ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Schemat tworzenie udoskonalonej osobowości z grubsza jest następujący:
1. Życie stawia wyzwania, a człowiek przez to ma motywację, aby działać, aby stwarzać lepsze instancje swojego funkcjonowania w świecie.
2. Jednak człowiek nie wie tak już dokładnie i precyzyjnie czym jest owa "lepsza instancja mnie". Na początku pod to pojęcie podkłada siebie doznającego przyjemności, pochwalonego, zaakceptowanego przez grupę. Więc na początku przyjemność i akceptacja ludzi są głównym drogowskazem mentalnym.
3. Jednak wkrótce sprawy zaczynają się komplikować, bo okazuje się, że te najbardziej intuicyjne, najprostsze sposoby osiągania przyjemności i sukcesów społecznych są niezbyt skuteczne, a wręcz pojawiają się na tej drodze trudności nie do pokonania, z racji na to, że jedne przyjemności występują przeciw drugim - np. nieopanowywana przyjemność jedzenia skutkuje wkrótce cierpieniem związanym z chorobami otyłości, poczuciem nieatrakcyjności swojego ciała, co jest już zdecydowanie nieprzyjemne w kontekście emocji społecznych. Podobnie proste zdobywanie ludzkiej akceptacji nie bardzo się sprawdza - bo ludzie nie reagują przewidywalnie na nasze działania w tym kierunku, często ignorując nasze starania, albo wręcz odwrotnie je interpretując. Gdy my chcemy zabłysnąć, oni zaczynają nas wyśmiewać, jaki to "lans uskuteczniamy", jak próbujemy się przymilać, to wzgardliwie nas odtrącają. Praktycznie wszystkie proste pomysły na satysfakcję społeczną i osiąganie przyjemności są na krótką metę, a nadużywane wręcz obracają się na negatywną stronę, czyli przynoszą przykrości, ból, cierpienia.
4. W tej sytuacji ci mniej rozgarnięci będą działali dalej wedle wskazań prostych intuicji, nic ze swoim aparatem myślenia i rozpoznawania nie zrobić. Ten typ ludzi będzie z reguły reagował emocjonalnie na trudności, będzie wypierał własny udział (potencjalnie winę) w tym, co negatywne się w życiu zdarza, będzie z reguły obwiniał innych. Tacy też rozpoznają świat wedle najbardziej uproszczonych, emocjonalnych kategorii, zwykle grawitujących do przemocy, władzy i posłuszeństwa, lęku, gniewu, poczucia przynależności do grupy. Są to ludzie, którzy "nie mają siebie", pozostają "własnością" tego, co ich utworzyło - władają nimi instynktowne emocje, atawistyczne odruchy. Tacy ludzie rozpoznają w większości wszystko jednowymiarowo, z rzadke będzie ich stać na dystans, czy refleksję. Oni też w końcu zaczynają instynktownie czuć, że inni poszli do przodu, że jakoś ogarniają swoje życia, udoskonalili się. Ale tacy gnuśni mentalnie osobnicy nie są w stanie się zmobilizować do wejścia na drogę samodoskonalenia. Emocje im to blokują na tej zasadzie, że doskonalenie związane jest z ROZPOZNAWANIEM SWOICH BŁĘDÓW, a tymczasem uznanie owych błędów w KONKRETNEJ POSTACI jest przykre, emocjonalnie problematyczne. Więc tacy ludzie będą "swoją winę" jedynie diagnozowali w uogólnionej postaci jako: "jakaś tam" moja wina. Z "jakąś tam", niekonkretną winą, nie trzeba nic robić, można dalej być gnuśnym, co najwyżej innych krytykując za ich postawy. Po tym rozpoznaje się tych nieudoskonalonych, że wciąż kogoś oskarżają, w ich głowach sprawczość świata jest na zewnątrz nich, zaś oni są jedynie ofiarami, które frustrują się w swoich żalach i pretensjach.
5. Postawą znacznie bardziej konstruktywną, od tej opisanej w punkcie 4 jest mentalne wzięcie "byka życia" za rogi. Tu właśnie zaczyna się samodoskonalenie, związane z krytycyzmem, naprawą swoich błędów (w Biblii jest w tym kontekście mowa o nieustannym "nawracaniu się", i "przynoszeniu owocu"). Nawracamy się ze złych ścieżek jednak jedynie wtedy, gdy:
- owe ścieżki umiemy zdiagnozować, jako "złe", w odróżnieniu od "dobrych", co jest związane ze stałym rozwojem UMIEJĘTNOŚCI POPRAWNEGO ROZPOZNAWANIA, czyl oddzielania złudzeń i mylnych sugestii od tych poprawnych.
- jesteśmy w stanie UZNAĆ SWOJĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ - czasem jako ten, kto zrobił coś dobrego, czasem jako winowajca. Ale w każdym razie nie chowają tacy ludzie głowy w piasek przed odpowiedzialnością, nie szukają sobie winnych na zewnątrz, lecz analizują własne niedoskonałości w celu ich naprawienia.
6. Ci, co potrafią się doskonalić, których strach przed zrobieniem błędu, czy odrzuceniem społecznym nie odwiodą od pracy nad sobą i pomnażania talentów, będą przeżywali też frustracje, porażki, wyrzuty sumienia. Tu nie ma lekko, bo mamy taki świat, który ukazuje nam swoją powierzchowną warstwę, a pierwotnie też my odbieramy jedynie to, co jest powierzchowne. Dopiero własną przemyślnością możemy wejść w głębszy sens, zacząć rozróżniać złudzenia i mylne sugestie od perspektywicznych sposobów rozumienia świata i siebie. Jednak u nich najczęściej ten trud powoli (sprawa na lata!) zacznie przynosić efekty, obraz rzeczywistości powoli zacznie się klarować, decyzje będą stawały się coraz bardziej trafne, człowiek powoli będzie zyskiwał większą sprawczość, będzie w stanie czynić dobro. Po owocach poznaje się tych, którzy już SĄ - już OSIĄGNĘLI STAN świadomości, w którym POWSTAŁY W NICH MECHANIZMY, METODY WIĄŻĄCE ROZUMIENIE, Z CELAMI DZIAŁANIA I ZDOLNOŚCIĄ DO WPROWADZANIA CELÓW W ŻYCIE.

