ŚFiNiA

Hill

Duchowość chrześcijańska – sposób przeżywania przez osobę ochrzczoną więzi z Bogiem objawiającym się w Jezusie Chrystusie.

Fundamentem duchowości chrześcijańskiej jest objawienie Boże, które znajduje się głównie w świętych księgach Biblii: Starego i Nowego Testamentu oraz w Tradycji Kościoła. Objawienie daje możliwość zróżnicowanego odczytania wezwania Bożego w ramach wiary chrześcijańskiej.

Duchowość chrześcijańska jako dyscyplina teologiczna

Na określenie tej dyscypliny używa się terminu teologia duchowości lub teologia życia duchowego (wewnętrznego). Są to określenia synonimiczne.

Duchowość jest stosunkowo nową dyscypliną teologiczną. W czasach patrystycznych istniała jako refleksja nad drogą chrześcijańskiej doskonałości w świetle Objawienia, polegającej na życiu według Ducha wynikającym z łaski chrztu. W tym rozumieniu towarzyszyła ona zawsze refleksji teologicznej. Termin „duchowość” został jednak rozpowszechniony i zyskał na znaczeniu w XVII w. dzięki Szkole Francuskiej.

W 1917 r. A. Saudreau wydał pierwszy podręcznik duchowości, a P. Pourrat napisał „Historię duchowości chrześcijańskiej”, przyczyniło się to do zyskania przez duchowość uznania w teologii. Niedługo potem A. Tanquerey wydał „Zarys teologii ascetycznej i mistycznej”. Cenny wkład w rozwój dyscypliny wnieśli teologowie: J. De Guilbert, L. Bouyer, A. Benigar, A. Royo Martin, G. Thils, a w latach osiemdziesiątych j. Aumann, Tullo Goffi, Bruno Secondin, Ch. A. Bernard. W 1992 ukazało się, opracowane przez wielu autorów, „Kompendium teologii duchowej”.

Teologia duchowa jest dyscypliną teologiczną, „która w oparciu o Objawienie bada doświadczenie chrześcijańskie, opisuje jego stopniowy rozwój oraz daje poznanie jego struktur i praw”. Nie jest to jeszcze dziedzina jednolita, co jest widoczne w znacznych różnicach w jej zarysach i zawartości treściowej u poszczególnych autorów, jednak posiada swą specyfikę, którą jest refleksja nad stopniowym rozwojem chrześcijańskiego doświadczenia duchowego. To doświadczenie powinno być badane w świetle Objawienia i Tradycji (Barbosa, 1995).

Istota duchowości chrześcijańskiej

W chrześcijańskim ujęciu życie duchowe jest życiem wypływającym z uświęcającego działania Ducha Świętego w człowieku, który z kolei przyjmuje to działanie i pozwala się prowadzić. To życie pochodzące od Boga przenika człowieka do głębi jego jestestwa (przebóstwienie), co jest przyczyną radykalnej przemiany, odrodzenia się w człowieku „obrazu Chrystusa” (Rz 8, 29). W chrześcijańskim ujęciu duchowości ważne są więc 3 jej aspekty:

działanie Boga;
gotowość człowieka do przyjęcia tego działania;
przemiana dokonująca się poprzez Boże działanie w człowieku.
Przemiana ta jest ciągłym dynamicznym procesem, ciągłym przechodzeniem od „starego człowieka” do „nowego”. Człowiek duchowy to człowiek „nowy”, wyzwalany i prowadzony przez Ducha, Jemu poddany (Rocha e Melo, 1995). Życie duchowe w nowym człowieku zmierza do perfekcji poprzez naśladowanie Chrystusa (Boulnois, 1995),a kresem i celem rozwoju duchowego jest świętość (Balter, 1995).

Ks Bogusław Nadolski TChr (2005): „Duchowość jest więc udziałem wspólnoty wierzących w Boga w stwórczej i przekształcającej miłości Bożej w stosunku do świata. Jest udziałem w łasce Pana, którą «szczodrze wylał w postaci wszelkiej mądrości i zrozumienia przez to, że nam objawił tajemnicę swej woli według swego postanowienia, które przedtem w Nim powziął dla dokonania pełni czasów» (Ef 1, 9-10). W sercu tej duchowości stoi misterium paschalne Chrystusa”.

