ŚFiNiA

Michał Dyszyński

W większości publikacji ekonomicznych przyjmuje się milczące założenie, że im bardziej pracowici są ludzie, tym lepiej, tym będą szczęśliwsi. Tylko czy na pewno?...

Negatywy pracowitości
Warto zwrócić uwagę, że pracowitość (zawodowa) ludzi, narodów to nie tylko korzyści w postaci pojawienia się jakiejś nowej oferty, którą można zrealizować. Są negatywy, które wiążą się z dużą pracowitością - np.:
- wielogodzinna praca, w szczególności połączona z uciążliwymi dojazdami wyczerpuje organizm, męczy - często tak bardzo, że człowiek nie ma ochoty po pracy niczego robić, nie ma nawet sił, aby wydać zarobione pieniądze.
- dłuższe godziny pracy, to większe zużycie energii, a w konsekwencji obciążenie środowiska
- więcej pracy produkcyjnej, jeśli powstałe towary nie znajdą odpowiednio sensownego zastosowania obciążą środowisko, zawalą wysypiska
- osoby zmuszone do pracy zawodowej zwykle mają problem z pogodzeniem tego z życiem rodzinnym - cierpi na tym np. wychowanie dzieci pracoholików
- stosunki społeczne w firmach, w pracy zawodowej są zwykle bardziej sformalizowane, stanowią większe obciążenie dla psychiki, niż gdy podobną czynność ktoś wykonuje bez przymusu, z własnego wyboru woli. Dlatego zastępowanie wielu czynności tradycyjnie wykonywanych samodzielnie (np. przygotowywanie posiłków) profesjonalnym wykonaniem powoduje, że ten sam efekt końcowy jest ostateczne osiągnięty z mniejsza satysfakcją ogólną ludzi.
- kupując wszystko, zamiast robiąc to sami, uzależniamy się od innych, ograniczamy nasze doświadczenia życiowe
- biznesowe podejście wiąże się z chęcią/pokusą przymuszenia nas do powtórnego skorzystania z oferty, co niekoniecznie leży w rzeczywistym interesie danej osoby (np. producenci komórek starają się wymusić na nas zmiany całkiem dobrych modeli na nowe, choć i tak zwykle stare modele wykorzystujemy w kilku procentach ich możliwości). Powoduje to dodatkowe obciążenie środowiska, zaś manipulowanie naszą świadomością (reklamy) zaśmieca naszą przestrzeń informacyjną. Jak wykazują obserwacje w krajach, w których zwyczajowo posiłki spożywa się w restauracjach po jakimś czasie pojawia się problem otyłości, czyli zjawisko zdecydowanie niekorzystne. Jest to związane w dużym stopniu właśnie z tym, że ludzie są nadmiernie zachęcani do skorzystania z oferty danej jadłodajni. Nadmiernie, czyli wbrew naturalnym potrzebom zdrowotnym.

Zawodowo, czy z własnego wyboru?
Ogólnie przyjmuje się, że lepiej jest jeśli w gospodarce jest większe zatrudnienie, większa praca. Czyli lepiej jest, jeśli ludzie pracują zawodowo, a dzieci posyłają do przedszkola, w którym z kolei też zawodowo zajmują się nimi fachowcy. Zamiast przygotowywać posiłki, kupujemy je gotowe, wykonane rękami zawodowców. Zamiast organizować sobie czas samodzielnie (np. spacer, rozmowa z bliskimi, uprawianie hobby), szukamy oferty gotowej rozrywki z zewnątrz - czy jednak lepszej, niż to co byśmy osiągnęli samodzielnie?...
Wielki wzrost wydajności pracy spowodował, że zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych jest możliwe dzięki pracy zaledwie kilku procent ludzi. To powoduje parcie na tworzenie się nowych zawodów, tworzenie oferty rozrywek, usług ułatwiających (choć czasem okazuje się, ze utrudniających życie...) i innych. Wszystko to lokuje się w ofercie dla nas. Ale czy pracując zawodowo mamy czas na skorzystanie z owej oferty?.. Jakże często jest to trudne, bo nadmiar obowiązków zawodowych powoduje, że nie mamy na to czasu czasu.
Można wyobrazić sobie społeczeństwo bardzo zapracowane, które wszystko "ma", w którym każdy jest zajęty, ale jednocześnie przemęczone, skołowane pracą, w jakiś sposób bezmyślne.
Można też przeciwstawić mu z kolei społeczeństwo "leni", ludzi którzy mniej z 24 godzin doby poświęcają na obowiązki (skoro i tak ogromna wydajność pracy, pozwala zaspokojenie podstawowych potrzeb za pomocą niewielkiego wkładu pracy), a resztę czasu przeznaczają na działania w trybie "wolnym", a nie w reżimie zawodowym, przymusowym.

Czy z owoców naszej ciężkiej pracy zawsze umiemy skorzystać?
- Zwykle bardziej ceni się pracowitość, bo wtedy więcej "wszystkiego" się pojawia w naszym otoczeniu. Ale czy owo "wszystko" jesteśmy w stanie sensownie wchłonąć, wykorzystać? Czy nie jest czasem tak, że ciężko pracujemy, aby ostatecznie kupić coś, co daje nam relatywnie mało korzyści. Robimy tak, bo nas namówiono, bo jest reklama, bo inni tak mają i oczekują od nas podobnego itp. itd. Jak często trzeba wymieniać domowe sprzęty, otoczenie, aby być szczęśliwym?...
Każdy ma 24 godziny na dobę. Czy nasze życie jest szczęśliwsze, gdy mamy wielką ofertę, ale mało czasu na jej realizację (bo trzeba na tę ofertę mieć pieniądze, a więc poświęcać czas na zarabianie); czy może lepiej byłoby mieć dostęp do skromniejszej oferty (mniej zarobionych pieniędzy), ale za to bardziej dogłębnie wykorzystanej - czyli z dłuższym czasem poświęconym na rozrywki, na życie pozazawodowe?...