ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Ludzkość jest słabo dostosowana do chwytania złożoności rzeczy. Ewolucyjne mechanizmy preferują raczej szybkie decyzje, skupienie się na tym co bieżące, a nie dociekanie pełni prawdy. Tak niewątpliwie było korzystnie dla organizmów borykających się z brakiem pożywienia, drapieżnikami, mnóstwem innych zagrożeń. Małpolud, który miał taki zestaw genów, że się zbytnio zastanawiał w obliczu ataku tygrysa szablozębnego, miał mniejsze szanse przeżycia, spłodzenia potomstwa i ostatecznie utrwalenia swoich genów. Dlatego dzisiaj dość typową cechą ludzkości jest (zbytnie) upraszczanie. Ludzie chcą mieć prostą odpowiedź na każde pytanie: co jest lepsze, czekolada, czy sałatka z bananów? Lepiej jest się opalać, czy siedzieć w cieniu?
- Na wszystko chcielibyśmy mieć konkretną jasną odpowiedź, która do tego miałby być poprawna zawsze, wszędzie, bez względu na dodatkowe okoliczności.
Tymczasem w rzeczywistości...

W rzeczywistości, jak to pokazuje bardziej dogłębna analiza, prostota działa dobrze w wybranych sytuacjach, jednak stosowanie ogólnie i zawsze prostej wizji świata jest najczęściej zgubne, fałszujące opis świata. Każda spożyta substancja, w zależności od warunków, konkretnej sytuacji może wykazywać różne, czasem wręcz przeciwstawne działania.
Woda, gdy chce nam się pić, jest dobra dla zdrowia. Jednak zwycięzca pewnego konkursu na to, kto jest w stanie krótkim czasie wypić najwięcej wody, zmarł krótko po tym konkursie z powodu przewodnienia.
Leki mają pomagać w chorobie, ale ich przedawkowanie jest jedną z metod samobójczych.
Wiele trucizn w małych dawkach okazuje się działać leczniczo.
Pewien uznany naukowiec-biolog (nie pamiętam kto) wsławił się sentencją, że lekarstwo od trucizny różni się przede wszystkim... dawką.
Podobnie działa to z poznanymi prawami fizyki. Prawa gazów, których uczy się w szkole działają poprawnie w obszarze niezbyt dużych ciśnień i temperatur; prawo Hooka, ma swój zakres obowiązywalności tylko dla niewielkich odkształceń, prawa Newtona sprawdzają, dopóki nie zbliżymy się z prędkościami do szybkości światła. Przykładów jest wiele i znajdziemy je w każdej dziedzinie życia.
A jednak wielu chciałoby mieć to coś niemożliwego - takie proste prawdy, działające zawsze i wszędzie jednakowo. Aby było tak, że rzeczy "są bo są" - zawsze jednakie, zawsze dobre, albo zawsze złe, niezależnie od kontekstu. To się sprawdzi może w czystej teorii, w matematyce, gdzie nie musimy dokonywać konfrontacji teorii z rzeczywistością zewnętrzną. W świecie to już nie zadziała.

A jak jest w filozofii?...
Filozofia działa gdzieś na styku: myśl - rzeczywistość. Myśl nie obejmie rzeczywistości w pełni, bo myśl musi być zawsze redukująca, zawsze ujmująca jakiś aspekt sprawy, a nie pełnię bytu. Ale niektórzy nie chcą przyjąć tej prostej obserwacji do wiadomości i oczekują od myśli niemożliwego - jakiegoś odwzorowania w pełnym zakresie możliwych ujęć, mają wizję absolutnej prawdy, obejmującej bezbłędnie całość. Nie biorą pod uwagę tego, że taka absolutność wymagałaby nieskończonego poziomu skomplikowania, będąc przez kompletnie nieużyteczną, niemożliwą nie tylko do kompletnego ujęcia, ale wręcz dotknięcia umysłem, który jest skończony, ograniczony i nie jest w stanie wchłonąć zbyt złożonych przekazów. Ale pogodzić się z tym jest trudno. Bo jak to? - prawda nie absolutne?... Prawda gdzieś tam już poza zakresem stosowania, nieadekwatna?... - To byłaby prawda jakoś "fałszywa", czyli żadna prawda. Tak sobie co niektórzy myślą...
Tymczasem ten gorszy fałsz tkwi właśnie w owym niespełnialnym oczekiwaniu ideału. Ludzie ignorują realia, twarde prawa rzeczywistości, tylko po to, aby jakoś ochronić swój umysł przed akceptacją własnych ograniczeń. Pycha?... Lęk?... Słabość?...

Prawdy jednak - przynajmniej te, które umysł jest w stanie dotknąć i użyć do opisu świata - muszą być zawsze cząstkowe. Tylko takie bowiem skomunikowanie się z ograniczonym umysłem jest możliwe, które uwzględnia skończoną naturę ludzkiego poznania. Umysł jest niedoskonały, nasze doświadczenia są indywidualne, cząstkowe, nasza zdolność modelowania ograniczona, więc chwytamy ze świata (poprzez wrażenia), czy z własnej myśli (poprzez wspomnienia i bieżącą obróbkę danych) tylko fragmenty, tylko to, co się uchwycić da, uwzględniając te możliwości i umiejętności, które aktualnie umysł posiada.

Trudno jest zaakceptować co niektórym, że jesteśmy ograniczeni, że nasze obrazowanie świata umysłem jest niepełne. Może niektórzy stosują zasadę "wszystko, albo nic", albo nie radzą sobie w ogóle z informacjami o nie do końca jasnym statusie.

Andy72

Co mam odpowiedzieć? Zgadzam się z tym, świat jest skomplikowany. Ci, którzy na wszystko preferują jedną odpowiedź typu walka klas czy kompleks Edypa, są w błędzie.

Michał Dyszyński

Andy72

Michał Dyszyński

Piotr Rokubungi

Nie czytałem, co tu napisaliście, ale odniosę się tylko do tematu wątku. Schematyczność ludzkiego rozumowania jest nie tyle zgubna, ile raczej właśnie pomocna- przynajmniej dla racjonalnego zachowywania się w środowisku ziemskim [naturalnym]. Co jednak oddala, "przeszkadza" w poznawaniu Prawdy. Ale nie do tego celu służą nasze ciała, w tym mózgi- a więc i logika. Prawdy można doświadczyć tylko nieświadomą częścią psychiki- "czystą" wolą, czyli duszą, jak to wielu nazywa.