Życie duchowe jest przekazywane człowiekowi w czasie chrztu, który jest początkiem relacji miłości i komunii między człowiekiem i Bogiem, a następnie karmi się Słowem Bożym i Eucharystią, która uobecnia miłość Chrystusa i takiej miłości uczy.

Wielość różnych duchowości w obrębie duchowości chrześcijańskiej

W ramach duchowości chrześcijańskiej można mówić o odrębnych rodzajach duchowości minionych wieków – np. duchowości średniowiecznej, duchowości epoki Odrodzenia czy współczesnej. Z kolei odnosząc się do stanów życia – o duchowości kapłańskiej, zakonnej, świeckiej, małżeńskiej. W obrębie duchowości zakonnej można prowadzić podział dalej na duchowość franciszkańską, dominikańską, benedyktyńską, karmelitańską, ignacjańską i wiele innych. Mimo swojej wielości wszystkie te duchowości tworzą jedną ogólną duchowość chrześcijańską, nie stojąc ze sobą w opozycji, lecz uzupełniając się wzajemnie. Jak tłumaczy Rocha e Melo (1995), wszystkie są darem Boga dla Jego Kościoła, umożliwiając zgłębianie wielowymiarowości tajemnicy Chrystusa i zrozumienie powszechności Boga. Z punktu widzenia teologii katolickiej powstanie każdego nowego zgromadzenia zakonnego czy ruchu kościelnego, posiadającego własną duchowość, jest wyrazem woli Bożej, a jednocześnie jest uwarunkowane konkretną sytuacją Kościoła. Każda z tych duchowości jest jak kolorowe szkiełko w witrażu – razem tworzą harmonijną całość.

[link widoczny dla zalogowanych]

Hill

Wywiad z Natalią Zimniewicz, znawczynią tematyki duchowości katolickiej, autorką książki "Etapy rozwoju życia duchowego", w której opiera się głównie na wiedzy dostarczonej przez katolickich mistyków - Jana od krzyża i Teresy z Avili

Jak otworzyć DUSZĘ na Bożą ŁASKĘ? Rady św. Jana od Krzyża || Jaka jest prawda?

https://www.youtube.com/watch?v=xzpq_x1pzTw&ab_channel=PCh24TV%C2%B7PoloniaChristiana

A tu link do jej vloga, gdzie omawia skrótowo poszczególne etapy rozwoju duchowego opisane przez wyżej wymienionych mistyków

Rozwój Wewnętrzny

https://www.youtube.com/@rozwojwewnetrzny6819/videos

A tu jeszcze link do szczegółowego opisu mistycyzmu przez chrześcijańską badaczkę i mistyczkę Eveyn Underhill

[link widoczny dla zalogowanych]

Hill

Duchowość monastyczna

"Słowo „monastycyzm”, albo nie kojarzy nam się z niczym, albo kojarzy nam się w jakiś sposób z mnichami. Tylko dlaczego akurat z mnichami?

Zacznijmy od krótkiej analizy terminu „mnich”. Łacińskie monachus pochodzi z greckiego monachos, które to zawiera w sobie przymiotnik monos. Monos możemy przetłumaczyć jako: sam, pojedynczy, jeden. Mnich zatem to człowiek który jest sam, który ze względów religijnych wybiera życie oddzielone od wszystkich innych, życie poza społecznością. Formę takiego życia zarówno w wersji pustelniczej jak i zorganizowanej we wspólnoty określa się terminem: monastycyzm. Osoby, które odeszły od społeczeństwa ze względów duchowych i prowadzą określony ascetyczny styl życia możemy spotkać w wielu religiach (sannayasi w hinduizmie czy szeroko rozpowszechniony monastycyzm w buddyzmie). Wskazuje to na uniwersalność tego doświadczenia.

