ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Twierdzenia przeważającej części ludzi wyznających idee wolnorynkowe bardzo dobrze ilustrują ciekawy przykład jednego z najbardziej fundamentalnych błędów myślenia.
Błąd ten jest trudno dostrzegalny, bo umysł ludzki dość automatycznie domyka brakujące fragmenty rozumowania. Gdy już domknięcie się dokona, wtedy większość osób przestaje dostrzegać, że dane przejście właściwie nie ma racjonalnego uzasadnienia, jest wiarą czysto woluntarystyczną, postulatem, którego nikt nie dowiódł.

Żeby to zrozumieć trzeba przyjrzeć się w jaki sposób funkcjonuje ideologia wolnorynkowa. Ma ona jakby dwie swoje strony - aspekty:
- naukową, mierzalną, racjonalną
- polityczną, związaną z emocjami, pragnieniami ludzi

Sfera 1 - naukowa.
W części naukowej buduje się różne modele, mierzy wskaźniki (mniej, bądź bardziej obiektywne), sprawdza hipotezy. Można np. sprawdzać zależność wzrostu ceny, od podaży produktu na rynku, czy też wskaźniki giełdowe. Są to wielkości wyrażalne liczbowo, a więc w tym sensie OBIEKTYWNE. Tutaj można dokonać podsumowań statystycznych, które - jeśli są poprawne metodologicznie - będą prawdziwe i niepodważalne.

Sfera 2 - życiowo - polityczna
Jednocześnie jednak funkcjonuje w ekonomii (nie tylko wolnorynkowej) druga sfera - związana z życiem ludzi - z ich pragnieniami, subiektywnym odczuciem jakości, komfortu życia, z rozwojem na różnych polach. Mówimy o poczuciu szczęścia, spełnienia, jakości życia, długości tegoż życia. Tych elementów jest bardzo wiele i filozofowie wciąż spierają się o ich znaczenie.
Ale te elementy nie są w jasny sposób uszeregowane pod względem wartości - np. wciąż nie wiadomo, czy większa wartością dla ludzi jest rozwój, doskonalenie się pod wieloma względami (powiązane z wysiłkiem, pracą, nauką, często dyskomfortem), czy też może wygoda, komfort życia (powiązana z lenistwem, korzystaniem z zasobów, a nie ich pracowitym tworzeniem). Nie wiemy, czy "lepiej" jest gdy społeczeństwo jest po prostu bardziej szczęśliwe, spełnione w harmonijności swojego życia, czy też jeśli jest bardziej dynamiczne, ale także zapracowane, wymagające od siebie na wielu polach działalności. To są sprzeczne tendencje i nie sposób ich, w prosty sposób, połączyć.

W czym tkwi zatem błąd wolnorynkowej retoryki?
- W automatyzmie połączenia obu tych aspektów. Po prostu zwykle typowy wolnorynkowiec zakłada, że lepiej jest, gdy rozwija się gospodarka, jest konkurencja na rynku, a ludzie intensywnie realizują się na polu gospodarczym. Zakłada to, uważa to za oczywiste, a do tego zwykle jeszcze dokłada parę dodatkowych - tak samo "oczywistych" - postulatów (np. o konieczności ograniczenia wpływu państwa, wolności umów itp.).
Problem w tym, że użycie terminu "lepszy" w naprawdę poważnym, rozumowym wywodzie wymaga uzasadnienia. Dopiero uzgodnienie stanowisk w tym względzie pozwala na posłużenie się językiem w sposób możliwie ścisły, uniemożliwiający pomyłki. Tymczasem wolnorynkowa ideologia zwykle jednocześnie odżegnuje się od ustalenia konkretnych parametrów owej "lepszości". Zwykle poprzestaje na enigmatycznych określeniach "lepiej jest, gdy panuje ekonomiczna wolność".
Problem w tym, że ogólne sformułowanie wolności dopuszcza również opcję "w sposób wolny wybieram drastyczny interwencjonizm państwowy". Wolność w pełnym zakresie oznacza również wolność do doprowadzenia świata do ruiny (np. w ramach wywołania ekologicznej katastrofy nie przewidywanej, a więc nie uwzględnianej przez aktualne prawo). Wolność w pełnym zakresie oznacza także możliwość spalenia całej posiadanej produkcji żywności przez głównego jej producenta czy dystrybutora (mam taki kaprys, więc wolno mi, a mogę potem nawet zbankrutować, co mi tam...) i doprowadzenia do śmierci głodowej miliony osób.
W obliczu pewnych skrajnych ludzkich zachowań (terroryzm, aberracje psychiczne ludzi mających wielką władzę i pieniądze) nawet rozumowanie wolnorynkowca musi się załamać - tzn. zwykle zagłębić w arbitralność. Czyli wolnorynkowiec w takiej sytuacji będzie coś autorytatywnie negował, bądź stwierdzał w stylu: to się nigdy nie zdarzy, wolny rynek nie dopuści do takiej sytuacji itp. itd. Po prostu NIE, BO NIE.

