ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Dzisiaj, gdy rzuciłem okiem na jeden z programów fabularyzowanych w TV o życiu, przyszło mi do głowy, skąd np. ta plaga rozwodów w dzisiejszym świecie. Wg mnie najważniejszym tego stanu powodem jest przekonanie ludzi, że "im się więcej należy od życia". Przecież (rzekomo) nie "nie można być w stagnacji, nie można zadowalać się byle czym". A tym (znowu rzekomo), co nas usatysfakcjonuje jest jakieś zewnętrzne docenienie - oto jakiś nowy partner nas pokocha, więcej bogactwa nas uhonoruje itp.
Można tu wskazać alternatywę - to może ja sam powinienem się uhonorować? Można przyjąć zasadę "nikt mi nie będzie wyznaczał mojej wartości! To ja sam tu rządzę i to ja się wywyższę!". W porównaniu do bezrefleksyjnego oddania się "na pastwę świata", jakieś "coś" w tym myśleniu może jest, ale jednak zupełne przestawienie wajchy na dowartościowywanie się samemu, też chyba jest wynaturzeniem, sobkostwem, oderwaniem od rzeczywistości.
Jest jeszcze opcja dla osób religijnych - to tylko Bóg może mnie wywyższyć. Ani świat mnie nie wywyższy, ani ja sam nie mam tu mocy, bo to mocą boską mogę być uznany, dowartościowany, zbawiony. Ta opcja w różnych formach dość często pojawia się w religijnych tekstach. Może ona (przynajmniej dla osób religijnych) jest tą jedyną słuszną?...
- Ja tak nie uważam, przynajmniej w kontekście ziemskiego życia tak nie uważam. Powód jest dość oczywisty - Bóg na co dzień ze swoimi osądami się nie wyłania, a żyć przecież trzeba!
To, jak siebie oceniamy pełni bowiem nie tylko funkcję jakiegoś ogólnego wywyższania i poniżania, ale jest formą zdobywania wiedzy o sobie, ustalania sobie schematów traktowania świata i siebie. To, co uznamy o sobie "tu już dużo osiągnąłem, raczej powinienem wziąć się za doskonalenia innych aspektów mojej osobowości", zmienia plany życiowe, ma sprawczą moc. I ta sprawcza moc działa już w życiu, nie można z nią czekać do czasu, gdy Bóg objawi nam się na sądzie.
Dlatego ja byłbym najbliżej uznania, iż tak naprawdę to z tych trzech opcji źródeł oceny postaw człowieka - świata, siebie, Boga - wszystkie w jakimś stopniu mają znaczenie, żadnego nie powinno się odrzucać. One razem tworzą układankę, w której uczymy się życia i siebie.
Skądinąd jednak wydaje mi się, że jest jakaś postać przegięcia w dzisiejszych czasach w stronę oddania prawa orzekania o nas światu - ludziom, modom, trendom społecznym. Wielu chyba przydałoby się przeciągnięcie ich w stronę większej samodzielności, czyli wzięcia odpowiedzialności za swoje życie także w kontekście oceny swoich czynów i postaw.
Co do oddania oceny siebie Bogu, to jest tu wg mnie bardzo kłopotliwa sprawa. Z jednej strony bowiem sam ostatecznie uważam tę opcję za dominującą - sam uważam, że to Bóg mnie ostatecznie (jako jedyny) oceni tak, że to będzie wiążące mnie do końca. Z drugiej jednak strony nieraz wręcz rażą mnie religijne połajanki i moralizatorstwo, które tę ideę "Bóg cię oceni, tylko on cię zna, więc jemu masz oddać swoją ocenę w całości" próbują wiernym sugerować. Razi mnie najbardziej to, że przyjmują one właściwie postać RADY PUSTEJ, niedającej się de facto nijak praktycznie zastosować. Bo oceny siebie mają (co wyżej wspomniałem) konkretny aspekt praktyczny. Oceniając przykładowo swoje postępy w jakimś zakresie, będzie z tego decyzja, czy należy jeszcze się przyłożyć w doskonaleniu danej umiejętności, czy już można się zająć innymi wyzwaniami. Ocena, którą ma o nas Bóg, jest poza umysłem, czyli jest praktycznie nieużyteczna. Jej znaczenie jest tylko takie ogólnoideowe, związane z tym, aby nie wywyższać tych ocen praktycznych jako ostateczne, jako "ponad wszystko".

Michał Dyszyński

W tym temacie warto by zadać dość podstawowe pytanie: a czy w ogóle kwestia wywyższenia człowieka musi nas interesować?...
Może w ogóle nie należy niczego, ani nikogo wywyższać?... :shock:

- To zagadnienie uważam za bardzo trudne. Nawet chyba nie bardzo wiem, jak się za nie wziąć, bo jest tu taka mas wątków myślowych, że ogarnięcie ich wszystkich wydaje mi się niemożliwością.
W religii owo wywyższenie jest wciąż przewijającym się tematem. Szatan chce się wywyższyć, Bóg będzie wywyższony (Jezus już został wywyższony na krzyżu i jest wywyższony przez Boga Ojca). A wywyższenie człowieka?... - to jest osobny temat.

