ŚFiNiA

Błażej

Jak stwierdził dziewiętnastowieczny brytyjski matematyk W.K. Clifford, „złem jest zawsze, wszędzie, i dla każdego wierzyć w coś, na co nie ma wystarczających (empirycznych) dowodów”. – Zgadzacie się z tym twierdzeniem słynnego filozofa i matematyka ? Ja nie.

Niedawno na pewnym forum toczyłem długą dyskusję z jednym z użytkowników. Postawił on ciekawy problem, „czy cokolwiek istnieje?”. Nieistotne w jakim celu postawione zostało to pytanie(nie ważne dla celów tej dyskusji). Każdy z nas, a przynajmniej na pewno większość przyjmuje otaczający nas świat za, coś realnego. Nasze zmysły bardzo pragną nas przekonać, ze wszystko, co nimi odbieramy realnie istnieje. Nigdy nie zastanawiałem się szczegółowo nad problemem istnienia otaczającego mnie świata, po prostu przyjmowałem to za pewnik. Jaki tam agnostycyzm, przecież to bzdura żeby wszystko co odbieram zmysłami nie istniało. Ale w wyniku dyskusji z moim oponentem tę pewność straciłem, to znaczy zacząłem kwestionować moje przekonanie o realności świata.

Zastanawiałem się nad tym pytaniem. Zastanawiałem się czy to pytanie w ostateczności nie zaprowadzi mnie do solipsyzmu, o którym czytałem, że logicznie jest nie do obalenia poglądem, co oczywiście nie znaczy, że jest prawdziwy. Możliwość logiczna nie jest bowiem faktem, jest tylko możliwością.

Zastanawiałem się czy potrafię dać przekonywujące argumenty, że rzeczywistość wokół mnie istnieje. I kurczę w pewnym momencie zacząłem walić swoim światopoglądem w ścianę. Nie jestem wstanie udowodnić w sposób niepodważalny, że cokolwiek istnieje. . Rozsądzić to za pomocą rozumu, który kontroluje zmysły ? Rozum jest przecież elementem rzeczywistości, o którą się pytam. Powstaje błędne koło ponieważ wychodziłoby na to, że próbuje udowodnić rzeczywistość za pomocą tego, co jest elementem rzeczywistości. Czyli próbowałbym udowodnić coś za pomocą czegoś, co dopiero ma zostać udowodnione – bezsensu, prawda? Prawda.
Nie dam rozstrzygającego, niepodważalnego dowodu. Czy z tego powodu mam nie wierzyć w rzeczywistość mnie otaczającą ponieważ nie jestem wstanie dostarczyć niepodważalnego dowodu ? W wielu obszarach własnego życia nie jestem wstanie dać rozstrzygających dowodów, bo przecież nie jestem wstanie zweryfikować wszystkiego co piszą gazety, co mówią naukowcy, co mówią w telewizji, co mówi pani nauczycielka… Nie jestem wstanie zweryfikować każdego stwierdzenia.. Wiele elementów muszę przyjąć na wiarę.. Skoro nie jestem wstanie dać na wiele rzeczy dowodów to mam przestać we wszystko wierzyć ? To byłoby straszne życie, jakieś trwanie w pustce bez życia..

Ale jest pewne światełko w tych ciemnościach (przynajmniej tak mi się wydaje). Odrzucam ze swojego światopoglądu twierdzenie filozoficzne, że należy przyjąć za prawdę tylko to na, co są naukowe dowody. Odrzucam taką metodę poznawczą, bo uważam ją za niebezpieczną ideę. Ta metoda poznawcza nazywa się fachowo tzw. „mocnym racjonalizmem”, który głosi, ze nie należy wierzyć w żadne twierdzenie o ile nie jest ono udowodnione naukowo. Ta filozoficzna metoda poznawcza brzmi bardzo przekonująco i kusząco, niestety, ale tylko tak brzmi… Można wykazać, że niemożna dowieść zasadności tzw. „mocnego racjonalizmu”. Można to wykazać na wiele sposobów. Przystępna krytyka znajduje się w książce „Whose Justice? Which Rationality?”.