Gdyby jednak spojrzeć chłodno na sprawę, to - niestety - ale po prostu tak właśnie jest, że z jednej strony możemy sobie obliczać różne wskaźniki gospodarcze - ceny, przepływy, tony surowców i produktów, możemy je wiązać, ale poprawność rozumowania zachowamy wyłącznie wtedy, gdy nie użyjemy słowa "lepszy". Prawidłowo jest używanie terminów - większe/mniejsze ceny, większa/mniejsza produkcja itp. itd.
Bo przełożenie na ludzkie życie jest tu nieokreślone!

Nie wiemy zatem, czy więcej wyprodukowanych iPodów oznacza lepsze, czy gorsze życie ludzi (może wysiłek związany z ich produkcją zabił więcej ludzi, niż przyniósł korzyści nabywcom), nie wiemy czy mnogość towarów na rynku przyniosła w sumie więcej rozterek, stresu (inni mają, a ja nie), degradacji środowiska, cierpienia związanego z pracą nad ich wyprodukowaniem, czy korzyści w postaci poczucia większej jakości życia, zbudowania trwałych wartości, czy czego tam jeszcze. Tego po prostu nie wiemy.
Dlatego wszelkie stwierdzenia w stylu "kapitalizm jest lepszy" , "socjalizm jest lepszy", czy nawet "wzrost PKB jest lepszy" można potraktować jako wiarę, albo postulat (założenie rozumowania ), a nie wniosek z poprawnego rozumowania.
Powiązanie tych dwóch sfer to jednak zadanie dla filozofów, etyków, psychologów (ekonomistów też), a nie tylko fachowców o rynku, gospodarki, towarów. Zapominanie o tym, jest podstawowym błędem ideologii wolnorynkowej (z resztą nie tylko jej, bo to samo można zarzucić marksistom, czy wielu innym głosicielom "lepszego" ekonomicznego ładu).

Johnny99 · Wysłany: Pon 13:54, 12 Mar 2012 Temat postu:

Wolny rynek nie zakłada, co jest lepsze. Wolny rynek pozwala ludziom określać to, czego chcą i znosi przeszkody, które stoją im na drodze do osiągnięcia tego. To wszystko.

Michał Dyszyński · Wysłany: Śro 12:41, 14 Mar 2012 Temat postu:

Johnny99 · Wysłany: Czw 13:01, 15 Mar 2012 Temat postu:

