ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Od jakiegoś czasu w moich filozoficznych poszukiwaniach kluczowym pojęciem, jest wyłanianie. W oparciu o nie właściwie startuje cała moja filozofia, ontologia. Jest to pojęcie "matka wszystkich pojęć". Do tej pory nie poświęcono mu wątku. Do tej pory nie widziałem żadnej rozprawy filozoficznej na jego temat. Dlatego przynajmniej ten wątek na sfinii wyłoni to pojęcie do tych rozpoznań umysłów, jakie będą umiały je odebrać.

Aby jakoś w ogóle zapoczątkować, przybliżyć na start to pojęcie posłużę prostym przykładem. Wyobraźmy sobie, że oto jest ciemno, przed nami ściana drzew, więc widzimy tylko niewyraźne, zmieniające się kontury, ale też dobiegają stamtąd trzaski. Wygląda na to, jakby coś się do nas zbliżało. Jednak tego nie widzimy. Więc wpatrujemy się w kierunku skąd trzaski dochodzą. Wpatrujemy, wpatrujemy, aż tu...
...ZACZYNAMY ROZPOZNAWAĆ sylwetkę, kształt. Powiedzmy, że oto z lasu wyszedł na otwartą przestrzeń łoś. Widać go jeszcze niewyraźnie, w ciemności, ale już sylwetka zwierzęcia się wyłoniła.
Ten obraz wyłaniającego się kształtu jest alegorią (może raczej przykładem) podstawowej funkcjonalności umysłu - ZDOLNOŚCI DO WYRÓŻNIANIA BYTÓW Z TŁA.
Teraz chciałbym tę zdolność potraktować bardzo ogólnie. Czyli dla mnie wyłanianie działa nie tylko na poziomie rozpoznawania kształtów wzrokiem, lecz także:
- rozpoznawania osobnych obiektów dotykiem (np. przez niewidomą osobę)
- rozpoznawania z zapachowego tła, zapachu, jako tego, który znamy (i może potrafimy nazwać - np. zapach pomarańczy)
- czyjegoś nastroju - np. jako nastroju smutnego
- rozpoznawania sytuacji w grach logicznych - np. szachista rozpoznaje pojęcie "otwartej linii" - koncepcji w teorii szchowej, gdzie pionki nie przeszkadzają operowaniu wieżą i hetmanem.
- rozpoznawania zapisanej formuły matematycznej np. jako ułamek, równanie, funkcja logarytmiczna...
- rozpoznawania czegoś jako problem!
- rozpoznawania czegoś jako rozwiązanie
- rozpoznania zbioru okoliczności jako przyczynę
- rozpoznawanie okoliczności jako skutek
- rozpoznanie czegoś jako nieznane
itd. itp.
Wszystko co potrafimy odróżnić od tła, czasem nazwać, czasem porównać do czego innego. Umysł człowieka działa budując sobie rozpoznaniowe "klocki", pewnego rodzaju zamknięte umysłowe kompleksy właściwości, które reprezentują jakieś obiekty.

No właśnie: OBIEKTY.
Celem wyłonienia jest WYRÓŻNIENIE OBIEKTU. Obiekt rozumiem tutaj szeroko - jako kształt, przedmiot, ale też pojęcie, odczucie, pragnienie, cel, stan czegoś zewnętrznego, stan umysłu. Ważne jest, że ów obiekt ZNALAZŁ W UMYŚLE SWOJE GRANICE I SPOSÓB RÓŻNICOWANIA Z RESZTĄ ROZPOZNAŃ.
Z pojęciem wyłonienia obiektu związany jest termin "obiektywizm". Ta etymologia dość ładnie wyjaśnia wokół czego pojęcie obiektywizmu "krąży" - wokół OKREŚLONYCH (wyłonionych) właściwości, które są rozpoznawane NIEZALEŻNIE OD OSOBY. Coś jest "obiektywne" (w odróżnieniu od czegoś subiektywnego), jeśli jest tak samo postrzegane przez różne osoby, w różnych sytuacjach, czasie, warunkach. Obiektywizm jest funkcją trwałości, uniezależniającej rozpoznania przede wszystkim od osoby. Coś "zobiektywizować" oznacza: uczynić na tyle jednoznacznie zdefiniowanym, aby przeciąć potencjalne spory na temat czym/jakie owo coś jest. Coś obiektywne jest widziane przez wszystkich (prawie... bo pewnie zdarzą się osoby z zaburzeniami, wadami zmysłów i rozumienia, które będą stanowiły jakiś wyjątek) z grubsza (też drobne różnice się zdarzą) tak samo.
Coś zobiektywizowane staje sie najczęściej myślowym "klockiem", który może być wyjęty z kontekstu, w jakim się pojawił, a potem zastosowany w nowym kontekście. To jest bardzo ważna funkcja umysłu - przenoszenie rozpoznań z jednego kontekstu na inny. To z niej pojawia się później koncept pojęcia, ogólnego prawa, ogólnie abstrakcji. Abstrahowanie to bowiem nic innego, tylko pozbawianie wyłonionych obiektów myślowych, kontekstów z których się wzięły, aby później przyjrzeć się co z tego zostało, jak coś funkcjonuje niezależnie od sytuacji.
Coś obiektywne jest zatem dobrze WYŁONIONE, wyłonione nie tylko w kontekście doznań jednej osoby, ale wyłonione w ramach możliwości rozpoznawania w jakiejś populacji.

To taki mój opis pojęcia, które uważam za szczególnie ważne, godne poświęcenia mu gdzieś uwagi. Uważam też, że spojrzenie na myślenie, filozofię pod kątem pojęcia wyłaniania dobrze porządkuje obraz myślowy, pomaga w rozwiązywaniu wielu konfliktów rozumienia. Dlatego, jeśli ktoś tu dobrnął z lekturą (nie łudzę się, że wiele osób przebrnie przez te wywody, które większości pewnie wydadzą się mętne i niepotrzebne), to polecałbym trochę zastanowienia się, może wręcz medytacji nad owym pojęciem.

Dyskurs

Oj tam, oj tam, nie ma :wink:

[link widoczny dla zalogowanych]

Michał Dyszyński