ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Od lat zadaję sobie takie pytanie: Czy jest możliwa gospodarka nie oparta na egoizmie?
Oczywiście, odpowiedź można dać od razu, jeśli tylko zdefiniuje się słowo "egoizm". Nie jest to oczywiste, bo są spory na temat, co właściwie powinno się nazywać tym słowem.
Dla wielu egoizm, to po prostu każde działanie, które ktoś prowadzi do zaspokojenia swoich potrzeb. W tym ujęciu egoistą jest nawet zaharowujący się ojciec rodziny, bo robi to, aby sprostać zapotrzebowaniu na życiowe dobra. I w takim ujęciu faktycznie - bez egoizmu nie byłoby gospodarki, bo nie byłoby np. sensu oferować czegokolwiek, skoro nikt nie chciałby "zrobić sobie dobrze" za pomocą kupienia tego (nie mówiąc już o "zrobieniu sobie dobrze" na zarobieniu na tym towarze).
Ja jednak uważam, że proste zrównywanie egoizmu z celowym, sensownym działaniem jest niepoprawne. Bo chyba egoizmem powinniśmy nazywać nie każde działanie, mające na celu poprawę bytu własnego, ale pewne wybrane rodzaje takich działań - konkretnie takie, które ignorują dobro innych osób. Inaczej mówiąc - jeśli w ramach jakiegoś działania zyskuję ja i zyskują moi partnerzy, klienci, to owego działania nie nazwę egoizmem. Dopiero gdy wszyscy inni tracą (albo przynajmniej zdecydowana większość), a zyskuję tylko ja - wtedy jestem egoistą.

Z tak zdefiniowanym egoizmem, czyli rozdzieleniem motywacji działań zgodnych z dobrem własnym na egoistyczne (nakierowanych TYLKO na dobro własne)i nieegoistyczne (nakierowanych na dobro ludzi, w tym także na dobro własne) można sobie postawić pytanie jak w tytule.
I ja wierzę (! - nie mam dowodów, tylko przesłanki), że taka gospodarka, oparta na dążeniu do poprawy własnego bytu, ale nie kosztem innych, a właśnie w zgodzie z otaczającymi nas ludźmi, jest jak najbardziej możliwa, a do tego w ogólnych rozrachunku byłaby o wiele bardziej wydajna, korzystna dla ludzi, niż ta forma kapitalizmu, jaką mamy aktualnie. Teoretycy ekonomii od setek lat zwracają uwagę na to, ze poprawna wymiana gospodarcza nie jest "grą o sumie zerowej", ale o sumie dodatniej - czyli jeśli wszystko działa dobrze, to nie jest tak, że jeden zyskuje, a drugi traci, ale każdy podmiot w owym układzie zyskuje. I ten stan powinien być uznany jako coś, do czego ekonomia powinna dążyć, nie twarda dominacja jednych podmiotów nad innymi.
Wierzę, że to się by dało. Ale czy z dzisiejsza psychiką ludzką, z ludźmi, takimi jacy są, tzn. przyzwyczajanymi właśnie do egoizmu, w infrastrukturze, w której egoizm jest akceptowany... Tego nie wiem. Nie wiem, czy ludzie "dorośli" do takiej formy ekonomii.

kowalskil

Karol Ustaw · Dołączył: 05 Mar 2017 Posty: 160 Przeczytał: 0 tematów

Taka gospodarka musiałaby mieć nad sobą jakiś mechanizm kontrolny i regulujący.
Oglądałem niedawno film o zbliżonej tematyce. "Yes-Meni naprawiają świat". Jest do obejrzenia na cda. Trudno o optymizm w obliczu pazerności wolnorynkowców, dla których normalne jest, że po kataklizmie niszczącym domy eksmituje się ludzi również z domów nieuszkodzonych, by wybudować osiedle dla bogaczy (przecież bogacz nie chce mieć za sąsiada biedoty).
Film warto obejrzeć. Zrobiony jest "w duchu" polemiki z Miltonem Friedmanem i wolnorynkowcami. Daje do myślenia.
[link widoczny dla zalogowanych]

[link widoczny dla zalogowanych]

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

W tym temacie chcę dodać jedną istotną uwagę: nie patrzę na problem naiwnie! Inaczej mówiąc, nie uważam, iż odejście od zasady egoizmu (w mojej nomenklaturze egoizmu darwinistycznego) spowoduje wyłącznie pozytywne skutki. Uważam, że silna rywalizacja ma swoje mobilizujące strony, jakieś obszary ekonomii mogą działać sprawniej (intensywniej się rozwijać) gdy panuje silna konkurencja, twarda eliminacja słabszych podmiotów.
Jednak trzeba sobie zadać pytanie: JAKI JEST BILANS takiego podejścia?