Michał Dyszyński · Wysłany: Czw 14:10, 15 Mar 2012 Temat postu:

zbigniewmiller · Wysłany: Czw 16:15, 15 Mar 2012 Temat postu:

wolnorynkowa ideologia jest zbrodnia dokonana na narodach mniej zaawansowanych technologicznie i społecznie,a nabiera smaku,tak jak w polsce,kiedy to nastąpiła gwałtowna zmiana systemu i do teraz , a moze i na zawsze polacy nie beda mogli spokojnie prowadzic bytu narodowego w nowoczesnym sensie..,moze juz na zawsze polacy beda dostarczycielami rąk do pracy dla wyzej rozwinietych krajów;
chce przez to powiedziec ,ze czas DIAGNOZY sie skończył,teraz trzeba wszystko zmienic i niedyskutujac co jest lepsze czy socjalizm ,czy noeliberalne kłamstwo i wyzysk;
czy trzeba wymordować zwolenników NEOLIBERALIZKU\? SPRAWĄ niech zajma sie IDEOLOGOWIE naprawy społecznego funkcjonowania PAŃSTWA POLSKIEGO,wszystko zalezy od skali zamian jakie trzeba bedzie przeprowadzić ,aby wyleczyc sie z tej choroby...

Johnny99 · Wysłany: Pią 9:47, 16 Mar 2012 Temat postu:

Michał Dyszyński · Wysłany: Pią 11:55, 16 Mar 2012 Temat postu:

Michał Dyszyński · Wysłany: Pią 13:20, 16 Mar 2012 Temat postu:

zbigniewmiller · Wysłany: Pią 14:12, 16 Mar 2012 Temat postu: za szeroka perspektywa

rozpisaliście sie panowie tak obszernie i nie na temat,ze odebrało mi ochotę do śledzenia implikacji ,zreszta bardzo wielowatkowych i zawsze prowqadzacych do absurdu;
jest kilka metodologicznych wymogów ,które nalezy spełnic:
mozliwie szczegółowo stwierdzic stan faktyczny tu w polsce
pokazac prognoze do czego wolny rynek w polsce,tu i teraz doprowadzi,skoro doprowadził do zapaści demograficznej i milionowej emigracji
określic warunki brzegowe tj. potege gospodarcza niemiec i rosji
wskazac mozliwosci,jesli takie sa odwrócenia tendencji upadku państwa polskiego,upadku biologicznego i funkcjonalnego...

tylko przełozenie ogólnych rozważań na temat wolnego rynku i noeliberalizmy na TU I TERAZ moze wyprowadzic dyskusje na racjonalne a nie scholastyczne tory,ze sie tak metaforycznie i grzecznie wyraże..

panowie TU I TERAZ a nie w ogóle...

Michał Dyszyński · Wysłany: Pią 16:21, 16 Mar 2012 Temat postu: Re: za szeroka perspektywa

Michał Dyszyński · Wysłany: Pią 16:55, 16 Mar 2012 Temat postu: Re: za szeroka perspektywa

A tak swoją drogą, to przykład rynku energii elektrycznej idealnie ilustruje problemy związane z rynkiem interwencjonizmem itd.
Wiadomo, że współczesna gospodarka bez energii elektrycznej nie ma racji bytu. Jest to branża absolutnie newralgiczna. Przy czym organizowanie jej w ruchu ortodoksji jakiegokolwiek rodzaju wydaje się być też bez sensu.
Bo mamy tutaj zarówno aspekt dystrybucji energii, jak i jej wytwarzania.

