ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Są społeczeństwa bardzo rygorystyczne, z systemami prawnymi o dużej surowości kar, silnej presji na przestrzeganie norm i poprawność zachowań. A i tak jest tam wielu przestępców, nawet tych, którzy popełniają przestępstwa zagrożone karą śmierci. Nawet największa kara nie powstrzymuje występnych. Dlaczego tak?...

Nieraz się nad tym zastanawiałem. :think:

Sam staram się nie popełniać przestępstw, więc trudno jest mi zrozumieć ludzi, którzy dość swobodnie podchodzą do norm moralnych, prawnych. Mam zasadę, że próbuję zawsze w sobie odszukać te motywy psychiczne, które - niezależnie od tego, czy mają dobry, czy zły charakter - obserwuję u innych. Trochę mi zajęło czasu zorientowanie się, co przesłania w mojej mentalności te emocje i pragnienia, które powodują ludźmi popełniającymi przestępstwa, ale w końcu chyba jakoś przedarłem się do wymodelowania sobie tych postaw wcześniej mi nieznanych.
Dziś widzę (a przynajmniej mam taką nadzieję, że tu się nie mylę) względnie klarownie powody, dla których ludzie popełniają czyny, które albo są zabronione, albo nawet sami nie chcą tacy być, a mimo to, robią to, z czym się nie identyfikują. Na trop rozumienia tych postaw natrafiłem zastanawiając się nad własnymi ograniczeniami, nad tym, jak nie umiem sobie poradzić z realizacją postanowień, które sobie samemu składam, z celami, które sam sobie wytyczam. Bo widzę, że sam działam często nieracjonalnie, niezgodnie z tym, co uznałem za słuszne, do czego jestem szczerze przekonany. "Coś" we mnie ma moc blokującą poprawne postawy. Chodziłoby tylko o ustalenie: CO to jest?

Aby zrozumieć, dlaczego działamy nieskutecznie, niezgodnie z tym, co chcielibyśmy, aby takimi być, tak działać, warto byłoby wymodelować emocjami i rozumem mechanizm MOTYWACJI. Nieraz z resztą w różnych psychologicznych rozważaniach pojawia się ten motyw - jak się motywować? Dlaczego w wielu przypadkach proste postanowienie sobie czegoś nie działa?
- Aby to jakoś sobie ułożyć, warto jest się przyjrzeć, jak działa psychika wobec praktycznie dowolnego zadania, dowolnej sprawy. Oto powiedzmy stawiamy sobie jakikolwiek cel, coś niezrealizowanego próbujemy wziąć na swoje barki i działać. Co się wtedy w naszych myślach i emocjach właściwie dzieje?...
- Przede wszystkim warto zauważyć, że istnieje coś takiego w naszej psychice jak PERMANENTNY MONITORING OKOLICZNOŚCI. To nie jest tak, że cel, który sobie stawiamy jest jakiś jedyny na "psychicznej arenie". To może my chcemy ów cel uczynić tym zasadniczym, głównym, to nasza wola ku temu zmierza, ale CAŁA RESZTA PSYCHIKI wcale nie musi być do tego "przekonana". Działają w nas PROCESY NIEŚWIADOME, które nieustannie, w tle wykonują pracę analizowania, kontrolowania, korygowania, synchronizowania naszego życia. Spojrzenie bezpośrednie na celowość działania jest u większości ludzi naiwne - skupia się na życzeniowym podejściu w stylu "skoro to sobie ustaliłem jako cel, to po prostu robię". Tymczasem realnie działa to zupełnie inaczej - my sobie jakiś wytyczamy cel, a potem, gdy próbujemy się wziąć za niego, uruchomić realizację, to wszystko to GRZĘŹNIE.
W czym grzęźnie realizacja celów?
- Realizacja grzęźnie w "błotku mentalnym chaotycznych emocji, naszej niepewności, niezdecydowaniu w zakresie pobocznych, albo pośrednich zadań, rozpoznań". Oto niby chcemy się skupić na zadaniu głównym, a tymczasem ze wszystkich stron "wołają do nas" wątpliwości, niejasności, potrzeby, aby robić coś innego, albo aby zaspokoić jakieś pragnienia, albo aby czegoś dopilnować, czemuś się przyjrzeć, coś uznać, coś skrytykować. Chcemy coś konkretnego zrobić, a tymczasem ogólny HARMIDER Z TŁA nas rozprasza, drenuje energię, zbija z pantałyku.
Bo w gruncie rzeczy w swoim życiu cały czas funkcjonujemy WROŚNIĘCI W PEWNĄ "GLEBĘ" CODZIENNYCH NAWYKÓW i SCHEMATÓW. To wrośnięcie jest obciążające, blokujące, ale je utrzymujemy, bo rozpoznajemy je jako coś, co BUDUJE PRZEWIDYWALNOŚĆ, CZYLI TEŻ DAJE FORMĘ POCZUCIA MENTALNEGO BEZPIECZEŃSTWA.

