 Wysłany: Sob 18:38, 08 Sie 2020 Temat postu: |
|
| Nawet jeśli przyjąć neoplatońską ideę emanacji, według której z Prajed-
ni w sposób emanacyjny wyłaniają się kolejne hipostazy, czego końcowym efektem (skutkiem ostatniej emanacji) jest świat materialny31, chociaż wydaje się łagodzić absolutną odrębność między zasadą boską (stwórczym Absolutem) a światem stworzonym32, nie pozwala na uniknięcie stwórczego determinizmu. Każda kolejna hipostaza, chociaż ma udział w Jedni, to jednak jej istota jest w niej niejako rozproszona, co jest logicznym wynikiem odróżnienia sfer transcendencji i immanencji bez popadania w panteizm. Powstający w ten sposób hierarchiczny model świata sprawia, że każda hipostaza wyłaniająca się z poprzedniej nie jest z nią tożsama, a zatem jest określona i zdeterminowana przez poprzednią. Nawet więc jeśli zbliża się do jej doskonałości, to nie może jej dosięgnąć, co czyni ją ograniczoną. Niemożliwość pokonania tego ograniczenia przy zachowaniu odrębności natur tego, co transcendentne, i tego, co immanentne, związana jest z tym, że ontologia nietrynitarna (klasyczna) jest zorientowana na substancję okre- ślającą byt, co sprawia, że to byt sam w sobie jest źródłem własnej tożsamości, natomiast relacyjność w takim kontekście zostaje niedoceniona jako niede- terminująca bytu w jego substancji. Związki i relacje między bytami pozostają tutaj czymś wtórnym i pochodnym względem samych bytów33, a zasada ta po- zostaje właściwa również w kontekście hipostaz wyłaniających się emanacyjnie. Sytuacja zmienia się natomiast, jeśli na arenę myśli metafizycznej wpro- wadzimy ontologię trynitarną, która nie zasadza się na prymacie substancji, ale ujmuje tajemnicę bytu w kategoriach osoby i relacji. Byt w ten sposób jest zdefiniowany i zdeterminowany nie tylko przez substancję, ale przez grę relacyjno-wspólnotowego dawania i przyjmowania |
|
| Wysłany: Sob 18:31, 08 Sie 2020 Temat postu: Krytyka teizmu z pozycji filozoficznej |
|
| Samo obranie filozofii jako przestrzeni kry-
tyki sprawia, że nie wystarczy już powiedzieć, że obraz Boga krytykowanego przez ateistów jest nieprzystający do Boga objawionego w Chrystusie, ale wymusza wejście obrońców teizmu na grunt filozoficzny. Czy jednak takie zupełnie bezrefleksyjne opuszczenie płaszczyzny ewangelicznej lub, mówiąc bardziej ściśle – teologicznej, na rzecz prowadzenia sporu w przestrzeni bar- dziej neutralnej i podstawowej – filozoficznej, nie wiąże się również z bardzo subtelną zmianą obrazu Boga, który krytykuje ateizm, a którego broni teizm chrześcijański? Oczywiście nie chodzi w tym miejscu o rozstrzyganie sporu dotyczącego tożsamości Boga filozofów i Boga wiary. Tej kwestii w niniej- szym artykule nie trzeba nam rozstrzygać. Chodzi tutaj jednak o to, że absolut filozoficzny jest pewnego rodzaju obrazem Boga, którego istotę poznajemy drogą racjonalnej dedukcji przez analizę Jego zewnętrznych przymiotów, jak wszechmoc, wszechwiedza itp., natomiast Bóg Trójjedyny jest Bogiem, którego dogmatyczne objawienie dotyczy Jego wewnętrznej istoty. Niezależnie zatem od faktu tożsamości lub nietożsamości tych dwóch obrazów, nawet przy filo- zoficznym założeniu, że w Bogu istota i zewnętrzne przymioty są tożsame, tak że np. Boska wszechmoc, wieczność, wszechwiedza itp. są współistotne z Jego istotą3 , możemy zapytać, w jaki sposób z ateistycznego punktu widzenia budo- wanie krytyki w oparciu tylko o model filozoficzny jest adekwatne względem obrazu wyłaniającego się z dogmatu o Trójcy oraz w jaki sposób to począt- kowe założenie krytyki wymierzonej w Absolut wpływa na trafność krytyki względem Boga Trójjedynego. Albo podchodząc do tej kwestii w jeszcze inny sposób, możemy zapytać, czy synteza filozoficznego i teologicznego obrazu Boga nie prowadzi do zdefiniowania nowej metafizyki i swoiście określonej teo-ontologii4 oraz czy w takim kontekście argumenty skierowane przeciwko filozoficznemu Absolutowi dotyczą jeszcze Boga Trójjedynego. Modyfikacja metafizyki może przecież sprawiać, że owe argumenty znajdą się na zupełnie innym poziomie i zaczną się jawić jako formułowane w zupełnie inaczej rozu- mianej przestrzeni metafizycznej, przez co chybiają faktycznej krytyki Trójje- dynego. Z tego spostrzeżenia zaś wynika, że obranie jako przedmiotu krytyki Boga Trójjedynego zamiast filozoficznego Absolutu wydaje się istotne również z tego względu, że Bóg-Stwórca, który jest Bogiem Trójjedynym przez swoją dogmatycznie zdefiniowaną istotę, określa konkretny model metafizyczny świata5 , tzn. określa charakter immanencji świata stworzonego, transcenden- cji własnej istoty oraz, co najważniejsze, określa konkretny kształt i charakter zależności między tymi dwiema sferami6 , co ma kolosalne znaczenie w kwestii stosowności wszelkich argumentów postulujących i uzasadniających istnienie lub nieistnienie Boga. W celu odpowiedzi na postawione w ten sposób pytania w niniejszym arty- kule zostaną poddane analizie metafizycznej niektóre argumenty postulujące lub uzasadniające nieistnienie Boga w celu wydobycia założeń metafizycznych, jakie im towarzyszą, i określenia, w jak rozumianym modelu metafizycznym są one formułowane. Następnie określona zostanie w zarysie teo-ontologia7 trynitarna oraz wyłaniający się z niej metafizyczny model relacji Stwórca– stworzenie. Określenie tych dwóch elementów pozwoli natomiast dokonać konfrontacji i ocenić, czy argumenty uderzające w filozoficzny Absolut (abs- trahując od ich słuszności) zachowują swoją wagę i stosowność względem Najbardziej jaskrawy przykład argumentacji uwikłanej w apriorycznie przyjęty odmienny system metafizyczny niż ten, którym posługują się teiści, szczególnie widoczny jest w założeniach Dawkinsa, jednego z czołowych dzia- łaczy tzw. nowego ateizmu. Osadzenie argumentacji w odmiennej przestrzeni metafizycznej w sposób oczywisty sprawia, że argumenty ferowane przez Dawkinsa są ślepe i nie mogą trafić właściwego celu. W swojej sławnej książce Bóg urojony brytyjski biolog w samych założeniach koncepcyjnych stwierdza, że hipoteza Boga jest hipotezą naukową, która tymczasowo pozostaje w sferze tajemnicy, ze względu na ograniczony rozwój naukowy ludzkości. Spodziewa się jednak, że w przyszłości ludzkość z tą hipotezą będzie mogła się ostatecznie rozprawić na drodze empirycznych doświadczeń12. Taka teza jasno wskazuje, że Dawkins porusza się w kontekście apriorycznie założonego monizmu ma- terialistycznego, traktując Boga jako jeden z elementów świata stworzonego, a Jego działanie rozumie jako przynależne i rozgrywające się wśród zasad rządzących światem i przez te zasady determinowane i określone13. Założenia te jaskrawo widać w proponowanych przez niego argumentach. Dawkins, chcąc poddać empirycznemu badaniu skutki działania Boga w świecie, przy- tacza wyniki przeprowadzanych „eksperymentów modlitewnych”, które nie dają wymiernych wyników wskazujących na skuteczną interwencję Boga14. Brytyjski biolog zakłada zatem, że albo samo działanie Boga jest działaniem na wskroś immanentnym względem świata, albo to działanie wywołuje imma- nentne i wymierne skutki. Pierwsza możliwość może sugerować sprowadzenie Boga do poziomu immanencji, gdyż w Bogu istnienie i działanie są tożsame15. Niemniej wniosek taki nie jest jednoznaczny i oczywisty. Chrześcijaństwo zna Jan Strumiłowski |
|