Na tyle ile mogłem zapoznałem się z argumentacją filozofów, którzy wykazują bezzasadność tzw. „mocnego racjonalizmu”. Wgłębiając się w literaturę filozoficzną uznałem, że argumentacja krytykująca mocny racjonalizm mnie przekonuje, a argumenty owych filozofów staną się argumentacją w moim światopoglądzie. W ten sposób doszedłem do wniosku, że wcale nie muszę dostarczyć niepodważalnego dowodu na istnienie świata, którego odbieram zmysłami za pomocą rozumu. No, ale skoro nie dowody mają być kryterium, które pozwolą ustalić, co jest prawdziwe, to jak rozsądzić ?

W swoim podejściu przyjąłem tzw. „Krytyczny racjonalizm”. Zakłada on, ze istnieją argumenty, które wiele lub nawet większość racjonalnych osób uzna za przekonujące, mimo, że żaden argument nie przekona wszystkich, bo to niemożliwe. Zakłada również, że pewne systemy wierzeń są bardziej wiarygodne niż inne, oraz, co najważniejsze, że wszystkie argumenty są racjonalnie podważalne. A to oznacza, że zawsze można znaleźć powód, by odrzucić dany argument, o ile nie kierujemy się uprzedzeniem (jak np. duża część ateistów, którzy z góry odrzucają argumenty teistów bo ci „wierzą”, a wiara to głupota). Możemy oceniać wierzenia, jedynie nie powinniśmy stwierdzać, że jedynie prawdziwe twierdzenia to te, które udowodniono naukowo. Nie powinniśmy oczekiwać rozstrzygających dowodów. Nie znaczy to jednak, że nie można weryfikować pewnych teorii i uznać niektórych z nich za bardziej wiarygodne od pozostałych. Teoria uznawana jest za zweryfikowaną empirycznie jeżeli potrafi uporządkować materiał dowodowy i wyjaśnić pewne zjawiska lepiej niż jakaś inna teoria. To znaczy, że jeśli dana teoria pozwala lepiej przewidywać różnorodne zdarzenia i z większą dokładnością to jest akceptowana, choć nie „dowiedziona” (w znaczeniu tzw. „mocnego racjonalizmu”).

Po przyjęciu takiej metody poznawczej mogę zweryfikować i uzasadnić (choć nie dowieść) wiarę w to, że „cokolwiek istnieje”. Przekonanie, ze „cokolwiek istnieje” skłania mnie do przewidywania rzeczy, które obserwuje - gdyby nic nie istniało to nie mógłbym napisać tej rozprawki, nie mógłbym zadać pytania „czy cokolwiek istnieje”(a jednak je zadaje), nie mógłbym wielu rzeczy doświadczać (a doświadczam), jeżeli pieczywo istnieje, to mogę go zjeść, jeśli istnieją inni to mogę się z nimi porozumieć (a przecież się porozumiewam)… Teoria, ze nic nie istnieje nie skłania mnie do przewidywania tych rzeczy. Zatem wiara to, ze „coś istnieje” lepiej pasuje do danych empirycznych. Oczywiście, ktoś może zasugerować, ze wszystkie te przesłanki i argumenty, które skłaniają mnie do wiary są bezsensu, że tak naprawdę możliwe jest, że jesteśmy tworem myśli jakiejś obcej cywilizacji i wszystko jest iluzją… Naprawdę można i tak bo zgodnie z tzw. „krytycznym racjonalizmem”, wszystkie argumenty są racjonalnie podważalne, ale nie każdy system wierzeń jest tak samo wiarygodny !

Choć nie posiadam niepodważalnego dowodu na twierdzenie „cokolwiek istnieje” to posiadam szereg przesłanek i argumentów. Wszystkie łącznie okazują się być bardzo przekonujące. Łączna waga tych przesłanek jest bardzo silna, tworzy mi tak zwany „dowód pośredni”. A zatem uważam, ze istnieją lepsze argumenty na rzecz wiary, że świat poznawany przez zmysły istnieje i niż argumenty na tezę przeciwną.

W ten sam sposób osoby „wierzące” („wiara” w cudzysłowie, bo tak naprawdę każdy posiada światopogląd oparty na pewnych założeniach przyjmowanych na wiarę, nie da się inaczej, pod drugie, gdy pisze „wierzące” mam namyśli chrześcijan świadomie podchodzących do swojej wiary), uzasadniają swoją wiarę w Boga. Dlatego, teraz, gdy wyskakuje mi ateista, który krzyczy, ze Bóg nie istnieje, bo nie mam dowodów naukowych to mogę jego twierdzenie jedynie śmiechem potraktować.

I tym samym dochodzę do meritum moich rozważań:

Wiara w pewną koncepcje świata i człowieka może być racjonalna czyli oparta na mocnych przesłankach i argumentach (tym samym nie jest wiarą bezpodstawną i naiwną) - czyli wiara rozsądna. Może też być wiara bezpodstawna czyli taka, która po analizie i ocenie jest mało wiarygodna lub wcale - czyli wiara naiwna.

A, co począć z twierdzeniem Pana Clifforda ? Myślę, że Pan Clifford wierzył w prawdziwość swojego twierdzenia. Szkoda tylko, że nie podał żadnych dowodów na swoją tezę.

Jan Lewandowski

Błażej

Są jednak i tacy, którzy pomimo, że zdają sobie sprawę, że nie można udowodnić tego twierdzenia to twierdzą, że zdanie „złem jest zawsze, wszędzie, i dla każdego wierzyć w coś, na co nie ma wystarczających (empirycznych) dowodów” jest potrzebnym aksjomatem, a przecież aksjomatów się nie dowodzi ! I po problemie

Twierdzą bowiem, niektórzy ateiści, ze to twierdzenie jest konieczne, aby można było formować wiedzę o świecie i rozsadzać co jest prawdą, a co nią nie jest. Porównują to do zasady niesprzeczności, którą też się po prostu przyjmuje, a nie dowodzi, trzeba ją przyjąć aby budować logikę i na tej samej zasadzie proponują przyjąć twierdzenie, które jest tematem moich rozważań.

Aksjomatów rzeczywiście się nie dowodzi, ale można je odrzucić...

Zwłaszcza te, które nie mogą sprostać własnym standardom.

Jan Lewandowski

Michał Dyszyński

Błażej

Nie ma tu żadnej opozycji, żadnych ateistów, którzy by bronili tej tezy ? Myślałem, że to sztandarowa teza u sceptyków religijnych, a ja jestem ciekaw wszelkiej kontrargumentacji.

Zastanawiam się Panowie czy, sam eksperyment, dzięki, któremu dowodzimy jakiejkolwiek tezy(jej prawdziwości) nie świadczy o prawdziwości zdania w temacie, albo zdania - prawdziwe lub fałszywe jest to, co może być empirycznie zweryfikowane. Jeżeli mogę eksperymentalnie sprawdzić prawdziwość tezy naukowej, to tym samym eksperymentalnie dowodzę, że zdanie, o którym tu dyskutujemy jest prawdziwe.

Jakieś zjawisko sprawdzam eksperymentalnie i albo je udowadniam(że zachodzi owo zjawisko), albo nie(że nie zachodzi) to za pomocą eksperymentu zweryfikowałem prawdziwość tezy o jakimś zjawisku, to jednocześnie dowodzę, że ''prawdziwe lub fałszywe jest to, co może być empirycznie zweryfikowane", czyli jest zdaniem prawdziwym, bo jak się okazuje tą metodą weryfikuję różne zjawiska.

Czyli każdy eksperyment jest weryfikatorem zdania w moim temacie - to staram się wyrazić w sposób zrozumiały(choć nie wiem czy mi się to udało)

ech plątam się w słowach o tej godzinie ;-P

Jan Lewandowski

Piotr Rokubungi

A czymże są dowody, jak nie powielonymi "wydaje nam się"?? Szczególnie, jeśli ktoś optuje za idealizmem empirycznym, raczej musi się z tym zgodzić.

Jan Lewandowski

wujzboj

Piotr Rokubungi

Osobiście absolutnie nie zgadzam się z tą tezą, choćby i przede wszystkim dlatego, że- jak już wielokrotnie pisałem- brak dowodów nie jest dowodem braku. Ale w takim sformułowaniu kryje się jeszcze parę pułapek-zagadek: co znaczy w tym kontekście "zło" i co znaczy "wierzyć".