Monastycyzm chrześcijański pojawił się w różnych miejscach świata mniej więcej w III wieku. Wraz z powstającym Kościołem pojawiali się pierwsi chrześcijańscy asceci – mężczyźni i kobiety - którzy idąc za radą Pana Jezusa: Jeśli chcesz być doskonały, idź sprzedaj wszystko co posiadasz...potem przyjdź i chodź za mną (Mt 19, 21) podejmowali pewne zobowiązania: życie w celibacie, ubóstwie, surowości i modlitwie. Zobowiązania te nie dotyczyły oczywiście wszystkich chrześcijan, a ich wymiar wymagał podjęcia specjalnego stylu życia. Dlatego, aby oddać się ascezie i modlitwie czystej niektórzy chrześcijanie odchodzili na „pustynię”. Pustynia niekoniecznie oznaczała bezludną, surową przestrzeń, ale raczej miejsce „z dala” od społeczności. Nie sposób wskazać jednego inicjatora, założyciela, czy prawodawcę tego anonimowego ruchu. To raczej spontaniczny przejaw życia Ewangelią, chęć podążania nieprzerwanie drogą życia modlitwy i naśladowania męczenników poprzez tak zwane „białe męczeństwo” czyli wyrzeczenie się świata, życie w ukryciu i dążenie do doskonałości stanowią inspirację i fundament całego chrześcijańskiego monastycyzmu.

Monastycyzm ukierunkowany jest na przylgnięcie do Boga i całkowicie podporządkowany modlitwie, którą nazywa „czystą” – to znaczy pozbawioną rozproszeń - na ile tylko pozwala ludzka słabość - i bezinteresowną, a więc nakierowaną bardziej na samego Boga, niż na ludzkie potrzeby. Jest to krótko mówiąc „modlitwa kontemplacyjna”.

W czasach, w których żył św. Benedykt monastycyzm zapuścił już korzenie wszędzie. Był dobrze zorganizowany i różnorodny, a jednocześnie wierny pierwotnemu natchnieniu. Mnisi żyli w Egipcie, Palestynie, Syrii, na całym Wschodzie byli też w Irlandii, Galii, Italii, Hiszpanii, Afryce i wielu innych miejscach. Niektórzy z nich byli eremitami żyjącymi w pojedynkę luz z jednym bądź kilkoma towarzyszami, niektórzy żyli w zorganizowanych wspólnotach. Zarówno jedni jak i drudzy oddawali się bardzo różnym formom ascezy, czasami dziwacznej. Monastycyzm nie tylko wpisał się na stałe w doświadczenie Kościoła, ale także wywarł na niego istotny wpływ."

[link widoczny dla zalogowanych]

Hill

"Duchowość monastyczna dla wytrwałych

Człowiek, jako istota cielesno-duchowa, żyjąc w świecie materii, nie może zapominać o sferze ducha, która nie tylko nie powinna być zaniedbywana, ale przeciwnie, otoczona szczególną troską, gdyż jest to właściwa przestrzeń spotkania z Bogiem.

Duchowa oferta współczesnego świata

Świat zwraca się do człowieka wierzącego z bogatą ofertą propozycji dotyczących jego duchowego rozwoju. Niektóre, z oczywistych względów, są nie do zaakceptowania dla osoby wierzącej. Jednak jest również niemało takich, które rozwijając się na gruncie zdrowej wiary katolickiej, są dla wielu skuteczną pomocą. Szczególnie na przestrzeni ostatnich kilku wieków powstały różne metody i praktyki pobożne, traktowane jako istotny element duchowości katolickiej.

Często były to odpowiedzi na potrzeby człowieka wciągniętego w wir świata, a pragnącego otrzymać skuteczne narzędzie pozwalające mu na szybkie utworzenie przestrzeni modlitewnej oraz przynoszące zauważalne owoce. Ktoś porównywał je do skondensowanej odżywki, która pozwala podróżnikowi długo wędrować bez konieczności troszczenia się o regularny posiłek.