Rozważmy rozwiązania w duchu każdej z tych opcji
Energia skrajnie wolnorynkowo - musi być konkurencja. Zatem zarówno wytwarzanie, jak i dystrybucja energii powinna się wytworzyć w ramach konkurowania minimum dwóch trzech, a najlepiej więcej podmiotów. Czyli do każdego domu dochodzi łącza dwóch - trzech firm energetycznych, które konkurują ze sobą. Otrzymujemy kraj milionów słupów energetycznych. Płaci za to oczywiście konsument, który ma co prawda wybór czyje gniazdko wykorzystuje w domu, ale żyje w idiotycznej nadmiarowości (niepotrzebne mu te konkurencyjne łącza, skoro używa jednego z nich). Do tego musiał sfinansować jakoś cały ten nadmiar i ma zepsuty krajobraz, bądź rozkopane wszystko pod ziemią.
Energia skrajnie socjalistycznie - tutaj państwo ustaliło co się komu należy ze strony energii. Mamy elektrownie, mamy dystrybucję energii - na szczęście dystrybucja jest sensowna - wybudowano - wg jakiegoś rozdzielnika - każdemu jedno łącze energetyczne do jego domu. W końcu więcej nie potrzeba. Jednak jeśli z jakiegoś powodu obywatel domaga się jakiejś zmiany (bo mu potrzeba więcej energii, czy nowego łącza, do wielkiej choinki, którą chciałby mieć w ogródku), to przez wiele lat pisze prośby do monopolisty, aby ten w przypływie dobrego humoru zechciał mu zrobić łaskę i zaoferować oczekiwaną opcję. Monopolista ma klienta w nosie, bo nic go nie zmusza do wysiłku, więc po co miałby sobie tym dodatkowym wysiłkiem zawracać głowę. Do tego każda nieefektywność - czy to technologiczna, czy organizacyjna - będzie tu miała długi żywot, bo nic nie będzie skłaniało firmy do zmniejszania kosztów. Jedynym problemem będzie kwestia odpowiedniego lobbingu politycznego, co jest także związane z karuzelą znajomków i zaufanych na stołku prezesa i we władzach firmy (mniej eksponowane stanowiska też będą obsadzane w tym stylu). Efekt będzie jasny - niska jakość usług.

Rozwiązanie sensowne - w moim przekonaniu sensowne rozwiązanie polega na rozsądnym połączeniu opcji wolnorynkowej i zarządzanej odgórnie. Dystrybucja oczywiście nie ma sensu w warunkach konkurencji, bo używa się zwykle jednego łącza na raz. Nie ma więc sensu zużywać zasobów środowiska i ludzkich, aby spełnić fanaberię "posiadania konkurencji". Sensownie myślący, dojrzali ludzie mogą rozwiązać ten problem taniej, szybciej i, ogólnie, z większym pożytkiem. Zatem trzeba jakoś się dogadać w kwestii zarządzania dystrybucją. Można dopuszczać elementy konkurencji w poszczególnych zadaniach (np. budowy obiektów), sprzątania itp., ale nie ma sensu dawania zarządzania konkretnemu właścicielowi, bo wiadomo, że ten będzie chciał osiągać maksymalny zysk, a żadna konkurencja mu się nie przeciwstawi. Jednak już produkcję energii można z powodzeniem puścić na wolny rynek, zorganizować giełdę energii, promować wielość podmiotów i konkurencję.
Problemem największym jest zarządzanie monopolistą dystrybucji. Trzeba to jakoś rozwiązać systemowo. Może wymuszać rotację zarządzania, może poprzez wspólny, społeczny zarząd, może wybierać "szeryfa energetycznego" (tak naprawdę to nie tylko energia mogłaby być pod jego gestią), czyli osobę zaufaną, która czuwa nad prawidłowością funkcjonowania dystrybucji energii. Faktem jest, że zasada maksymalnego zysku, jaką znamy z kapitalizmu musi tu być ewidentnie złamana - zysk ma być godziwy, powiązany z efektywnością, ale też nie maksymalny.
Ciekawe, że takie rozwiązania nie są żadną teorią, bo w wielu miejscach na Ziemi zarządzanie wspólną infrastrukturą zostało rozwiązane z korzyścią dla wszystkich. Trzeba do tego pewnej kultury, zgody, odpowiedzialności, a wtedy będzie wszystko działało.

Ten przykład fajnie pokazuje, że ortodoksja w jakimkolwiek stylu nie jest drogą do sensownej gospodarki.