Ludziom tu na Ziemi najczęściej właśnie o wywyższenie chodzi. Ta bezsensowna wojna, jaką za naszą wschodnią granicą, na Ukrainie wzniecił Putin, też bierze się z chęci wywyższenia. Putin niejednokrotnie dawał wyraz swojemu uznaniu dla imperium ZSRR, sam najwyraźniej bardzo pragnie być wywyższony jako władca imperium.
Bycie imperatorem to jest owa najbardziej zrozumiała forma wywyższenia, jaką czują osoby o moralności pierwotnej, plemiennej, zwierzęcej. Niszczyć wrogów, dominować - to podpowiedzą zwierzętom, a także duchowowo słabo rozwiniętym ludziom instynkty. I Putin, jako osobnik o pierwotnej, zwierzęcej mentalności też tę formę wywyższenia, chyba jako główną, może jedyną, rozumie. Innych jego uproszczona mentalność nie była w stanie przyswoić.
"Ludzie gwałtowni zdobywają ten świat." Dlaczego tak robią?...
- Robią tak w nadziei, iż to ich wywyższy.
Ludzie gwałtowni nie umieją dostrzec wartości głębszej odpowiedzialności - tej odpowiedzialności w prawdzie, czyli w uznaniu WSZYSTKICH KONSEKWENCJI ich wyborów. Władcy pokroju Putina, postrzegają z tych wszystkich konsekwencji swoich wojennych poczynań głównie tej jeden aspekt - widzą siebie, jako większych władców, jako tych, których dominacja zostanie ustanowiona na większym obszarze. Wszystko inne dla nich jest już nieistotne, albo mało istotne. Tymczasem w prawdzie...
W prawdzie, czyli w tym, jak rzeczy są, konsekwencjami zaborczej wojny nie jest tylko wizja władcy na tronie, którego władza dalej sięga, ale może nawet przede wszystkim:
- fakt śmierci tysięcy osób
- cierpienie kobiet, dzieci, wielu niewinnych istot
- zniszczenia ziemi, miast, infrastruktury, przyrody
- sprawienie, że naród rosyjski będzie powszechniej postrzegany jako zły, jako zbiorowisko ZABORCZYCH, ZBRODNICZYCH OSOBNIKÓW
- wzięcie na siebie odpowiedzialności za to, co dalej - może też za 3-cią wojnę światową, która ma szansę wybuchnąć w ramach eskalacji wojny Rosji z Ukrainą.
Świadomość ludzka sama sobie konstruuje granice, co jest dla niej ważne, a co nie. Więc władcy sobie mogą dowolnie ustawiać na szczycie ważności wizję siebie na imperialnym tronie, pomijając czynione przy tej okazji krzywdy. Ale to jest właśnie cecha amoralnych osobowości i despotycznych władców.

Michał Dyszyński

Nie do końca mam w swoim myśleniu rozstrzygniętą dość podstawową kwestię: CZY NALEŻY SZUKAĆ WYWYŻSZENIA?
Trochę zbliżam się tu do odpowiedzi: to zależy.
Od czego zależy?...
- Najbardziej chyba od tego, O JAKIE wywyższenie miałoby chodzić.

Bo od jakiegoś czasu nie potrafię się ułożyć z pytaniem: a czy nie należałoby w ogóle zrezygnować z jakiegokolwiek wywyższenia?...
- W końcu, jako chrześcijanin mógłbym uznać zasadę "kto się wywyższa, będzie poniżony". Może więc żadna forma wywyższenia nie jest poprawną duchowo?...
Z drugiej strony jednak Biblia wspomina też o tym, że niektórzy wywyższeni ostatecznie będą. I chyba w pozytywnym znaczeniu takie wywyższenia traktuje.
Ale jakaś moja intuicja mi mówi, że próba zerowania mentalnego wszelkich aspektów wywyższenia może być drogą w destrukcję emocji, myśli, motywacji. Bo wszelkie pozytywne działanie zawiera w sobie aspekt jakiejś pozytywnej (czyli też w jakimś sensie wywyższającego osobę działającą) oceny, wartościowania. I chyba nie sposób jest oddzielić idei wywyższenia tego, co okazało się dobre, od tego, że dana osoba swoją mocą to spowodowała.
Choć na pewno jest pewien rodzaj wywyższenia się z natury wadliwy, zły. Jest nim pyszałkowate samowywyższanie się, w silnie rywalizacyjnym stylu, zawierającym aspekt pogardy i zaniku empatii.

Katolikus

Michał Dyszyński