ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Ludzie stwierdzają różne rzeczy. Doświadczenie życia pokazuje, że owe stwierdzenia nie zawsze są warte przyjęcia (jako prawdziwe/sensowne/wartościowe). Czym właściwie jest mechanizm ZASADNOŚCI twierdzeń.

Czysto teoretycznie patrząc na sprawę twierdzenie może mieć status:
- zupełnie nie związany z niczym (arbitralne, bez żadnego potwierdzenia)
- dążące do bycia potwierdzonym (tu - na starcie - staram się tę kategorię sformułować maksymalnie ogólnie, bo będą tu rozliczne podkategorie)

Twierdzenie czysto arbitralne jest szczególną formą autorytarności - ktoś stwierdza "To jest jakieś tam" i w żaden sposób nie próbuje się z tego tłumaczyć, uzasadniać, a już szczególnie dowodzić. Taka arbitralność w postaci czystej wydaje się właściwie KOMUNIKATEM WADLIWYM. Ten komunikat jest wadliwy jednak dopiero wtedy gdy ile opuszcza prywatną przestrzeń myśli twierdzącego. Jeśli ktoś sam sobie coś twierdzi, utrzymując w myślach jakąś formę (sobie tylko znaną, albo i nie znaną, ale tylko przeczuwaną) połączenia z czymś tam wewnętrznym, to takiemu wewnętrznemu komunikowaniu się nie można niczego (złego) zarzucić - ot mamy coś w formie bardzo intuicyjnej. Jednak jeśli ktoś to stwierdzenie wrzuca w przestrzeń publiczną, oczekując zrozumienia, a z drugiej strony otwarcie separuje się od respektowania jakichś reguł komunikacyjnych - języka, wiedzy, innych uzgodnień, to właściwie nie twierdzi nic sensownego, nic interpretowalnego w jako tako jasny sposób.

Przypadek gdy twierdzenie miałoby być uzasadnione jest drugą opcją. W niej muszą WYSTĄPIĆ JAKIEŚ ZAŁOŻENIA.
A. Najbardziej podstawowym założeniem jest przyjęcie reguł języka - komunikując coś zgadzamy się (zwykle milcząco) na jakąś formę szukania znaczeń w sposób przyjęty w danej grupie językowej. Nie jest to proces jednoznaczny, nieraz dogadanie owych znaczeń kosztuje sporo trudu. Ale założenie o szukaniu owych znaczeń, przy użyciu JAKOŚ TAM USTALONYCH (forma jakby UMOWY) terminów językowych jest podstawowym założeniem.
B. Założeniem takoż podstawowym i niezbywalnym jest domniemanie pewnej minimalnej postaci podobieństwa odczuć/rozpoznań. Zakładamy, że druga strona jednak z grubsza podobnie do nas rozpoznaje świat, czyli gdy mówi "widziałem dzisiaj słonia", to z grubsza można się spodziewać, co on widział.
C. Założeniem milczącym jest dobra wola w komunikacji, czyli szczerość, nie mataczenie, nie wprowadzanie świadome w błąd. Jeśliby było wiadomo, że druga strona chaotyzuje przekaz, nie stosuje się do reguł, to mamy powód do uznania jej komunikatów właściwie ZA NIEBYŁE. Można się wtedy czuć "zwolnionym z obowiązku" poszukiwania znaczeń dla komunikatu, bo z dużym prawdopodobieństwem nadawca komunikatu takich znaczeń w ów komunikat nie wbudował. Więc po prostu nie ma czego tam szukać.
D. Założeniem jest też spełnianie przez obiekty myślowe zawarte w stwierdzeniu pewnych domyślnych więzów logiczno - znaczeniowych. Czyli jeśli ktoś coś mówi o figurach na płaszczyźnie, to domyślnym zbiorem więzów może być geometria euklidesowa. Jeśli ktoś coś nam komunikuje o temperaturze na dworze, to podstawowe prawa termodynamiki są domyślną przestrzenią dekodowania takiej informacji. Ten aspekt jest bliski (czasem wręcz tożsamy) z punktem A, czyli z regułami języka, gdyż język jest zwykle jakimś odwzorowaniem więzów znaczeniowych (choć nie zawsze, albo nie zawsze jednoznacznie). Jednak wyróżniam go tutaj dlatego, ze język działa na dwóch poziomach: potocznym i już bardziej uporządkowanym, specjalistycznym (może naukowym), a tutaj będą występowały różnice w interpretowaniu.