Michał Dyszyński

Część ludzi ma wyraźnie większy, w stosunku do innych ludzi problem z wewnętrzną sterowalnością, z zarządzaniem sobą. Ale nawet ci bardziej sterowalni też w tym zakresie problemy będą mieli, tylko na innym poziomie, w odniesieniu do bardziej wymagających zadań. Ci bardzo słabo wewnętrznie sterowalni będą doznawali kłopotów z dotrzymaniem większości swoich postanowień, często wręcz zrezygnują z postanawiania sobie wielu rzeczy, bo i tak będą czuli, że nie są w stanie zmobilizować się do realizacji owych zadań.

Naiwnie, czyli patrząc od strony tego, co byśmy sobie chcieli, człowiek po prostu stawia sobie cel, a potem je realizuje. W rzeczywistości człowiek ma pewne pragnienia, którym PRÓBUJE nadać formę celów, ale często nawet owe "cele" nie są do końca określone, są bardziej chceniami niż skonkretyzowanymi planami. Dopiero od pewnego poziomu umiejętności wewnętrznego sterowania, związanego z samowiedzą, z dogadaniem się wewnętrznym, człowiek zaczyna luźną formę chcenia zamieniać na pewien rodzaj "programu", który później przybiera realną postać.
Zarządzanie sobą - swoimi emocjami, myśleniem - do pewnego stopnia jest podobne do zarządzania grupą ludzi przez menedżera. Tutaj też trzeba sobie "rozpisać harmonogram", co kto ma realizować i kiedy. Przy czym nie chodzi mi o to, aby od razu nadawać owego "harmonogramowi" postać superświadomą, czy tym bardziej zapisaną gdzieś w formie tekstu, ale o to, że tak samo kluczem jest SYNCHRONIZACJA WIELU ZADAŃ. Jakie zadania synchronizujemy w przypadku właściwie dowolnej formy sprawczości?
- Uświadomienie sobie, czego właściwie chcemy
- Zdiagnozowanie punktów kluczowych w realizacji
- Zlokalizowanie (potencjalnych) zagrożeń
- Zgromadzenie sił i środków
- Bieżący monitoring realizacji
- Obserwacja otoczenia, reagowanie na czynniki zakłócające
- Obserwacja własnego stanu, reagowanie na deficyty energii, niedostateczny dopływ informacji
- Przeciwdziałanie efektom niepożądanym - np. zmęczeniu, rozproszeniom, nadmiernemu skupieniu się na pobocznych kwestiach.
- Gospodarowanie energią ogólnie w kontekście całości - wpasowanie tego zadanie w inne zadania życiowe.
i inne...
Dopiero dogadanie tych wszystkich aspektów w całość, powoduje, że zadanie może być realizowane sprawnie, skutecznie.

Są ludzie, którzy mają problemy somatyczne, trudno jest im się skupić, przeżywają huśtawki emocji. Ci znacznie gorzej realizują narzucane z zewnątrz, czy także samemu sobie zadania.

Michał Dyszyński

Żaden rygor nie jest skuteczny (nie zostanie praktycznie zastosowany), jeśli do jego zastosowania nie użyto ROZPOZNANIA, o co w bieżącej sytuacji chodzi i jaki jest tej sytuacji związek z danym rygorem. Zaś z kolei rozpoznawanie czegokolwiek przez wolne osobowości, związane jest z uruchomieniem w sobie aspektu błądzenia, poszukiwania zgodności ze wzorcem, kreatywności w postrzeganiu.
Postrzeganie czegokolwiek jest czynnością związaną z odstawieniem schematyzmu j rygoryzmu w postawie mentalnej, a skierowanie się ku przeciwnej tendencji - dostrzegania rzeczy nowych, niedających się podpiąć pod wzorce, wykraczającej ponad wcześniejsze ustalenia, postanowienia, także zatem wykraczające ponad bycie posłusznym czemukolwiek i komukolwiek. Jeśli ktoś chciałby konsekwentnie i realnie wdrażać postawę rygoryzmu, posłuszeństwa czemukolwiek, to powinien zrezygnować z postrzegania rzeczywistości w ogóle, bo każda intencja "chcę zobaczyć coś" jest przeciwna intencji "odrzucam doznania niepasujące do wzorca, który odpowiada rygorowi, jaki uznałem".

Michał Dyszyński