ŚFiNiA

Katolikus

Po obejrzeniu kilku debat pomiędzy teistami, a ateistami zaczynam rozumieć jak fundamentalną sprawę w tym sporze odgrywa epistemologia. Dyskusja z ludźmi mocno obytymi i zaznanymi z zagadnieniami epistemologicznymi jest znacznie trudniejsza. W filozofii jest klasyczna definicja prawdy, pragmatyczna def. i inne. Chciałbym skupić się tylko na dwóch teoriach wymienionych w temacie.

Jeśli dobrze rozumiem to krótko te teorie definiuje się tak:
(1) Teoria korespondencyjna (klasyczna): Prawda to jest to, co odpowiada rzeczywistości.
(2) Teoria pragmatyczna: Prawda to jest to, co się sprawdza, co służy rozwiązywaniu problemów.

Co zwolennicy (1) zarzucają zwolennikom (2) i na odwrót:

Przeciwnicy teorii prawdy korespondencyjnej zauważają, że nie ma możliwości odróżnienia opinii od prawdy ponieważ każdy sąd na temat relacji opinii i prawdy byłby opinią. Wada klasycznej teorii prawdy jest taka, że jest nie możliwa do używania na co dzień. Jeżeli kryterium prawdy jest to czy moje przekonanie jest zgodne z obiektywną rzeczywistością to pojawia się pytanie „a jak ja mam sprawdzić czy moje przekonanie jest zgodne z obiektywną rzeczywistością?”

Zaś w pragmatycznej teorii prawdy osoba definiuje, co jest celem i osoba sprawdza, rozpoznaje, czy ten cel jest osiągnięty. Tak dochodzi się do prawdy w pragmatycznej teorii. W poszukiwaniu prawdy jesteśmy wstanie osiągnąć tylko opinie, które są użyteczne do tego, co chce się osiągnąć.

Z kolei zwolennicy (1) zarzucają teorii pragmatycznej, że skoro osoba definiuje cel i ta sama osoba weryfikuje czy cel jest osiągnięty, czy dana rzecz stała się prawdziwa to w tym momencie jest to złudne narzucenie etykietki prawdy. Posługując się taką teorią można dojść do każdych możliwych wniosków. Teoria ta nie mówi o prawdzie tylko o opinii na temat skuteczności. Są teoriami o prawdzie, ale nie mówią o prawdzie. Każdy idzie za opinią, którą uważa za słuszną, ale co ma to wspólnego z obiektywną prawdą? Mało tego, pragmatyczna teoria prawdy stosowana była chociażby przez wielkie reżimy poprzednich stuleci.

Jaka jest wasza opinia na temat tych teorii? Która jest bliższa waszemu światopoglądowi? Jakie konsekwencje wypływają z takich teorii i jakie dostrzegacie wady w obu teoriach?

fedor

Michał Dyszyński

Ja bardzo lubię pragmatyzm w epistemologii. Uważam, ze ostatecznie wszystko się do niego sprowadzi. Jednak nie będzie to pragmatyzm z prostackiej wersji (którą krytykują przeciwnicy tego kierunku). Prawda oczywiście ma "się sprawdzać" - czyli być pragmatyczna. Problem w tym, że niektórzy owo sprawdzanie się biorą krótko, w banalny (np. finansowy) sposób. W istocie owo sprawdzanie się jest bardzo złożoną konstrukcją.
W Biblii jest sformułowanie o "poznawaniu po owocach". Ja je odbieram jako głos za pragmatyzmem. Ale znowu - co jest owym "owocem"?
- jakiś zysk? - ale może zysk w rozumieniu spraw, a układaniu sobie w głowie obrazu rzeczywistości...
Pragmatyzm może mieć wymiar bardzo filozoficzny - np. korzyścią (w epistemologicznym sensie) jest to, że ODCZUWAM wyraziściej własne jestestwo, moją rolę w świecie, swoje pragnienia. To tylko odczucie, nic nie dające się sformułować słowami. Ale jeśli ono BUDUJE moje rozumienie, to zbliża mnie do prawdy.
Dlatego moja prywatna opcja w stron pragmatyzmu epistemologicznego zaznacza aspekt KONSTRUKCJI - BUDOWANIA obrazu rzeczywistości, jaki tworzy nasza świadomość. To jest ta główna korzyść, to jest cel - budowanie sobie obrazu rzeczy, odniesień, pojęć, rozumowań. Dobrze wybudowany gmach rozumienia pozwala na wyciąganie poprawnych wniosków.
Właśnie owe POPRAWNE WNIOSKI SĄ OSIĄ PRAGMATYZMU. Teoria jest dobra, jeśli coś z jej uzyciem da się przewidzieć, czemuś złemu zapobiec, coś dobrego wzmocnić, a nie luźno "pogadać sobie" o prawdach, nie mielić słowa.
Oczywiście pragmatyzm ma tę wadę, że nie jest w stanie rozróżnić dwóch ujęć, z których każde coś tam nam daje - np. jakiś cenny wniosek praktyczny - ale między owe ujęcia sobą są sprzeczne. Tu - jeśli zdążamy w kierunku jakichś ujęć absolutnych - trzeba czegoś więcej. Ale nie wiem, czy stawianie sobie właśnie owego założenia absolutności naszych prawd daje realne szanse na sukces. Obawiam się, że to marzenie, którego i tak nie będziemy w stanie zrealizować.
Możemy natomiast owa praktycznością teorii niejako mierzyć jej "prawdziwość" - ta teoria, która oferuje więcej dających się zastosować wniosków praktycznych, jest "prawdziwsza". Choć może nie będzie prawdziwa w jakimś absolutnym sensie.
Co ciekawe, tak to chyba działa w nauce. Teoria geocentryczna z epicyklami i deferentami daje nam jedną uzyteczność - przewiduje (poprawnie) położenia planet na niebie. Jednak współczesna astronomia wygrywa z teorią geocentryczną ILOŚCIĄ PRZEWIDYWAŃ - ona nie tylko poprawnie przewiduje same położenia, ale: robi to dokładniej, przewiduje zmian jasności, pozwala na skierowanie w stronę planet sond kosmicznych itd. itp.

Katolikus

fedor

Semele

Semele

Semele

ale chciałam pochwalić ostatni Twój post w tym wątku. do Fedora to jest..
nie mogłam bo są limity. Może zmienić je na 48 godzin..

Semele

Dzisiaj w żadnym peryferyjnym mieście nie ma działu filozofia. Za komuny był.
Popper był odstępny w latach 80 bez problemu. Dzisiaj trzeba go zamawiać. fakt, że chyba net przejął to wszystko.
Za pdf jednak tez często trzeba płacić.
Spróbuj katolikus na chomikach..