Teza podsumowująca
Nie da się niczego zasadnie stwierdzić bez wprowadzenia do mechanizmu twierdzenia ZAŁOŻEŃ

Niektórzy nie są w stanie tej oczywistości dostrzec.
:think:

A to było dopiero wprowadzenie do tematu - czyli podanie pewnych warunków minimalnych (koniecznych) do tego, aby komunikat miał w ogóle szansę uchodzić za zasadny.
Dalej należałoby zastanowić się nad poziomami zasadności, z których jeden może być określony jako poszukiwanie PRAWDZIWOŚCI dla stwierdzenia. Ale do tego jest jeszcze dość daleka droga.

Michał Dyszyński

Pociągnę temat zasadności stwierdzeń.
Załóżmy, że mamy wypełnione te - opisane w poście wyżej - minimalne warunki dla twierdzenia, czyli uzgodniony język, rzetelność komunikacji, podstawowa wiedzę na temat opisywanych znaczeń i minimalny poziom podobieństwa w odbiorze (subiektywnym) świata. Zasadność stwierdzeń można uzyskać kilkoma metodami
- METODA AUTORYTETU. Ta metoda kiedyś stosowana była niemal zawsze i prawie wyłącznie. Autorytet twórcy przekazu był podstawą twierdzenia w większości kultur. Jego podłoże jest ewolucyjne, a także ewolucyjno - społeczne. Wciąż aspekt autorytetu jest niezbywalny w większości komunikacji między ludźmi i w określaniu zasadności stwierdzeń. Jednak (chyba w dużym stopniu słusznym) dążeniem jest wyzwalanie się spod dominacji potwierdzania stwierdzeń autorytetem.
- METODA WSPÓŁUCZESTNICTWA, czyli przekonywania się samodzielenie. Gdy kogoś zapraszamy do spróbowania naszego niedawno upieczonego pierniczka, to zasadność stwierdzenia "dobry pierniczek" jest w tym przypadku uzyskiwana dzięki własnemu przekonaniu się.
- METODA ANALIZY WIĘZÓW ZNACZENIOWYCH (logicznych, związanych z wiedzą). Tu docieramy dopiero w pobliże (nie jesteśmy jeszcze dokładnie w miejscu!) tych mechanizmów, które wykorzystuje nauka. Dla pewnych zagadnień ludzkość DOROBIŁA SIĘ MODELI MYŚLOWYCH, co pozwala na analizę zależności pomiędzy rozpoznanymi fenomenami w oparciu o jakieś STWIERDZONE PRAWA (np. prawa fizyki). Owe modele (teorie) SĄ KOLEJNYM POZIOMEM ZAŁOŻEŃ w budowaniu zasadności twierdzeń. W ogólności istnieje nieskończenie wiele modeli/teorii, które są w stanie opisać jakiś fenomen w sposób nie gorszy, niż dowolnie wybrany - aktualnie rozpatrywany.