Narodzenie się na nowo ma jeden kluczowy wymóg - uwzględniania PRAWDY, czyli NIESPRZECZNEGO TRAKTOWANIA tego wszystkiego, co buduje świadomość - rozpoznań, myśli, idei bardziej długofalowych (wiar). Bazę do samodoskonalenia/stawania się musi być właśnie to nieustanne TRENOWANIE zdolności do nadawania rzeczom biegu w sposób, który jest satysfakcjonujący nie tylko na bieżąco, nie tylko "na odwal" (jak postępują ludzie niezdolni do refleksji, więc reagujący bezwiednie i instynktownie), ale jest satysfakcjonujący DŁUGOFALOWO, także w kontekście ujawnienia się wielu ukrytych aspektów rzeczywistości.

Katolikus

Podziwiam za umiejętność dojścia do tak głębokich refleksji i w ogóle umiejętność analizy sytuacji. :szacunek:

Choć pewnie w opinii ortodoksyjnych katolickich teologów opis narodzenia na nowo byłby przyjęty sceptycznie, bo do narodzenia na nowo nic nie piszesz o Kościele (w Kościele jest zbawienie), sakramentach (spowiedź, chrzest, komunia święta itd.), o modlitwie, pokucie, akceptacji nauczania Urzędu Nauczycielskiego (zarówno w sprawach doktryny teologicznej jak i moralności)..

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

W paru innych dyskusjach zagadnienie udało się pociągnąć dalej. Ostatnio tutaj, przy okazji omówienia idei wolności i dobra w dyskusji z katolikusem:

Michał Dyszyński

Nowe narodzenie, narodzenie z ducha w swoim pierwszym impulsie powstaje na bazie instynktów i kulturowych sugestii świata. Cierpienie, jakiego doznajemy, trudności życia tworzą sugestię: jest niesatysfakcjonująco, czas na zmiany. Ale to jest dopiero początek.

Do głębszej, pełnej postaci wejścia na ścieżkę duchowego narodzenia nie wystarczy bezwiedne czy dostosowawcze uciekanie przed dyssatysfakcjami tego świata. Próby oparcia się na autorytaryzmie też ostatecznie nie rozwiązują sprawy. W którymś momencie przychodzi czas wzięcia spraw we własne ręce.

