ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Katolikus założył wątek o relatywizmie moralnym. Chciałem rozszerzyć kwestię relatywizmu poza stricte moralne konotacje i dlatego zakładam ten własny wątek.

W wątku katolikusa jest już kilka wypowiedzi z katolickich kręgów, które na relatywizmie (już moralnym) wieszają psy. Ja z tym podejściem polemizuję następująco:

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Sam relatywizm moralny można postrzegać jako zły, jeśli się weźmie pod uwagę własne obyczaje, z którymi jesteśmy związani, bo nas tak wychowano. Ale z punktu widzenia muzułmańskiego ortodoksa "relatywizowaniem moralnym" może sugestia, aby skończyć z morderstwami honorowymi, a już na pewno, aby nie karać za brak zasłaniania twarzy przez kobiety. Każde odejście od obyczajów, które zwykle są właśnie dla danej kultury moralnością, można określić jako "relatywizm moralny". Tylko czy bezwzględnie miałoby to być coś złego?
Czy zastanowienie się nad różnymi starymi tradycjami, moralnymi nakazami bardzo środowiskowymi, potraktowanie ich krytycznym okiem w obliczu zmieniających się obyczajów od razu należy traktować jako coś złego?... A może po prostu one się przeżyły z różnych powodów. Kiedyś obyczaje powstawały, czyli wcześniej ich nie było. Jeśli teraz z nich zrezygnujemy, to może przywrócimy tym stan bardziej pierwotny?...
Nie mówię, że wszystkie normy moralne należy teraz masowo rewidować, wymieniać na inne, czy przestać je przestrzegać. Ale refleksja nad tym, czy niektóre z nich czasem się nie okazują anachronizmem może nie jest aż tak zła?

Semele

[link widoczny dla zalogowanych]

Michał Dyszyński

Relatywizowanie jest tą samą czynnością mentalną, co po prostu refleksja nad sprawą. Myśląc o czymkolwiek, co stanowi problem, nie dojdziemy do żadnego wniosku, nie rozwiążemy problemu, jeśli nie ODERWIEMY SIĘ od tego, co na pierwszym planie, co widoczne, narzucające się, aby SIĘGNĄĆ DO GŁĘBSZYCH I DALSZYCH ZALEŻNOŚCI sprawy. Jeśli nie ma co jeść w miejscu, w którym przebywamy, to niezbędne będzie odejść z tego miejsca, poszukać pożywienia gdzieś dalej. Jeśli chory nie reaguje pozytywnie na terapię, która była pierwszym podejściem do leczenia, to trzeba oderwać się od nieskutecznej strategii, spojrzeć z perspektywy, poszukać nowych metod, nowych ścieżek działania. To będzie automatycznie oznaczało, iż poprzednie spojrzenie zostanie zrelatywizowane na rzecz nowych ujęć.

Naiwne jest postrzeganie elementarnych czynności umysłu jako dobrych bądź złych samych w sobie. Relatywizowanie nie jest ani dobre, ani złe ze swojej natury. Ale jakaś postać relatywizowania spraw może się nie sprawdzić w konkretnej sytuacji.
Relatywizowanie moralne też nie jest samo z siebie ani dobre, ani złe. Można podejrzewać, iż z dużym prawdopodobieństwem relatywizowanie powstałe na bazie intencji łatwego usprawiedliwiania się z popełnionych błędów, czy z wywołanych naszym postępowaniem krzywd oczywiście będzie etycznie złe. Ale to będzie złe już z konkretnego powodu - czyli nie dlatego, że w ogóle funkcji relatywizowania użyto, ale że relatywizowano w taki sposób, który zakłamał ważny element sprawy.

Czyniąc różne wybory moralne I TAK BĘDZIEMY MUSIELI COŚ ZRELATYWIZOWAĆ. Na tym polega bowiem też i dopracowywanie się dobrych decyzji, że patrząc na konkretną sytuację, próbujemy jakoś odnaleźć ten właściwy balans pomiędzy przeciwstawnymi sugestiami. Życie nie jest prosto czarno - białe, aby mieć zawsze ten komfort wyboru jednoznacznego i oczywistego. Niezbędna jest praca, ale z drugiej strony nie sposób jest pracować bez wypoczynku. Pracując zbyt ciężko, ponad siły, uznawszy, iż "nie wolno jest nam relatywizować wymogu pracy" będziemy czynili głupio i źle, bo skończy się to fatalnie dla naszego zdrowia, a ostatecznie także dla skuteczności samej pracy, która przecież nie będzie dobrej jakości, gdy będziemy ją wykonywać skrajnie zmęczeni. Więc relatywizujemy paradygmat "pracuj" - relatywizujemy go, zestawiając z innymi postulatami życia - np. aby jeść, spać, odpoczywać, spotykać znajomych, może interesować się duchowością. Ktoś, kto by uznał, że w ogólności "relatywizowanie jest złe", albo i tak będzie relatywizował, bo inaczej w życiu się nie da przetrwać, czyli będzie się sam oszukiwał, robiąc co innego, a mówiąc co innego.

Katolikus

Bardzo ciekawy temat. :szacunek:

Myślę, że fundamentalnie trzeba by zacząć od pytania: czy przed relatywizmem w swoim poznaniu można w ogóle uciec? Moim zdaniem nie, bo nie jesteśmy wszechwiedzący. Nasze kryteria oceny opieramy na wierze i to jest relatywizm, bo nie umiejąc udowodnić naszej racji, musimy uznać, że racja może być po przeciwnej stronie.

Semele

W relatywizmie racja jest po obu stronach.

Michał Dyszyński

Semele

Michał:

Michał Dyszyński

Właściwie to będę bronił relatywizmu. Może nie każdego relatywizmu, nie jakiegoś skrajnego stawiania spraw na zasadzie "przecież nic nie wiadomo tak do końca, więc sumienie jest iluzją, a ja mogę sobie robić co mi tylko do główki wpadnie", ale już relatywizmu rozumianego na zasadzie:
Każdy pogląd - tak słuszny, jak i niesłuszny - w swojej konstrukcji musi oprzeć się o ZAŁOŻENIA, które to założenia można, a chyba nawet warto jest poddawać osądowi i analizie, co chyba może uznać za jakąś formę ich relatywizowania, czyli przyjęcia do wiadomości, że miejsce w rozumowaniu ma nie tylko założenie pierwotnie przyjęte, lecz i jego alternatywy.

Mam też wrażenie, że owe krytyki "relatywistów" zaskakująco często sprowadzają się do stawiania sprawy na zasadzie: oto mój pogląd jest jedynie słuszny, bo nazwałem go moralnym i absolutnym, zatem nie dyskutujemy nad żadną formą jego uzasadnienia, nie zamierzam się tłumaczyć z przyjętych założeń, ani ze wskazywanych kolizji owego poglądu ze zdrowym rozsądkiem, bo wszystkich moich oponentów jestem w stanie określić jako "relatywizujących", a co za tym idzie mogę sobie być dowolnie bezkrytyczny i arbitralny, mogę się mienić mającym rację niepodważalną, wyróżnioną względem wszystkich krytykujących, czy mających odmienne zdanie w tej sprawie.

Wygodnie zatem jest komuś przylepić łatkę relatywisty, samemu się odmalowując, jako będącego strażnikiem wartości absolutnych. Tylko, że jednak ja bym bardziej cenił postawę mniej intelektualnie ucieczkową - taką, w której zamiast spychać sobie wygodnie krytyków na tę gorszą pozycję, przylepiając im łatkę "relatywizowania", racji się aktywnie broni, czyli tłumaczy się dlaczego przyjęło się takie, a nie inne założenia i pardygmaty, wyjaśnia się, gdzie pojęcie się stosuje, a gdzie już jego zakres się kończy, ogólnie nie miga się taki ktoś z uzasadnieniem swojego stanowiska.

Semele

Wygodnie zatem jest komuś przylepić łatkę relatywisty, samemu się odmalowując, jako będącego strażnikiem wartości absolutnych. Tylko, że jednak ja bym bardziej cenił postawę mniej intelektualnie ucieczkową - taką, w której zamiast spychać sobie wygodnie krytyków na tę gorszą pozycję, przylepiając im łatkę "relatywizowania", racji się aktywnie broni, czyli tłumaczy się dlaczego przyjęło się takie, a nie inne założenia i pardygmaty, wyjaśnia się, gdzie pojęcie się stosuje, a gdzie już jego zakres się kończy, ogólnie nie miga się taki ktoś z uzasadnieniem swojego stanowiska.

Zarówno relatywista jak absolutystysta musi bronić swoich pozycji w kulturalny sposób.
Mieć argumenty.

Moim zdaniem relatywizm jest generalnie bardziej ludzki.
Absolutyzm boski.

Dlatego nie spodobalo mi się haslo ateistów kiedyś:

Ateiści są boscy

WWszyscy jesteśmy jak w mojej stopce.