Naiwna wizja nauki i wiedzy bazuje na fałszywej intuicji, że odkrywane przez naukę prawa są jakoś ostateczne i przedstawiają sobą jakąś formę absolutnej prawdy o tym, co w stwierdzeniu jest przedstawiane. W rzeczywistości każda teoria jest w stanie jedynie obracać się w zakresie ZGODNOŚCI Z NIĄ SAMĄ, zaś kwestia wyboru tej teorii vs jakiejś konkurencyjnej zależy od dodatkowych czynników - często mocno subiektywnych, wynikających z preferencji ludzi teorię stosujących. Logika nie jest w stanie dokonać niczego więcej, jak tylko przetestować jakąś część (nie wszystkie!) powiązań w obrębie (!) teorii. Decyzja, którą teorię przyjąć jest zaś arbitralna (choć można tu argumentować i ostatecznie zwykle jakiś konsensus badaczy decyduje o przyjęciu tej, a nie innej teorii).

lucek · Dołączył: 18 Lut 2011 Posty: 8847 Przeczytał: 34 tematy

nie wszystko trzeba udowadniać ludziom "jak krowie na rowie", zazwyczaj wystarcza uświadomić, a uzasadnoenie samo sobie znajdą .... a i jest wiele takich osób, których jakiekolwiek uzasadnienie nie przekona, i czekają tylko na możliwość stwierdzenia "to mnie nie przekonuje" .... "nie spełnia kryteriów, założeń ...' tym nie ma sensu nic uzasadniać

Michał Dyszyński

W metodzie analizy zależności znaczeniowych rozumowanie na temat budowania zasadności dla stwierdzeń rozgałęzia się znowu.

Szczególną rolę pełni tu idea prawdziwości i bliski jej koncept dowodu. W naiwnym rozumieniu wszystko co prawdziwe, powinno mieć swój dowód. W rzeczywistości związek między dowodliwością, a prawdziwością jest bardziej skomplikowany. Dowodliwość jest formą PRZEDSTAWIENIA ROZUMOWANIA, POZWALAJĄCEGO NA ŚCISLE LOGICZNIE POWIĄZANIE JAKIEGOŚ STWIERDZENIA Z AKSJOMATYKĄ MODELU-TEORII. Nie zawsze takie rozumowanie da się znaleźć, a powody po temu też są różne.

Powody dla których nie da się udowodnić wielu twierdzeń, choć są one prawdziwe (albo obalić fałszywych).
1. Aksjomatyka, jaką posiadamy nie obsługuje danego twierdzenia (przykłady takich przypadków dla niektórych matematyki są w Wikipedii). Ma to swój bliski związek z tw. Goedla.
2. Możemy być TECHNICZNIE ZA SŁABI do przeprowadzenia jakiegoś dowodu. Np. jeśli twierdzenie dotyczy obecności planety krążącej wokół jakiejś odległej gwiazdy, to nasze teleskopy i inne przyrządy badawcze mogą być za słabe dla udowodnienia jakiejś tezy, związanej z ową planetą. Moze być też tak, że dowód jakiegoś twierdzenia matematycznego jest za trudny na możliwości ludzkiego umysłu (np. póki co nikt nie potrafi udowodnić hipotezy Riemanna)
3. Model w ogóle jest wadliwy, "potykając się" właśnie o dane twierdzenie, które powinno stać się "gwoździem do trumny" owego modelu.

Jest tu w ogóle ciekawy aspekt, przez logikę chyba słabo ruszony, związany z przenikaniem się dwóch warstw "logiki" dla problemów i teorii
- tym formalnym, aksjomatycznych
- tym intuicyjnym, który daje nam rozpoznania pewnych bytów, umieszczanych w teorii, ale niekoniecznie w niej spójnie opisywanych. Np. możemy sformułować sobie pewne tezy, których poprawna logika nie obsługuje (np. paradoksy, antynomie). Tezy tę będą jakoś procesowane, będą łączone z teorią, ale tylko na jakichś cząstkowych, czasem wadliwych logicznie poziomach.

Michał Dyszyński

Jan Lewandowski

Michał Dyszyński

Jan Lewandowski

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Chciałbym pociągnąć temat uzasadnienia odnosząc się do własnej kwalifikacji metod, które są stosowane do tego celu. Wyróżniłem metody:

Piotr Rokubungi

Najbardziej zasadne twierdzenia, to ma tu Krowa- bo tak, i już! :mrgreen:

Piotr Rokubungi

Michał, co do pierwszego twego wpisu tego wątku: tam popełniłeś właśnie błąd znaczeniowy, językowy. Piszesz tam niby o założeniach; tymczasem to, co tam opisujesz, to zasady, a nie założenia.