Narodzenie się z ducha jest o tyle nietypowym problemem (w porównaniu do jednostkowych problemów życiowych), że tu niewiadomych jest znacznie więcej, a "wolność" wyboru w pewnych sensie przytłacza. Nowe narodzenie jest właściwie odnowieniem samej definicji wolności - odnowieniem jej na poziomie głęboko osobistym.

Rodząc się z ducha, zarazem przekształcamy i tworzymy swoją osobowość, swoją wolność, świadomość. Tu już nic nie będzie takie samo jak wcześniej. Przyjdzie człowiekowi porzucić prawie wszystko, choć owo "porzucenie" nie jest prostą negacją, tylko raczej transformacją. Tu jednym z głównych zagrożeń jest właśnie pójście ścieżką prostactwa, co zwykle objawia się fanatyzmem postaw. Instynktownie i odruchowo bowiem chcemy skupić się maksymalnie na jednym kierunku działania, a odsunąć wszystko inne jako rozproszenie, czyli przeszkodę. Tymczasem akurat tutaj szczególnie wyraziście objawia się ten problem braku dobrego zdefiniowania samego celu. Nie wiemy bowiem do jakiego przyszłego ja mamy zmierzać. To się dopiero właśnie wyjaśnia, to jest jednym z elementów tej układanki.

Fanatyzm, czy też każda inna forma prostackiego potraktowania celu jest ze swojej konstrukcji skupieniem się na powierzchowności.
Fanatyzm okazuje się przeciwskuteczny szczególnie właśnie w tych zastosowaniach, gdzie problemem jest samo ustalenie właściwego celu. Fanatyzm zatem będzie zawodził wszędzie tam, gdzie problem jest natury filozoficznej, etycznej, epistemicznej. Fanatyk będzie ostatecznie musiał chybić celu, w końcu zawsze wyląduje w błędnym kole własnych nieświadomych założeń, biorąc metodę działania za cel tego działania, czyli de facto tracąc ten poprawny cel z oczu.

Michał Dyszyński

Rodzenie się na nowo jest związane z nieintuicyjnym emocjonalnie paradygmatem DOPILNOWYWANIA KAŻDEGO SZCZEGÓŁU.
Instynktowne traktowanie spraw jest związane ze skupieniem się na priorytetach. Bo raczkująca mentalnie osobowość nie jest w stanie robić wszystkiego naraz. Bo dodatkowo motywem zwykłych działań są emocje, co też powoduje mechanizm działania silnie związany z tą jedną konkretną formą odczucia - tą narzuconą emocją. Tymczasem przy tworzeniu swojej osoby na nowo nie można pozwolić sobie na strategię, która jeden aspekt przypilnuje, a drugi zlekceważy. To jest trochę podobne do tego, jak współczesna technologia konstruuje urządzenia dla masowego odbiorcy - konstrukturzy starają się PRZEWIDZIEĆ WSZYSTKIE MOŻLIWE ZACHOWANIA, aby zabezpieczyć produkt przed potencjalnie niebezpiecznymi sytuacjami.
W tym sensie zatem zagrożenia ze strony świata, jakim podlegamy stanowią cenny mentalnie element - one uczą osobowość, aby była rozważna, aby nie pozwoliła sobie na prostackie podejście, w którym poświęcamy się tylko jednemu celowi, a zaniedbujemy kompletność.

Osobowość na nowo utworzona ostatecznie bowiem musi być KOMPLETNA.
Zaniedbanie całkowite czegokolwiek istotnego może się zemścić, a właściwie to należy założyć, że ZAWSZE SIĘ W KOŃCU KIEDYŚ ZEMŚCI, może nawet niszcząc tę osobowość.

Semele

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Chyba w temacie rozwoju osobowości (narodzenia się do duchowości) popełnił mi się w innym wątku tekst, który tu by pasował:

Michał Dyszyński

Wierzę, że nowe narodzenie jest ściśle związane z ROZWOJEM RACJONALNOŚCI w reakcjach. Przy czym owa "racjonalność" jest tu rozumiana w sposób otwarty, szeroki. Tu nie chodzi o jakieś skupienie się na naukowości, czy na najsilniej potwierdzanych w społeczności tezach, a raczej chodzi o ogólną CZUJNOŚĆ EPISTEMICZNĄ, powiązaną z otwartością spojrzenia, trzeźwością myślenia, z nieuleganiem pustym emocjom, instynktownym, nieświadomym reakcjom. Racjonalny znaczy "rozumowy", co by oznaczało, iż chodzi ogólnie o działanie rozumne - niesprzeczne, uwzględniające ważne okoliczności, kontrolujące potencjalne błędy.

