ŚFiNiA

Michał Dyszyński

W życiu zdarzyło mi się sporo kontaktować z osobą, która co chwila miała o coś pretensje. Pretensje były być niemal o wszystko, czasem pierdoły, czasem o rzeczy niezależne ode mnie. Zresztą pretensje były nie tylko do mnie, ale do "wszystkiego i wszystkich". Kontakt z ową osobą, która pretensje traktowała jako główny sposób procedowania kontaktów z ludźmi, nauczył mnie, że ja chcę być inny. Na pewno zatem chcę się wystrzegać patrzenia na kogokolwiek w trybie pretensji.
Pretensja to jedno, a jest jeszcze kwestia krytycyzmu. Z kolei krytycyzm, a z nim też samokrytycyzm traktuję jako wartość, coś, co warto kultywować, rozwijać. Krytyczne podejście jednak jest zwykle powodem do sformułowania pretensji. Czy zatem nie popadam tu w sprzeczność intencji?... Jak być krytycznym bez pretensji?...
- Wg mnie tutaj występuje pewna cienkość w traktowaniu spraw. Czym innym jest krytyka rozumiana jako "to, co niniejszym wskazuję, wygląda na nieoptymalnie rozwiązane, czasem za rozwiązane błędnie, nawet niekiedy rażąco błędnie". Ale to jeszcze niekoniecznie jest tu pretensja. I niekoniecznie jest w tym obwinianie.
Mogę krytykować coś jako nieoptymalnie rozwiązane nie wskazując wcale, że np. w danych warunkach możliwe było zadziałanie lepiej. Albo mogę krytykować coś, nie wskazując personalnie, kto za to odpowiada. Albo nawet jeśli ktoś formalnie odpowiada za coś, to osobnym pytaniem jest, czy rzeczywiście dano mu szansę poprawnego działania itp...
Krytykuję zatem z zasady OKOLICZNOŚĆ. Pretensje zaś ma się PERSONALNIE.
Staram się raczej nie formułować pretensji, choć często sobie różne rzeczy krytykuję. Wtedy też osobną kwestią od krytyki jest wskazanie winnego, czy formy winy. To są w znacznym stopniu niezależne kwestie, które się ustala w oparciu o odmienne kryteria.

Michał Dyszyński