Wyjątkowość duchowości monastycznej

Duchowość monastyczna ma zupełnie inny charakter, gdyż przeznaczona jest dla tych, którzy nie są zmuszeni gromadzić duchowych zapasów. Życie w klasztorze pozbawione jest zasadniczo tego elementu podniecenia i pośpiechu, który charakteryzuje współczesny świat, dlatego jego „skondensowana” pobożność nie może zadowolić mnicha. Ma on czas na spokojne zaspokojenie głodu duszy i potrzebuje czegoś prostszego i mniej wyszukanego, ale równie wzmacniającego. Wie, że każdego dnia może spodziewać się od Boga powszedniego chleba, dlatego nie musi troszczyć się o gromadzenie duchowego pokarmu.

Spójność duchowości monastycznej

Mnich nie jest człowiekiem ograniczonym przez jakiś system duchowy. Jego życie wewnętrzne odznacza się wielką swobodą, która formowana jest przede wszystkim w oparciu o Biblię i liturgię.

Na przestrzeni wieków wokół wielkich ośrodków monastycznych wykrystalizowały się praktyki mające pomóc w duchowym wzroście, niebędące jednak ograniczającym zbiorem sztywnych przepisów, ale raczej skarbcem, z którego czerpie się to, czego potrzeba do rozwoju życia duchowego. Możemy tu wymienić przede wszystkim: Mszę świętą, liturgię godzin, lectio divina, lekturę duchową oraz modlitwę osobistą (tzw. modlitwę wewnętrzną).

Powyższe praktyki życia duchowego nie są zbiorem oderwanych od siebie pojedynczych aktów wypełnianych w określonym czasie, ale raczej sumą przenikających się wzajemnie składników, które zapewniają mnichowi wszelkie środki potrzebne do otwierania się na działanie Boga, co jest zasadniczym celem jego życia.

Duchowość monastyczna dla człowieka żyjącego w świecie

Należy zaznaczyć, że duchowość monastyczna nie jest zarezerwowana dla wybranych, ale raczej jest to próba radykalnego kroczenia drogą szukania Boga, którą podąża również człowiek świecki, zmuszony wszakże niejednokrotnie by oddawać Cezarowi to, co należy do Cezara (por. Mt 22,21).

Można więc powiedzieć, że to, co mnisi starają się realizować w pełnym zakresie, dla ludzi żyjących w świecie może być propozycją, z której czerpiąc, odnajdą swoją ścieżkę pogłębionego spotkania z Bogiem. Innymi słowy duchowość monastyczna może być dla współczesnego człowieka okazją odkrycia nowego, wspaniałego sposobu rozwoju własnej duchowości, który nie jest celem samym w sobie, ale środkiem umożliwiającym skuteczne poszukiwanie Boga.

Duchowość monastyczna dla wytrwałych

Człowiek, który zdecydował się czerpać z bogactwa tradycji monastycznej, powinien przygotować się na brak szybkich i efektownych owoców swego wysiłku oraz nie zniechęcać się trudnościami, które na pewno napotka, gdy minie pierwszy entuzjazm. Należy pamiętać, że jest to raczej duchowość długodystansowca niż sprintera, która, pomimo pozornego braku natychmiastowych rezultatów, daje bardzo mocne fundamenty dla budowli ludzkiego życia.

Fragment publikacji „Modlitewnik benedyktyński”

Benedyktyni są mnichami, a ich duchowość wywodzi się z najwcześniejszych przejawów życia konsekrowanego w Kościele. Monastycyzm chrześcijański jest formą odpowiedzi człowieka na łaskę Ewangelii. Cechą naczelną duchowości monastycznej jest "bycie z Bogiem", do którego mnich dąży przez metanoię, czyli codzienne nawracanie się. Monastycyzm ma swe bardzo wyraźne miejsce w Kościele jako ZNAK absolutu Bożego."

[link widoczny dla zalogowanych]

Hill

O. Placyd Galiński OSB: duchowość monastyczna – znak dla świata

Mnich ma obowiązek bronić się ze wszystkich sił przed naporem pragnień zepsutej woli ludzkiej, czasami więc, w niektórych przypadkach, jego walka będzie przybierała formy nawet „ucieczki” od świata. Preczytaj fragment artykułu O. Placyda Galińskiego OSB w „Teologia Polityczna Co Tydzień”: Pustelnik. Samotność dla wspólnoty.

[link widoczny dla zalogowanych]