Johnny99 · Wysłany: Pon 14:14, 19 Mar 2012 Temat postu:

zbigniewmiller · Wysłany: Pon 17:32, 19 Mar 2012 Temat postu:

rozpisaliście sie naprawde obszernie i ja majac tylko 60 minut nie moge sie odniesc szczegółowo do wszystkiego o czy piszecie,moze jutro jak bedzie więcej czasu;
zabawa z ENERGIĄ jest owszem i rozsądna i zabawna,tak musi byc aby BILANS wyszedł na zero,ale właśnie potega wielkiego kapita€ uniemozliwia wykorzystanie tego wielkiego zasobu pracy jaki istnieje w polsce,stąd bezrobocie i jakby spojrzec na gruntowne statystyki ,to juz z nich wynika,ze ROZKŁAD ILOSCIOWY GATUNKÓW I RODZJÓW PRACY wyglada jak w okupowanym kraju;
robi sie to co mozna sprzedac ,bądż wykonac za unijne pieniadze,wiecej i inaczej nie mozna ,patrz przykładowe stocznie,a nawet kopalnie wegla ,na który jest zbyt ,a jednak wydobycie jest o 2/3 mniejsze niz za PRL...wiec na razie w tym watku...

Michał Dyszyński · Wysłany: Pon 19:45, 19 Mar 2012 Temat postu:

zbigniewmiller · Wysłany: Wto 12:36, 20 Mar 2012 Temat postu: socjalizm i komunizm

ZAPOMINACIE BRACIA ,ŻE POLSKA JEST KRAJEM ZACOFANYM I RADOŚĆ Z NOELIBERALNEJ POLITYKI GOSPODARCZEJ ,KTÓRA nic nie nakazuje,A NAKAZUJE EKSPLOATACJE BOGATYCH PRZEZ BIEDNYCH,jest totalnym przestepstwem przeciwko narodowi jakiemukolwiek,w tym polskiemu;
gospodarka planowa tj. taka która perspektywicznie dązy do zlikwidowania nierównosci rozwojowych a tym samym wzmacnia suwerennośc danego narodu jest jedyną droga do zapobieżenia konfliktom miedzynarodowym i wojnie;
wasze rozumienie socjalistycznej drogi gospodarowania jest więcej niz nijakie!
na marginesie walki o równomierny i nieeksploatatorski rozwój kłebia sie róznego rodzaju analfabeci kosmopolityczni,którzy żyją z tego,ze własnie reprezentujecie takie nieuctwo gospodarcze i polityczne;
własnie nakazowa gospodarka moze wyrównac zaległosci cywilizacyjne,patrz CHINY i za niedługo INDIE takze wejda na planowa gospodarke,a maja wybitynych ekonomistów po czesci wykształconych przez naszego OSKARA LANGEGO i którym nie mozna zarzucic ,ze nie korzystaja garściami z marksizmu,a nawet daleko jego teorie ekonomii rozwijaja..

zbigniewmiller · Wysłany: Wto 12:39, 20 Mar 2012 Temat postu:

ZAPOMINACIE BRACIA ,ŻE POLSKA JEST KRAJEM ZACOFANYM I RADOŚĆ Z NOELIBERALNEJ POLITYKI GOSPODARCZEJ ,KTÓRA nic nie nakazuje,A NAKAZUJE EKSPLOATACJE BOGATYCH PRZEZ BIEDNYCH,jest totalnym przestepstwem przeciwko narodowi jakiemukolwiek,w tym polskiemu;
gospodarka planowa tj. taka która perspektywicznie dązy do zlikwidowania nierównosci rozwojowycha, tym samym wzmacnia suwerennośc danego narodu, jest jedynĄ droga do zapobieżenia konfliktom miedzynarodowym i wojnie;
wasze rozumienie socjalistycznej drogi gospodarowania jest więcej niz nijakie!
na marginesie walki o równomierny i nieeksploatatorski rozwój kłebia sie róznego rodzaju analfabeci kosmopolityczni,którzy żyją z tego,ze własnie reprezentujecie takie nieuctwo gospodarcze i polityczne;
własnie nakazowa gospodarka moze wyrównac zaległosci cywilizacyjne,patrz CHINY i za niedługo INDIE takze wejda na planowa gospodarke,a maja wybitynych ekonomistów po czesci wykształconych przez naszego OSKARA LANGEGO i którym nie mozna zarzucic ,ze nie korzystaja garściami z marksizmu,a nawet daleko jego teorie ekonomii rozwijaja..
socjalisci nie byli utopistami,budowali elektrownie,huty i zakłady lotnicze,czy elektronicznei własnie w poscigu za najbardziej rozwinietymi ulegli technologicznie,czego rezultatem jest OKRGŁY STÓŁ ,A TO JAK NAJBARDZIEJ REALISTYCZNA POLITYKA OBLICZONA NA DOBRO TEGO SPOŁECZEŃSTWA;