Michał Dyszyński

Ewangeliczny symbol ziarnka gorczycy, które na początku jest tylko małą drobinką, ale wrzucone w ziemię rozrasta się do postaci drzewa nieporównywalnie większych niż samo ziarnko rozmiarów, ukazuje, która droga jest tą właściwą:
- czy w rozwoju duchowym, rodzeniu się na nowo właściwie jest zaczynie od strony tego, co jest dominujące, wielkie, przemożne, związane z władzą i dominacją?...
- czy raczej rozwój ma szansę być poprawnie przeprowadzony i zakończony tylko wtedy, gdy rozpoczyna się od form małych, niepozornych wizualnie - właśnie takich, jakie obrazuje rozwój od ziarna - czy to gorczycy, czy to pszenicy (oba obrazy są ewangeliczne).
I jeśliby spojrzeć na zagadnienie po jezusowemu, to oczywiście tylko ta druga droga jest perspektywiczna.

Dlaczego lepiej jest rozwijać się, startując nie od tego, co dominujące i wielkie, a od tego, co małe, elementarne, jeszcze nieukształtowane?...
- To się da wytłumaczyć, jeśli spojrzymy na zagadnienie rozwoju funkcjonalnie, ANALIZUJĄC PROCESY.
Zaczynając od tego co gotowe, złożone, wielkie, umysł - który przecież sam na początku jest jeszcze nieporadny, słabo zorientowany w tym, czym jest, jakie cele są perspektywiczne, który jeszcze często myli swoje rozpoznania - musi od razu zarządzać czymś o dużym stopniu skomplikowania, wywołującym poważne skutki. To jest trochę taka sytuacja, jakby pięciolatkowi dać do zabawy pudło z granatami, którymi można sobie rzucać, ustawiać, ale też... wyciągać z nich zawleczki. :shock:

Umysł słaby (na początku zawsze jest on słaby, bo dopiero buduje swoje struktury), postawiony od razu wobec problemu o dużej złożoności zapewne się pogubi, nie będzie w stanie ogarnąć sytuacji. Dlatego lepszą drogą dla umysłu jest zaczynanie od poziomów o niższej złożoności i mozolne uczenie się, jak sobie jesteśmy w stanie radzić z tymi prostszymi bytami mentalnymi - z prostszymi problemami, prostszymi rzeczami. Dopiero powoli, krok za krokiem wzrastając w świadomości, umysł zaczyna nabywać kompetencji, które później będą mogły być wykorzystane do zarządzania bardziej złożonymi problemami, strukturami mentalnymi.

Dobrze jest zaczynać od tego, co nie ma w sobie dużej złożoności, ani nie wywołuje szczególnie destrukcyjnych skutków. Dziecku nie daje się do zabawy piły tarczowej, czy pilotowania samolotu odrzutowego. Jak dziecko urośnie, zdobędzie doświadczenie, uświadomi sobie potencjalne zagrożenia, to będzie mogło obsłużyć piłę, a może nawet zostanie pilotem odrzutowca. Ale to wszystko musi się odbyć we właściwej kolejności - budując strukturę, która na wcześniejszych - tych bardziej elementarnych - doświadczeniach dopiero buduje bardziej złożone zdolności, funkcjonalności.

Jest sens zacząć budować na bazie tego, co małe, delikatne, subtelne. Warto jest ćwiczyć swój umysł i emocje na niewymagających wyzwaniach. Dobrze jest przejść całą tę drogę od poziomu elementarnego, poprzez budowanie pierwszych pomniejszych złożoności, dalej już bardziej skomplikowane struktury, aż do dzieł spektakularnych. Ale to spektakularne będzie (może...) na końcu drogi. A tylko wtedy, gdy przejdziemy całą tę drogę - właśnie zaczynając od tego, co elementarne, jeszcze mało znaczące - będziemy w stanie:
- właściwie docenić swoje końcowe osiągnięcie, co spowoduje, że zyskamy emocjonalną umiejętność cieszenia się nim dłużej.
- panować nad potencjalnymi destabilizacjami w działaniu owego osiągnięcia - bo w razie czego będziemy wiedzieli, skąd biorą się niepożądane efekty. Wtedy będziemy w stanie przeanalizować wstecznie ścieżkę, w której objawia się błąd i zadziałać w stronę naprawy tego, co poszło w niewłaściwym kierunku.
- rozwijać nie tylko to osiągnięcie, nie tylko ten jeden projekt, ale projekty podobne do niego, albo projekty bazujące na nim - już ze świadomością, jak można zestawiać ze sobą elementy składowe układanki.