Piotr Rokubungi

@ Michał D.:

Piotr Rokubungi

Kilka moich uwag, co do dyskusji Jana z Michałem: Uzasadnianie, czy nawet dowodzenie opiera się na doświadczaniu, na doznawaniu, na empirii. Różnice w "prawdziwościach" biorą się głównie z drobnych różnic w samym postrzeganiu, większych w doznawaniu, czyli stosowaniu pojęć dla [wyników] obserwacji, a jeszcze większych podczas interpretacji, które to mogą być kompletnie dowolne nawet.
Co do dowodu absolutnego: nie ma takowego. Być nie może dlatego, że informacja "absolutna", perfekcyjnie dokładna o danym stanie Rzeczywistości np., jest nieprzekazywalna. Bowiem jakikolwiek przekaz jest już interpretacją, czyli informacją o informacji [o stanie], a nie informacją "płynąca", wynikającą bezpośrednio z tego stanu. To samo dotyczy wszelkiej wiedzy interpersonalnej, intersubiektywnej- a więc wszelakiej wiedzy, w ludzkim rozumieniu, poza jedynie własnymi, niewyrażonymi, niezweryfikowanymi przekonaniami. To jest w tej kwestii właśnie podstawowy problem; nawet nie to, że ilość informacji opisującej stan całej Rzeczywistości w sposobie przekazywania zrozumiałym dla człowieka musiałaby być raczej ogromna... Z tego wynika także wprost, że żaden opis, czyli przekazywalna wiedza nie może oddawać dokładnie, "dosłownie" jakiegokolwiek stanu, nawet najmniejszej, najprostszej rzeczy, bo to już nie jest ścisła reprezentacja owego stanu, a jedynie interpretacja, czyli info o info, lecz nie info wynikające z samego stanu [rzeczy]. Całe ludzkie doznawanie funkcjonuje na tej zasadzie: przecież nie poznajemy desygnatów wprost, jakimi możliwe, że będzlują- o ile w ogóle desygnaty będzlują faktycznie niezależnie od naszej ich obserwacji- a jedynie poprzez informacje, jaką generują one [płynące z nich bodźce] w naszych postaciach, osobach, a właściwie psychikach, czy głównie świadomościach. Tak naprawdę jest to informacja nie o "zewnętrznych obiektach", nie o desygnatach, lecz o nas samych, jak reagujemy na "coś tam", jak z tym "czymś" oddziałujemy.

Jeszcze drobna uwaga językowa: To, co nazywacie "założeniami wyjściowymi"- szczególnie ty, Janie- sądzę, że powinno mieć nazwę "założenia wejściowe"; bo nie są to założenia, jako wyniki, efekty jakichś procesów [tu raczej myślowych], lecz założenia, na których dopiero opieramy dalsze rozważania i wnioskowanie.

Tu jeszcze, zupełnie na marginesie, poza tym tematem, przyszła mi do głowy taka myśl, że może "ukwantowienie" "mikroobserwacji", czyli to, że dane mikrostany zmieniają się skokowo, nie wynika z samej podstawowej natury [naszej] Rzeczywistości, a bardziej z tego, iż informacja, którą człowiek jest w stanie się posługiwać, przetwarzać nie może być "nieskończenie różniczkowalna", tzn. nie może być udostępniana, "emitowana", a raczej odbierana właśnie w nieskończenie podzielnych porcjach, w coraz mniejszych "wartościach", z coraz większą dokładnością; ale właśnie możliwe, iż nie wynika to z właściwości, cech desygnatów, od których- jak się wydaje- informacja pochodzi, czy raczej jest "wzbudzana" w organizmie ludzkim, w szczególności, w końcu w psychice, w świadomości, lecz z niemożliwości rozróżniania, niemożności obserwacji dokładniejszej, bardziej szczegółowej informacji, nawet za pośrednictwem instrumentów pomiarowych, urządzeń pośredniczących w obserwacji. Możliwe, że właściwości fizyczne materiału, materii, z którego zbudowane są instrumenty obserwacyjne odgrywają tu pewną rolę również...
Uważam, że pomimo, iż treść tego ostatniego akapitu jest poza tematem tego wątku, ale z różnych względów jest ogólnie istotna jednak, m. in. dla rozważań o naturze człowieka i Rzeczywistości, dla ontologii.