WŁASCIWIE TEN REALIZM DOPROWADZIŁ DO OSTATECZNEGO ROZBIORU POLSKI....

Johnny99 · Wysłany: Wto 12:50, 20 Mar 2012 Temat postu:

zbigniewmiller · Wysłany: Wto 13:00, 20 Mar 2012 Temat postu: czekolada

TU NIE MQA O CZYM GADAC! O JAKIMŚ wolnym rynku,TAKI NIE ISTNIEJE ,A I WOLNOSC JEST PROBLEMEM MILIARDÓW LUDZI JEŚLI SĄ WRZUCENI W KŁEBOWISKO wielkiej własności prywatnej ,KTÓRA ROZDAJE ZNACZONE DLA SIEBIEE KARTY,KTÓRE MAJA SYMULOWAC wolnosc wyboru!

WOLNOŚC JEST MOZLIWA TYLKO W SOCJALIŻMIE ,A PRAWDZIWA TYLKO W KOMUNIŻMIE i takiej oznaki byŁY widoczne w realnym socjalizmie!

nie bede dlaeki od prawdy,jak tylko dodam,ze jak tylko mieszkańcy berlina wschodniego mieli mozliwośc odwiedzin w berlinie zachodnim ,TO ZA PODAROWANE PIENIĄDZE WYKUPILI CAŁY ZAPAS CZEKOLADY NA KWARTAŁ ....,I TAK OTO OBJAWIŁA SIE WOLNOŚC ,CZY MOZE BRAK TYLKO czekolady w DDR......I JA NATYCHMIAST ŻEŻARLI.....

Johnny99 · Wysłany: Wto 13:19, 20 Mar 2012 Temat postu:

Michał Dyszyński · Wysłany: Wto 13:21, 20 Mar 2012 Temat postu:

Michał Dyszyński · Wysłany: Wto 13:31, 20 Mar 2012 Temat postu:

Johnny99 · Wysłany: Wto 14:16, 20 Mar 2012 Temat postu:

Michał Dyszyński · Wysłany: Wto 14:37, 20 Mar 2012 Temat postu:

zbigniewmiller · Wysłany: Wto 17:34, 20 Mar 2012 Temat postu: mały mesjanizm i kiepski rasizm

muszę cie -JONNY99 odesłac do pism młodego marksa i IDEOLOGII NIEMIECKIEJ MARKSA I ENGELSA,bowiem sprawa nie polega na daniu jakieś głupiej definicji! najpierw musisz poznac poglądy marksa i engelsa na alienacj,e ,wyzwolenie pracy,i w końcu na "wywłaszczycieli wywłaszczycieli" a wtedy mozemy pogadać ,zreszta wystarczy MANIFEST KOMUNISTYCZNY tychże ,mozna od tego zaczać ;
nie zamierzam cię agitować ,a chciałbym cie zmusic do powaznych studiów nad WOLNOŚCIA,wtedy gdy bedsziesz miał juz to przerobione mozemy powaznie dyskutowac;
a to ,ze socjalizm sie nie udał,nie świadczy o jakosci TEORII MARKSISTOWSKIEJ ,lecz od otoczenia globalnego i przypadku historycznego,w którym idee tej WOLNOSCI zaczęto wprowadzac;
o marksizmie nie mozna rozmawiac z michnikami czy agnieszka holland,o marksizmie rozmawia sie z powaznymi ludzimi...., o poważnych sprawach,a nie pod dyktando jakiegos małego MESJANIZMU,czy RASIZMU...