Michał Dyszyński

Z rodzeniem się na nowo mamy ten problem, że nie dysponujemy "tym czymś" w nas, co by nam "powiedziało", co mamy robić, jakie ścieżki wybierać. Mamy intuicje, mamy cząstkowe doświadczenia życia, ale to do jednoznacznego tworzenia duchowego siebie jest dalece niewystarczające, z racji na niejednoznaczność sugestii, jakie z tego wynikają.

Zadanie, jakie mamy do wykonania, jest niestety (a z innego punktu widzenia patrząc nawet stety) od początku niejasne, przede wszystkim nie mamy znikąd satysfakcjonującej odpowiedzi na pytanie: kim/jaki ma być ten nowy ja?
Dopiero na bazie doświadczeń, zmagając się ze słabościami swojej natury, ustalamy nie tylko to, w jakim kierunku warto jest podążać, ale także to, jakimi metodami ów progres osiągać. Tu nie ma jasnych wskazówek, tu owo tworzenie siebie ma kompleksowy charakter, bo tworzymy siebie w całej rozciągłości - od podstaw tkwiących w nieświadomych odruchach i spontaniczności instynktownych reakcji, poprzez nawiązanie kontaktu świadomości z tym, co w nas i świecie niemodelowalne, aż do zdolności formułowania już bardziej skonkretyzowanych celów i opisów. Ale nie mamy gotowej instrukcji tworzenia duchowego siebie. My tę instrukcję zmuszeni jesteśmy tworzyć samodzielnie na bazie doświadczeń, metodą prób i błędów, w trudach i bólach wydzierając okruchy sensowności wyjaśnień chaosowi i mylnym sugestiom.

Niejeden religijnie zaangażowany myśliciel tutaj będzie chciał zaoponować: ale przecież mamy przykazania! Mamy autorytety!
To powoływanie się na autorytety i zasady spisane w świętych księgach jest jednak w znacznym stopniu pseudodpowiedzią, albo - co najwyżej - odpowiedzią jedynie cząstkową. Przykazania są bowiem słownymi sformułowaniami, które mają charakter ogólny, czyli które i tak będą w praktyce bezwartościowe, DOPÓKI NIE ZROZUMIEMY, O CO W NICH CHODZI. Zastosować się do przykazań może jedynie osoba, która zrozumiała ich sens. A to właśnie owo zrozumienie sensu, ułożenie sobie znaczenia owej dyrektywy obrazowanej słowami przykazania w kontekście życia i innych norm, zasad jest tym kluczowym problemem. Nawet tak "oczywiste" przykazanie jak "nie zabijaj" będzie w ludzkim rozumienia rozpościerało pełne spektrum interpretacji - od pytań, czy niezabijanie dotyczy tylko swoich (bo może wrogów już nie...), czy można zabijać w obronie, na wojnie, czy zabijanie zwierząt jest etyczne, czy samobójstwo, albo jawnie niezdrowe życie jest występkiem przeciw temu przykazaniu...
Wszystkie przykazania, nawet przyjmując ich absolutną (w jakimś sensie... jakim?) wartość i sensowność, na nic się zdadzą komuś, kto nie umie sobie w umyśle jakoś rozstrzygnąć tych wszystkich problemów związanych z koniecznością wdrożenia ich w życiu.
Bo owo narodzenie się na nowo, narodzenie do duchowości właśnie OBEJMUJE CAŁOŚĆ osobowości. Ono nie jest jednostkową sugestią, czy nawet kilkoma sugestiami, które można wyliczyć i "po prostu stosować", ale tu mamy konieczność MOZOLNEGO WYBUDOWANIA OSOBOWOSCI OD SAMYCH JEJ PODSTAW.