ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Trudno jest mi często dogadać się w różnych dyskusjach z ludźmi z dość konkretnego powodu - niedogadania (a może nawet niemożliwości dogadania) koncepcji PEWNOŚCI.

W licznych dyskusjach porozumienie utyka, bo pojawia się w czyimś rozumowaniu idea pewności, a ja właściwie...
... nie wiem jak ją ugryźć, nie wiem o co by konkretnie przy tym mogło chodzić. :think:

Niniejszym spróbuję jakoś wyłonić model - koncepcję pewności w sposób ogólny.
Co to jest ta pewność?
Mamy tu na start intuicję. Przyjrzyjmy się jej - co w niej siedzi?
- W moim odczuciu siedzi tu z grubsza oczekiwanie takiego stanu w umyśle, w ramach którego wszystkie alternatywy dla danego rozstrzygnięcia są traktowane jako nieskuteczne.
Piszę "nieskuteczne", a nie np. "nieprawdziwe", bo pewność ma wiele zastosowań - np. może odnosić się do jakichś predykcji, do oceny swoich umiejętności, jak w sformułowaniu "jestem pewny, że zdam ten egzamin" (a egzamin może zostać odwołany, więc nawet sprawdzalności nie będzie). Niekoniecznie musi tu być stwierdzenie, o dającym się jawnie wskazać rozstrzyganiu prawda vs fałsz.
W każdym razie pewność powinna chyba jakoś W UMYŚLE OCENIAJĄCEGO wykluczać rozwiązania inne, niż to, którego jesteśmy pewni.

To powyższe sformułowanie dotyka jeszcze jednej ważnej kwestii dotyczącej mojego niedogadania z ludźmi stosującymi intuicję pewności - chodzi o SUBIEKTYWIZM PEWNOŚCI.
Pewność jest ODCZUWANIEM, pewny jest KTOŚ. Nie ma czegoś takiego jak "pewność ogólna bezpodmiotowa".
Tymczasem wiele osób zdaje się traktować koncepcję pewności jako zamiennik obiektywnego rozstrzygnięcia sprawy. Ja odrzucam takie rozumienie pewności - pewność jest czymś, co posiada konkretny umysł - jeden będzie czegoś pewny, a drugi to samo będzie uznawał za wątpliwe.

Ale spróbuję jakoś matematycznie ująć ideę pewności. Jak by ją można było wymodelować?
1. Chyba należałoby założyć na start jakąś przestrzeń stwierdzeń, rozwiązań.
2. Należałoby też uznać, że te rozwiązania DAJĄ SIĘ OCENIAĆ pod kątem spełnienia jakiegoś tam aspektu, który możemy uznać za weryfikację owego stwierdzenia.
3. Można by wtedy mówić o "pewności oceniającego" w danej kwestii, jeśli wszystkie postrzegane przez oceniającego warianty, alternatywy owego stwierdzenia są zgodne ze wskazaną oceną. Wtedy owa ocena byłaby słuszna zawsze, byłaby "pewna".

Tu powstaje oczywiście cały szereg zagadnień - pytań, względem idei pewności:
1. Na ile owa przestrzeń rozwiązań została skompletowana w sposób ostateczny, na ile już jest gotowa do uznania, jako pełny zestaw możliwości traktowania danej sprawy?
2. Na ile sama ocena może być uznana za pewną i jednoznaczną. Na ile rzeczywiście byliśmy w stanie przeskanować tę przestrzeń rozwiązań w kontekście owej oceny? A może coś pominęliśmy, może się coś nam umknęło?
3. Wreszcie weźmy ten aspekt subiektywny. Zwykle w rozmowie posługujemy się intuicyjnymi opisami. Często jest tak, że owa przestrzeń możliwości - stwierdzeń, którą później używamy do stwierdzenia, iż coś może być tylko na jeden sposób, jest inaczej postrzegana przez różnych ludzi. Ktoś do tej przestrzeni zalicza inne byty, a ktoś inny jeszcze inne. Dopóki się ściśle nie dogada kształtu owej przestrzeni, dopóty każdy z dyskutujących będzie myślał i innym zakresie idei pewności, o ogólnie innej pewności w kontekście danego problemu.

Ja w swoich dyskusjach widzę niedogadanie w zakresie tego, co jest przestrzenią stwierdzeń. Szczególnie ujawnia się to w kontekście rozważań światopoglądowych, filozoficznych, gdzie często nie mamy żadnej gotowej przestrzeni stwierdzeń, tylko luźno rzucony problem - pytanie. W filozofii najczęściej to właśnie na pytaniach operujemy, a nie na gotowych zestawach odpowiedzi i twardych koncepcji. Dlatego uważam, że problemy filozoficzno - światopoglądowe poprawnie idei pewności właściwie nie obsługują. Idea pewności ma swój zakres obowiązywania do konkretów - do czegoś, co da się jawnie wskazać, wyliczyć, albo przynajmniej podać BARDZO ŚCISŁE ROZUMOWANIE z danym zagadnieniem związane. Jak tej ścisłości nie ma, to o zastosowaniu idei pewności można zapomnieć...

rafal3006

szaryobywatel

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

anbo

Michał Dyszyński

szaryobywatel

Michał Dyszyński

szaryobywatel

Michał Dyszyński

szaryobywatel

anbo

Michał Dyszyński

szaryobywatel

Michał Dyszyński

szaryobywatel

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Myślałem nad ścisłym matematycznie modelem pewności, czyli rozwinięciem idei z pierwszego posta wątku.
Z grubsza chyba byłby to model, dość podobny do rozważań idei prawdopodobieństwa, a w szczególności do idei "zdarzenia sprzyjającego". Tutaj jednak niekoniecznie mielibyśmy przestrzeń zdarzeń, co przestrzeń OCEN.
Ścisły matematycznie model (według mojego pomysłu) idei pewności należałoby chyba sformułować następująco:
1. Załóżmy pewną przestrzeń P - stanów rozpoznawanych W nim elementarny stan rozpoznawany - s.
2. Załóżmy Podmiot rozpoznający R - którego rolę można by utożsamić z funkcją, która każdemu stanowi rozpoznawanemu przypisuje jakiś atrybut A (można rozszerzać definicję o zestawy atrybutów)
3. Zdefiniujmy przypisanie atrybutu do rozpatrywanego stanu s, jako Rozpoznanie elementarne.
4. Zdefiniujmy rozpoznanie wielu stanów przestrzeni jako Rozpoznanie złożone (rozpoznanie złożone może dotyczyć też całej przestrzeni stanów P)
5. "Pewnością" rozpoznania złożonego w kontekście atrybutu A, w tym układzie będzie stwierdzenie, iż każde rozpoznanie elementarne, będące składnikiem rozpoznania złożonego MUSI posiadać atrybut A (Wtedy R jest "pewny", że w s1 do sN mamy A).

Wtedy możemy powiedzieć, iż dane rozpoznanie zbiorowe "na pewno" ma atrybut A dla każdego swojego elementu.

Ważne spostrzeżenie: definiuję tu pewność jako cechę ROZPOZNAJĄCEGO, nie jako obiektywną właściwość sytuacji. Bo tym jest według mnie intuicyjnie idea pewności - posiada ją osoba. Inna osoba może mieć inaczej skonstruowaną pewność dla danego zagadnienia. Pewność zatem nie powinna być utożsamiana z prawdziwością, rozumianą jako atrybut stanu obiektywnego, niezależnego od obserwatora.
To jest tylko model definiujący.

Przykład funkcjonowania tej definicji.
Załóżmy że pewien podmiot rozpoznający R1 obserwuje z okna samochody na parkingu poniżej. Samochodom przypisuje atrybuty o - osobowy, c - ciężarowy, d - dostawczy, a - autobus.
Dopóki rozpoznający nie sprawdzi wszystkich samochodów na parkingu, nie będzie "miał pewności", jakiej są one klasy. Ale załóżmy, że rozpoznający rozpoznał wszystkie auta na tym parkingu i stwierdził, iż posiadają one wyłącznie atrybuty o - osobowy i d - dostawczy. Ponieważ rozpoznający sprawdził WSZYSTKO, to uzyskał "pewność", że dla każdego samochodu s na parkingu, atrybut będzie o albo d.

Czym jest zatem idea pewności?
Jest powiązaniem oceny z kwantyfikatorem ogólnym - dla każdego s.

Kiedy pewności nie można mieć/stwierdzić jej?
Wtedy gdy:
1. Rozpoznający nie jest w stanie przeskanować całego zbioru rozpoznań
2. Rozpoznający nie potrafi ustalić cech - atrybutów dla skanowanych elementów.
Możliwe są też przypadki bardziej ogólne
- Rozpoznający nie potrafi zdefiniować poprawnie przestrzeni P
- Rozpoznający nie potrafi zdefiniować poprawnie atrybutu, który ma być określany

Czego w pewien sposób uczy ten model?
Według mnie m.in. tego, że nie ma pewności bez POPRAWNEGO ZDEFINIOWANIA
- co miałoby być jej przedmiotem
- jakie cechy/atrybuty rozważamy

I jeśli mam swoje zarzuty do dyskutantów, z którymi przychodzi mi nieraz się ścierać na sfinii, to głównym w tym kontekście jest używanie nagminne pojęcia pewności W ODERWANIU OD MOŻLIWOŚCI ZDEFINIOWANIA tego, co stanowi przedmiot owej pewności. Przykładowo próbują co niektórzy żądać określenia pewności względem stwierdzeń poglądowych, intuicyjnych, filozoficznych dla których dopiero POSZUKUJE SIĘ ICH DEFINICJI.
Filozofię traktuję w dużym stopniu jako obszar myślowy związany z poszukiwaniem definicji dla pojęć. Niektórzy zdają się ignorować fakt, ze niczego jeszcze poprawnie nie zdefiniowali, a już żądają dla tego czegoś pewności, czasem wręcz kłócą się o pewność, która nie wiadomo czego miałaby dotyczyć. To uważam za błąd myślenia.

Michał Dyszyński

Spotkałem się w dyskusjach z postulatem ocenienia pod względem pewności dwóch znacząco odmiennych zagadnień.
- pewność w kontekście światopoglądowym (np. czy rzeczywistość ma naturę osobową - teistyczną)
- pewność w kontekście praktycznym (np. czy spadając z 10 piętra na bruk zabijemy się).
Osoba dyskutująca ze mną próbowała owym porównaniem tych pewności coś najwyraźniej "ugrać" w kontekście dyskusji światopoglądowych, a ściślej jakoś poniżyć teizm. Owa osoba nie dawała sobie wytłumaczyć, że samo postawienie sprawy jest zwyczajnie wadliwe.
Poprawnie jest tak, że pewność jako tako sensownie można porównywać jedynie w tej samej domenie.
Czyli możemy np. próbować porównywać:
- pewność tego, ze podstawą naszej rzeczywistości jest nałożenie bezosobowych procesów chaotycznych (podejście naturalistyczne)
vs
- pewność tego, że podstawą naszej rzeczywistości jest świadomość - osoba - w tym najwyższa świadomość, czyli Bóg (podejście teistyczne).

Z kolei od biedy można szukać też porównań pewności, że się zabijemy spadając z 10 piętra do pewności tego, że się zatrujemy zjadając trutkę na szczury. Znowu - praktyczne porównujemy z praktycznym.
Natomiast porównywanie tego, że
- zabijamy się spadając z 10 pietra
vs
- że podstawą naszej rzeczywistości jest naturalistyczne wyprowadzenie wszystkiego całkowiecie z chaosu, z nakładania się przypadkowych zmian
... to jest jakieś dziwne.
Nie bardzo wiadomo, jak do sprawy podejść.
Oczywiście można tu sobie powiedzieć, że zabijanie się w spadku z 10 piętra jest jednak pewniejsze, niż naturalistyczny opis rzeczywistości. Jeśli ktoś tak lubi, jeśli tego rodzaju stwierdzenie o owych pewnościach coś komuś powie, coś zilustruje...
Ale według mnie to nie bardzo ma sens - koncepcja naturalistyczna i przypisane do niej poczucie pewności to jedna para kaloszy, a pewność zabicia się w spadku z wysokości, to zupełnie inna domena... :think: