mógł po Izraelu chodzić w tamtych czasach jakiś oszołom, fałszywy prorok. I zadaniem kapłanów, ludzi studiujących pisma jest przecież ochrona ludu przed wpływem takich toksycznych osobników. Kapłani powinni ROZPOZNAĆ - tak sami, nie bezpośredni wyczytać z pisma - kim jest Jezus. Czy jest posłańcem Boga, czy zwodzicielem?...
Ostatecznie uznali, że przecież od Boga nie może być ktoś, kto "uzdrawia w szabat". Bóg dał szabat do odpoczynku, zatem uzdrowienie kogoś w szabat, jako forma "pracy", jest dowodem na to, że uzdrawiający nie jest do Boga... Tak to sobie wykalkulowali w oparciu o wykładnię ich prawa. I chyba pewnej logiki nie sposób jest im odmówić... Zabrakło im rozsądku, spojrzenia na prawo zachowania szabatu z szerszej perspektywy, nie jako twardy, absolutny, maksymalnie wyciągnięty w rygoryzmie zakaz aktywności takich, czy innych.
Problem w tym, ze samymi przykazaniami, samymi sformułowaniami, nawet najbardziej rygorystycznie potraktowanymi, nie jesteśmy jednak w stanie zbudować poprawnie reagującej osobowości. Tu trzeba wkładu SAMEGO CZŁOWIEKA, jego doświadczenia, myślenia, przetrenowania uczuć, pewnej szkoły życia, uczącej rozpoznawania co kieruje się bardziej w stronę dobra, a co zła. Samą literą prawa, samym fundamentalizmem się kierując, stoczymy nasze myślenie i odczuwanie otchłań. :think:

Katolikus

Michał Dyszyński

Katolikus

Michał Dyszyński