W moich dyskusjach ze zwolennikami wolnego rynku zwykle pytania o bilans za i przeciw nie daje się rzetelnie poruszyć. Typową reakcją jest wysuwanie arbitralnych przekonań w stylu "wolność gospodarcza jest najważniejszym prawem człowieka!" (choć znowu - ta "wolność gospodarcza" jest zwykle pojmowana jakoś mocno intuicyjnie, bez twardej definicji, używana jest po to, aby wszystko co się chce, dało się uzasadnić), ewentualnie "jak nie będzie twardego kapitalizmu to na pewno zrobi się tak jak w Korei Płn. albo w ZSRR...
Tymczasem to bilans jest kluczową kwestia w ocenie jakiej gospodarki potrzebuje ludzkość. Trzeba sobie zadać podstawowe (filozoficzne) pytania:
Jaki jest cel ekonomii?
Czy więcej towarów, jeśli będzie osiągnięte to wzrostem cierpienia ludzi, frustracji, złości, a dalej często konfliktów zbrojnych, na pewno jest tym, do czego warto jest dążyć?
Jaki jest związek bardzo szybko rotujących towary systemów gospodarczych z całością życia ludzi - czyli także z ekologią, stanem zdrowia ludzi (także psychicznego), skłonnością do konfliktów (wojen), choć także lenistwem, stagnacją rozwoju?...

Aby na te i podobne im pytania odpowiedzieć trzeba by mieć jakiś względnie sensowny MODEL związków ekonomii z życiem. Bo chyba zgodzimy się tutaj z postawowym postulatem, że gospodarka JEST DLA LUDZI, że nie jest "po to aby była i szybko się kręciła", ale aby coś dawała ludziom. W przeciwnym wypadku dojdziemy do wniosku, że najlepiej będzie jak się ludzi z tego systemu wyeliminuje, a wielkie fabryki robotów będą produkowały ogromne ilości towarów, które zostaną natychmiast dostarczone do wielkich niszczarek, zaś te niszczarki będą bardzo skutecznie utylizowały całą produkcję. Wtedy produkcja i "ekonomia" (liczona jakimiś wskaźnikami, nawet pieniężnymi) osiągałaby by maksymalne możliwe wartości, bez "zbędnego rozpraszania się" na coś takiego jak służenie ludziom.

Andy72

Pewnie, ludzie "nie dorośli do komunizmu" :rotfl:

Michał Dyszyński

Ircia

Jeśli egoizm to dbanie o swoje potrzeby kosztem innych ludzi, nie uwzględniając ich potrzeb to to nie egoizm a głupota...
Dbam o moją rodzinę z przyczyn egoistycznych - jeśli oni nie będą szczęśliwi to i ja nie będę, wobec innych osób działa to tak samo - mamy takie coś jak neurony lustrzane warunkujące empatię, ale potrafię nawet to pominąć, gdyż miałam okazję doświadczyć przez pewien czas życia bez odczuwania emocji ( nic fajnego , ale jako doświadczenie cenne). Wówczas też egoistycznie dbałam o osoby z mojego otoczenia, byłam miła, uprzejma, darzyłam ich szacunkiem i pozornie bezinteresowną pomocą. Dlaczego pozornie? Bo zwyczajnie milej mi się przebywa w przyjemnym otoczeniu - to mi się opłaca. Opłaca mi się załagodzić spór nawet kosztem drobnej własnej straty tymczasowej, ale na dłuższą metę mi się to opłaca - to czysta logika i kalkulacja.
Będąc monarchą też bym dbała o dostatek moich poddanych i ich zadowolenie na tyle na ilem bym była w stanie bo dałoby mi to większe zyski niż w sytuacji gdybym miała poddanych niezadowolonych i żyjących w niedostatku i tym samym skorych do buntu. Bogaci i zadowoleni będą efektywniejsi i mój kraj będzie się rozwijał, nie będę tracić fortuny na armie utrzymującą porządek wewnętrzny bo sami obywatele nie będą chcieli aby ktoś to popsuł, wystarczą skromne i szanowane przez ogół mieszkańców siły porządkowe. Takich ludzi łatwiej przekonam do moich pomysłów itd... Ale w takim zachowaniu nie dostrzegam altruizmu a czysty pragmatyczny egoizm.

Egoizm uzupełniony podstawową wiedzą o ludziach niczego złego nie niesie, to z egoizmu nie toczę bezsensownych wojenek, to z egoizmu wynika mój szacunek do wszystkiego i chęć poznania oraz zrozumienia innych poglądów i opinii.
Problemem jest głupi egoizm , typu nie podzielę się bo nie - jak przedszkolak w piaskownicy,ale już mądry przedszkolak wie że opłaca mu się podzielić z tymi , którzy także się z nim podzielą, a bronić swojego przed dzieciakiem który nie szanuje cudzej własności i się nie podzieli. Już w piaskownicy nie dzielenie się i brak współpracy =samotność, jeśli komuś to pasuje to ok, będę to szanować, ale osobiście mimo że jestem raczej introwertykiem wiem że dobre relacje zwyczajnie się opłacają.

Problemy rodzą się z izolacji i olewania tej części społeczeństwa która nie ma na nas wpływu, a raczej nie dostrzeganie tego wpływu, bo wszystko się w pewien sposób łączy i możesz sobie żyć w swojej rezydencji, ale gdy masz otoczenie gdzieś to musisz dużo inwestować w ochronę przed tym otoczeniem.
Rezydencja w środku slumsów to głupota,to jak budowanie sobie drogiego więzienia, lepiej albo przenieść rezydencję w inne otoczenie i chociaż nie wkurwiać biednych sąsiadów albo zainwestować w aktualne otoczenie tak aby podbić wartość rezydencji i jakość swojego życia, a przy okazji skorzystają okoliczni mieszkańcy - np zbudować kilka dobrych zakładów pracy zatrudniających ludzi za godziwe pieniądze - nie dość że właściciel rezydencji w końcu coś tam zarobi to jeszcze nie będzie się bał wystawić nos za furtkę...