Michał Dyszyński

Piotr Rokubungi

@ Michał D.: Znów dużo pofantazjowałeś, bardzo dużo tym razem... Ale nie są to fantazje "z sufitu wzięte". Jednak zawierają kilka bardzo podstawowych błędów.
Zupełnie zasadnicza jest tu kwestia nieskończoności. To prawie ten sam problem, jaki przedstawiłem w wątku "Dlaczego osobowy bóg nie może być wszechmocny?" {ani wszechwiedzący}. Bierze się to z niezrozumienia, czym jest nieskończoność. Otóż nieskończoność to nie bardzo, bardzo, bardzo wiele, a nawet jeszcze więcej, lecz jeszcze, zawsze i wciąż więcej [albo mniej]. Nawet, gdyby mieć bardzo, jakoś ekstremalnie "pojemną" wyobraźnię, to zawsze i tak będzie jej nieskończenie daleko do nieskończoności, do nieskończenie "pojemnej".
To przekreśla twoje "majaczenie" o nieskończonych poprawkach do teorii, o ich nieskończonym rozwoju.

Następną przeszkodą- nie do obejścia dla wiedzy intersubiektywnej, interpersonalnej- jest to, o czym już także pisałem niedawno tu: Żaden opis stanu- a tym jest teoria [jakakolwiek]- nie "odda" danego faktycznego stanu, bo jest nie nim samym, a jedynie jego "obrazem", opisem właśnie, interpretacją. Z innej strony ujmując tę kwestię- choć to nie tyle inna strona tego samego problemu, ile raczej inny jakościowo problem- opis ludzki, interpretacja, teoria nie odnosi się nigdy to zjawiska, obiektu niby to opisywanego, którego dotyczy dana teoria, lecz do reakcji człowieka na dane zjawisko. [Która to również jest zjawiskiem, oczywiście, bo nie zachodzi nic innego, niż zjawiska oraz- w szczególnym przypadku Niebytu- noumeny.]

Michał Dyszyński

Piotr Rokubungi

Michał Dyszyński

Piotr Rokubungi

Dobra, odczepmy się już od twierdzeń Goedla [tego o niedowodliwości oraz tego o niezupełności, które są powiązane], bo widzę, że nadal niedokładnie rozumiesz i wciąż trochę mieszasz, błądzisz nieco.
Ale nie to jest tu akurat najistotniejsze. Najważniejsze jest to, że- jak chyba bardzo wiele osób, niestety- źle rozumiesz pojęcie nieskończoności. W sumie raczej go nie rozumiesz- po prostu błędnie. Nie będę jednak tego wyjaśniać po raz któryś już. Zrobiłem to pokrótce w poprzednim swoim wpisie w tym wątku. A dla dokładniejszego opisu i rozważań przeczytaj wątek "Dlaczego bóg osobowy nie może być wszechmogący?". Mam nadzieję, że zrozumiesz w końcu...

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Chciałem jakoś w najprostszy sposób sformułować podstawowy ogląd idei stwierdzania. Aby było krótko i węzłowato.

Pytanie jest proste: na jakiej podstawie mamy przyjąć, że czyjeś stwierdzenie jest słuszne?

Podstawowe możliwości są dwie:
1. na zasadzie ARBITRALNEJ - dzieje się tak wtedy, gdy NIE PODAJE SIĘ UZASADNIENIA, a jedynie SAMO STWIERDZENIE, poparte MOCĄ OSOBY STWIERDZAJĄCEJ. Czyli "mówię co jest, a wy przyjmijcie to co mówię, bo to mówię ja".
2. Na zasadzie PRAWA - ODWOŁANIA DO SYSTEMU ZALEŻNOŚCI. W tym wypadku stwierdzający PODAJE POWÓD dla swojego stwierdzenia i to ten powód - bezosobowa procedura - stanowi gwaranta słuszności twierdzenia.

Tak zasadność stwierdzania rozpina się nam gdzieś pomiędzy owymi skrajnościami - trybami: osobowym, a wskazaniem na zależności.

Oba te systemy potwierdzania słuszności dla głoszonej tezy mają swoje cechy charakterystyczne i szczególne.
- Tryb arbitralny nie wymaga dodatkowych uzasadnień, będąc w istocie TRYBEM OPINII. Jeśli ktoś nie podaje odwołań z czego wynika, to co głosi, to znaczy, że prezentuje czyste własne widzimisię, a więc - automatycznie - UZNAJE ZA SŁUSZNY tryb, w którym uzasadnienia się nie podaje, lecz potwierdzenia wartości tezy (dowolnej) będą osobowe i arbitralne. W konsekwencji powinien on albo NA TEJ SAMEJ ZASADZIE I Z TĄ SAMĄ MOCĄ przyjmować arbitralne stwierdzenia innej osoby (także te skierowane przeciwko wlasnej tezie), albo PRZYJĄĆ WYRÓŻNIONY STATUS WŁASNEJ OSOBY. Pierwsza opcja prowadzi do uznania za właściwe rzeczy sprzecznych (jest niezgodna z podstawowym prawem logiki). Druga opcja z kolei buduje świat solipsystyczny (albo quasisolipsystyczny), taki w którym cały ciężar słuszności spoczywa na barkach twierdzącego, a jednocześnie WYSTĘPUJE W TYM ZGODA, NA BRAK ZEWNĘTRZNYCH POTWIERDZEŃ. Krótko mówiąc -jeśli ktoś powiada "epistemologicznie cała władza dla mnie", to pytanie o jakieś osobne uzasadnienie po prostu nie ma sensu! W tej opcji rzeczy są, bo są - bo ktoś je stwierdził, a rozumowanie, logika, argumenty są PO PROSTU NIEPOTRZEBNE. Wszak i tak są zawsze niżej od arbitralnego stwierdzenia. Więc konsekwentna osoba preferująca arbitralny tryb stwierdzania powinna się USUNĄĆ Z WSZELKICH DYSKUSJI OPARTYCH O ARGUMENTY. Wszak i tak one są w tym wszystkim nieważne, wszak i tak władca jest jeden - stwierdzający. Kropka.

Tryb potwierdzania oparty o powoływanie się na zależności, czyli de facto modele myślowe jest trybem dopuszczającym (właściwym) dla DYSKUSJI. Jest on właśnie takim trybem polemicznym, w którym poprawność stwierdzenia wyłoni się jako elementy GRY ROZUMU. Ten tryb z kolei, jeśli miałby być konsekwentnie stosowany, wyrzeka się arbitralności, gdyż arbitralność jest właśnie tego trybu zaprzeczeniem. W owym trybie nieważne jest kto twierdzi, ale NA CO W SWOIM TWIERDZENIU WSKAZUJE. Jeśli wskaże w sposób dający się rozpoznać jako POPRAWNY, POTWIERDZONY PRZEZ INNY UMYSŁ, to będziemy mieli do czynienia z jakaś formą uzasadnienia.

Problemem w obiegowych dyskusjach jest NIEUPRAWNIONE ŁĄCZENIE OBU TYCH TRYBÓW. W szczególności część osób, po stwierdzeniu arbitralnym czegoś, traktuje tezę na zasadzie bycia potwierdzoną odwołaniem się do zależności. W rzeczywistości to co jest arbitralne, wciąż pozostaje arbitralnym, a to co potwierdzone musi wskazywać na zależności. Innej opcji nie ma.

Michał Dyszyński

Pytając o zasadność twierdzenia warto chyba rozważyć następującą historyjkę poglądową.

Historyjka poglądowa o falsyfikowalności i weryfikowalności
Wyobraźmy sobie sytuację dość chyba typową dla wariatów publikujących różne rzeczy w internecie. Oto niejako Iksiński od lat ma teorię, że w rok 2044 w Ziemię uderzy kometa składająca się w 99% z sera ementaler. Kometa zniszczy Nowy York, który bezpośrednio będzie rażony tą górą sera, a okoliczne miejscowości na długi czas będą niemożliwe do zamieszkania, bo toksyczne wyziewy psującego się sera zniszczą faunę i florę na wiele mil kwadratowych. Dalej nasz Iksiński będzie przekonywał, że od lat śledzi doniesienia astronomiczne, będzie wyciągał jakieś wydruki, na których rzekomo widać wspomnianą kometę, tylko że bardzo niewyraźnie, będzie przedstawiał tabele z danymi mającymi potwierdzać grawitacyjne deformacje owej komety mogące mieć miejsce tylko, jeśli będzie ona z sera. Na koniec zinterpretuje nam zachowanie ptaków i ryb, które migrują "wyczuwając" porę roku, w której uderzy kometa, co miałoby tłumaczyć jakieś szczególne zachowania tych zwierząt, rzekomo obserwowane przez biologów. Takie oszołomstwo jest praktycznie nie wytłumaczenia komuś, kto wierzy w genialność swojej teorii, bo taki człowiek racjonalne argumenty odrzuca, a wszystko co da się zinterpretować na swoją stronę przyjmie, to zaś co będzie przeciw, odrzuci. Większość z nas pewnie przynajmniej słyszało o podobnie zachowujących się "geniuszach".

Pytanie o racjonalność
Teraz stawiam dość kłopotliwe pytanie - każdemu, kto cokolwiek (!) twierdzi, bo tak mu się wydaje (czyli nie mając niezależnych potwierdzeń): na ile możesz jakoś obronić swój pogląd przed zarzutem, ze myślisz, argumentujesz podobnie jak ów Iksiński?...
Albo inaczej: jak odróznić oszołomstwo od twierdzenia zasadnego?

Oczywiście na początek wielu stwierdzi, że sprawa jest banalna, bo to jest "oczywiste" - wszystko da się potwierdzić. Ale przecież Iksiński też "potwierdza" - wyciąga tabele, przedstawia teorię. Fakty interpretuje teorią, zaś potem te fakty, zwrotnie, potwierdzają znowu jego teorię. Co tu jest pierwsze: jajko czy kura?
Proste stwierdzenie samej ilości potwierdzeń też niewiele daje. Teoria z Ziemią w środku Wszechświata była potwierdzana przez obserwacje - wszak opierając się na jej założeniach udawało się przewidzieć położenia planet na niebie. Jaki czynnik, który oddzieli oszołomstwo i brak potwierdzenia, od prawdy jest tym najważniejszym?...
W moim przekonaniu tym czynnikiem jest WYSTAWIENIE STWIERDZENIA-TEORII DO WERYFIKACJI.
Tak z resztą funkcjonuje nauka (jeśli funkcjonuje dobrze, bo oczywiście aberracje się zdarzają) - tzn. jej twierdzenia mają charakter otwarty - każdy może zajrzeć, co tam ustalono, a dalej zgłosić swoje zastrzeżenie. I właściwie innego dobrego mechanizmu NIE MA. Albo wystawiasz, to co twierdzisz do weryfikacji, POZWALASZ NA KRYTYKĘ, cieszysz się z tego, że ktoś wynajduje błędy, albo jesteś na prostej drodze do bycia oszołomem i osobnikiem fałszującym rzeczywistość.
Bo nikt nie ma gwarancji, że jego umysł działa poprawnie. Może jesteśmy schizofrenikami, może inny defekt myślenia powoduje, że fałszujemy odczyty rzeczywistości, a potem naginamy swoje teorie do tych zafałszowań. Wewnętrznie wszystko będzie się nam zgadzało, ale patrząc z perspektywy ogółu, będziemy oszołomami, bo nikt poza nami nie potwierdzi naszego punktu widzenia.
Można by stworzyć taką sentencję: tyle dostaniemy obiektywizmu i prawdy względem naszych stwierdzeń, na ile nań pozwolimy.
Piszę to adresując do tych ludzi, którzy uważają, ze "znają prawdę", a jednocześnie to jest "ich prawda", której nie muszą z nikim dzielić, czy weryfikować niezależnie, bo przecież oni to jednak "wiedzą, co i jak", są wyróżnionym epistemologicznie środkiem mentalnego wszechświata. Problem w tym, ze taka postawa jest NIEODRÓŻNIALNA OD POSTAWY CZŁOWIEKA PSYCHICZNIE ZABURZONEGO. I jedynym sposobem, aby się przekonać, czy nie jesteśmy psycholami, albo oszołomami, jest POPROSZENIE inne umysły o przejście podobnej ścieżki rozumowania, wnioskowania i sprawdzenie, na ile wyniki są zbieżne z naszymi. Nawet stosując absolutnie obiektywne narzędzia, prawa możemy przecież coś oczywistego (dla innych) przeoczyć, więc potwierdzenie wymaga uczestnictwa innych, a do tego NIEZALEŻNYCH W ROZUMOWANIU umysłów.
Czy to daje pełną gwarancję, że się nie popełniło błędu? Czy nawet jeśli stu ludzi nam coś potwierdzi i nikt nie zgłosi zastrzeżeń, to znaczy, ze mamy na pewno rację?
- Oczywiście, też nie. Ale będziemy wtedy znacznie bliżej tej pewności, niż gdybyśmy tylko twierdzili coś osobiście.

W każdym razie coś potwierdzonego na poziomie prywatnym jest dalej twierdzeniem prywatnym - nie mamy z takim potwierdzeniem prawa twierdzić, że owo coś obowiązuje gdziekolwiek jeszcze poza naszym umysłem. Wielu tak twierdzi, ale są to twierdzenia bezzasadne, czyli z dużym prawdopodobieństwem fałszywe.

Wniosek dodatkowy sformułował bym następujący: nie ma prawdy bez intelektualnej ODWAGI. Prawdę rozumiem tutaj jako pewien rodzaj gwarancji, że twierdzenie funkcjonuje nie tylko w naszym umyśle, lecz że zostało ono jakoś potwierdzone. Odwaga dotyczy zaś zmierzenia się z tym trudnym problem, że popełniamy błędy, pomyłki, nasze teorie i koncepcje mogą być błędne, ale musimy z tym żyć. Musimy się pogodzić z tym, że być może nasz koncept rzeczywistości nam się w jakimś aspekcie nie udał, że będziemy go musieli przebudować, może zacząć od nowa. I po to potrzebni są nam inni ludzie, inne umysły, zaś ich krytyka jest darem, a nie przekleństwem.
Są ludzie krytykę traktujący właśnie jako czynioną im krzywdę. Nieraz sobie myślę, że ukarałbym ich za ich głupotę w dość szczególny sposób - musieliby pobyć dłużej w świecie, w którym tylko by im potakiwano, choćby najgorszą głupotę powiedzieli. Myślę, że po latach pobytu w świecie ulatrapotakującym mieliby dość, bo brak wytyczonej (właśnie zdaniem odrębnym innych ludzi) granicy naszych stwierdzeń wygenerowałby efekt mentalnej próżni - pustki, w której twierdzenia przestają znaczyć. Nie znaczą dlatego, bo "nie wiadomo gdzie się kończą", nie wiadomo od kiedy coś jest inne, niż takie jak sobie aktualnie pomyśleliśmy. Choć obawiam się, że dłuższy pobyt w takim świecie potakiwaczy groziłby chorobą psychiczną...