ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Są w zasadzie dwa główne kierunki reakcji na to, że nasz partner w dyskusji się z nami w czymś nie zgadza:
- reakcja zaciekawienia, połączona z chęcią, ustalenia, w czym się zawiera różnica zdań
- złość, że ktoś "się sprzeciwia", ośmiela się mieć swoje zdanie.

W kontekście intelektualnego trybu dyskusji złość z tego tytułu, że ktoś ma inne zdanie niż my, powinna być uznana za reakcję niedojrzałych emocji, nieprzemyślanych pragnień. Jest w tym oddanie się egotycznemu oczekiwaniu, iż już teraz, natychmiast być zaakceptowanym, bezwarunkowo ze swoimi przekonaniami i w pełnej postaci, niezależnie od wszystkiego. Jest w tym też często aspekt dominacji, wykazywania sobie, że się umie narzucać swoje zdanie innym. W intelektualnej dyskusji taka postawa jest po prostu nie na miejscu.
Reakcja intelektualnie dojrzała jest związana z opanowaniem frustracji i złości z tytułu niezgody w jakiejś sprawie, bo człowiek ją reprezentujący zrozumiał już kluczowe okoliczności związane z doskonaleniem się w rozumieniu świata, modelowaniu zjawisk i idei:
1. Że nasz rozmówca przecież na nasze żądanie nie "nie wyskoczy" ze swojego widzenia świata. Dochodzenie do zgodnej wizji jest procesem, w którym powinien brać udział uczciwy, niezaburzony (niepoganiany żądaniami despotycznego partnera w dyskusji) osąd.
2. A w ogóle to my sami też nie mamy przecież absolutnej pewności racji, więc - jeśli zakładamy symetrię w dyskusji - tak samo od nas można oczekiwać postawy dostosowania się, jak to my ją mielibyśmy oczekiwać.
3. Poza tym języka często nieprecyzyjnie się używa, są różne konwencje, więc często będzie tak, że tylko innymi słowy nazywamy z grubsza to samo podejście do spraw i często wystarczy wyjaśnić, co się rozumiało, gdy się oponowało na słowa oponenta, aby dojść do porozumienia.
4. Niekiedy wystarczy doprecyzować priorytety, spokojnie wyjaśnić motywy, aby się okazało, że dyskutanci w gruncie rzeczy myślą o tym samym, tylko w ferworze dyskusji skupili się na odmiennych aspektach sprawy.

To wszystko oczywiście nie będzie przemawiało do dyskutantów, którzy od początku mają silnie rywalizacyjną wizję dyskusji. Bo oni w ogóle nie po to dyskutują, aby coś uzgodnić, lecz tu jest właściwie przeciwny cel - chodzi o starcie się dwóch ego, chodzi o wykazanie "kto - kogo?".

Kluczowym aspektem jest KONTROLA, czyli PANOWANIE NAD IMPULSAMI I INNYMI BEZWIEDNYMI REAKCJAMI. Dojrzały dyskutant ma pod kontrolą zarówno większość swoich przekonań (rozumie, skąd się wzięły, zna granice, poza którymi one nie obowiązują), jak i swoje odruchy w reakcji na odpowiedzi oponenta. Mając tę kontrolę, nie reaguje się przesadnie, nie wpada się w silne emocje, lecz jest się w stanie oceniać rzeczywistość wieloaspektowo, ważąc argumenty, mając świadomość ograniczeń dla przyjętych konwencji i założeń.
Osoby niemające kontroli mimowolnie raczej próbują się emocjonalnie rozładować, poczuć energetyczne emocje, puścić na żywioł instynktowne reakcje. Oni też mają silnie ograniczoną zdolność szerszego spojrzenia na sprawę, uwzględnienia argumentów nowych, dostrzegania czegoś wcześniej pominiętego i w ogóle nawet zorientowania się, na którym etapie rozumowania aktualnie jesteśmy. Osoby emocjonalnie pobudzone i niemające kontroli po prostu próbują naciskiem personalnym "rozstrzygać" kwestie merytoryczne.

Michał Dyszyński

Niedojrzały mentalnie dyskutant zapewne wziął swoje przekonania z tak samo niedojrzałej postawy myślenia o sprawie, jak niedojrzała jest jego polemika. W większości przypadków niedojrzały intelektualnie dyskutant nie tyle ważył argumenty, nie tyle precyzyjnie rozliczał przesłanki, co raczej dekretował je do najsilniejszej opcji - najsilniejszej w emocjach, a nie w rozumie. Tak jak wtedy decydowało niecierpliwe pragnienie uznania, iż to co pierwsze przyszło mu do głowy, musi się okazać słuszne całkowicie i ostatecznie, tak i w dyskusji objawi się dokładnie ten sam typ postawy - objawi się w lekko odmienionej postaci, tej skierowanej na oponenta, ale tak samo niecierpliwej, tak samo nieskorej do UWZGLĘDNIENIA WSZYSTKICH ASPEKTÓW SPRAWY.
Bo niedojrzały mentalnie dyskutant - mysliciel wszystko chciałby mieć na już, ostateczne, absolutne, a oponenci mają się ugiąć, poniżyć, nie dyskutować z rzekomo jedynie słuszną wersją. Jest silna intencja, a więc tą intencją wszystko ma "zostać załatwione w sposób ostateczny".
A tymczasem intelektualny tryb dochodzenia do sensu spraw inaczej działa - ten tryb jest chłodny, precyzyjny, niepomijający niczego, co może mieć znaczenie. Tryb intelektualny szuka obiektywizmu, a ścieżką do niego, jest przecież zablokowanie pozamerytorycznych wpływów. Tu ma decydować maksymalnie chłodny i precyzyjny osąd.

Michał Dyszyński

Wrzucam kopię własnego posta z wątku obok, czyli też z mojego bloga, bo bardzo tu pasuje: