ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Dyskutując z ludźmi prywatnie i tu na sfinii od wielu już lat wyłania mi się pewien szczególny sposób opisu zmagań umysłów (tak mojego, jak i innych dyskutantów) z "materią prawdy". Tym sposobem, jakby kierunkiem widzenia epistemologii i filozofii umysłu jest kwestia CHCIEJSTWA.

Jak zdefiniować "chciejstwo"?
To pojęcie już wielokrotnie było w dyskusjach używane w dość różnych kontekstach.
Kontekst negatywny pojęcia chciejstwa związany jest z pewną "praktyką" umysłu polegającą na ignorowaniu różnych ważnych, często obiektywnych, niezależnych argumentów, czynników bo jakiś założony wcześniej kierunek interpretacji dostał od tegoż umysłu szczególny priorytet - i ten umysł "chce", aby wyszło tak jak to sobie założył, jak mu się spodobało. To negatywne chciejstwo jest formą założonej ignorancji, filtrem narzuconym na postrzeganie, wynikającym z tego, że kiedyś komuś, jakoś tam arbitralnie "uwidziało się", że to pewnie jest tak, a nie inaczej, więc "trzeba udowodnić", że to tak właśnie jest. Jest to jakaś taka patologiczna celowość myślenia. W moim przekonaniu jest to też celowość zakłamana, w bo w rzeczywistości, nawet sam ten umysł, jakby głębiej wniknął w swoje motywy, to by się zorientował, że wcale nie o to mu tak ostatecznie chodzi, że sam siebie oszukuje, ignorując pewne argumenty, które często byłby sam dostrzec, ale ów założony kierunek myśli je przesłania.
Kontekst pozytywny chciejstwa - z drugiej strony jednak pojęcie chciejstwa jest rozważane w kontekście pozytywnym dla rozwoju umysłu, wiedzy, świadomości. Ten pozytywny aspekt związany jest z dość powszechnym błędem umysłu (wytropieniem tego błędu umysłu) - z przekonaniem, że poznaje świat "jakie jest", prawdy o świecie "jakie są", że się jesteśmy w stanie pozbyć elementu subiektywnego w naszych mniemaniach. Są ludzie (o dziwo! całkiem ich sporo), którzy tak właśnie uważają - że jak coś wymyślili, jak coś w ich głowie powstało, to w ten sposób dokonała się jakaś absolutna prawda, która wyklucza jakąkolwiek polemikę (wewnętrzną, czy zewnętrzną) z tym, co w owej głowie jest. Wuj - Zbój założyciel forum użył więc terminu "chciejstwo", aby umysły (oczywiście jak się zorientują, o co chodzi) były bardziej skore do spojrzenia na swoje przekonania z dystansem, aby zasygnalizować ten oczywisty fakt, że nie jesteśmy nieomylni, nasze rozumienie się zmienia (miejmy nadzieję: doskonali), czyli że żadna aktualna, nawet najlepsza, nawet wyglądająca na najbardziej niezaprzeczalną wersja prawdy o świecie wynika z jakiś indywidualnych, wewnętrznych doświadczeń, motywów, pobudek konkretnej osoby. Bo po prostu nie poznajemy "prawdy jaka jest", lecz co najwyżej żeglujemy po przestrzeni naszych mniemań, starając się osiągać jak najwyższy poziom spójności tych mniemań, czyli staramy się "aby nam się zgodziło". To, że chcemy, aby nam się zgodziło, to nic innego tylko też chęć umysłu, takie pozytywne chciejstwo. Pozytywnymi chciejstwami są też pragnienie weryfikacji danych, pragnienie unikania złudzeniom, odcinania się od naiwnej, wynikającej z prostych emocji wizji świata.
Ignorowanie tego, że pozytywnie rozumiane chciejstwo jest niezbywalnym elementem każdego poprawnego rozumowania - samo to ignorowanie jest chciejstwem negatywnym, niszczącym prawdę naszego poznania. Jest chciejstwem obliczonym na pragnienie posiadania pełnej prawdy tu i teraz, na żądanie, choć ta właściwa prawda wymaga pracy, czujności, doświadczenia i wysiłku mentalnego, czyli wcale na wyciągnięcie ręki nie jest.

Michał Dyszyński

Chcę zaznaczyć, że walka umysłu z owym złym (destrukcyjnym) chciejstwem jest możliwa jedynie dzięki...
... uświadomieniu sobie wszechobecności chciejstwa w rozumowaniu. Bo chyba najgorszym rodzajem destrukcyjnego chciejstwa, jest przyjęcie tej wersji, że się wie dokładnie to, co jest absolutną prawdą, że nie trzeba wkładać wysiłku w weryfikację poglądów, że nie trzeba szukać w sobie potencjalnych błędów, fałszywych filtrów rozumowania, za to wystarczy mieć jakiś pomysł, jak to coś mogłoby być, a już na pewno to okaże się prawdą. Aby jakoś opanować destrukcyjne chciejstwa, trzeba je najpierw W SOBIE ZDIAGNOZOWAĆ, poznać jak działają, kiedy ich wpływ się pojawia, wypracować sobie mechanizmy rozpoznawania ich i blokowania. To jest ciężka praca wpleciona w poznawanie świata i poznawanie siebie. Jedną z większych głupot, jakie ludzie tu robią, to ignorowanie owego zagrożenia chciejstwami destrukcyjnymi, przekonanie ze ich nie ma, bo przecież... nie chcemy, aby były. :rotfl:

Typowym mechanizmem destrukcyjnego chciejstwa myśli jest bowiem właśnie uznanie pierwszego pomysłu na ostateczne rozwiązanie , za coś absolutnie pewnego, czego teraz należy bronić przed atakami, czyli negatywnie przyjmować każde podejrzenie o błąd, nieścisłość, słabość koncepcji.
Czasem nie jest tak do końca źle, bo to chciejstwo aby mieć rację, bo mamy pomysł, bo już pojawiło się rozwiązanie, może stać się też pozytywnym impulsem do jakichś działań w stronę np. przetestowania dokładniejszego owej hipotezy. Ale problem jest w tym, że rzadko kto chce widzieć swój pomysł jako hipotezę, jako coś niesprawdzonego. Chciejstwo posiadania racji najczęściej przechyla szalę na stronę: pomysł jest mój, a więc na pewno jest dobry i słuszny... Zdystansowanie się od chciejstwa jest trudne, bo wymaga nie tylko mocy intelektualnej, ale i szerszej mentalnej, związanej z emocjami, z dojrzałością ogólną, która pomaga opanować ego, domagające się uznania bez względu na okoliczności.

Na koniec podam przykład typowego chciejstwa myślowego, jakie zdarza się w dyskusjach światopoglądowych - to chciejstwo jakiegoś prostego potwierdzania swojego światopoglądu. Chciejstwem posługują się i ateiści, i teiści.
Ci ostatni mogą mieć tendencję do uznawania, że skoro dobrze byłoby, aby jakiś porządek ontologiczny na tym świecie był, to zadekretujmy ów porządek jako istniejący - jego gwarantem jest osoba Boga. Jest to oczywiście możliwe rozumowanie, ale niepewne, niczego nie dowodzące, to mogłaby być co najwyżej słaba przesłanka, a nie ostateczny argument za teizmem. Czy teiści z tego powodu (albo podobnego, też wynikającego z chciejstwa) wierzą w Boga?... - tego akurat NIE WIEMY. Ściślej: pewnie każdy teista ma swój własny zestaw powodów, dlaczego w Boga wierzy.
Z drugiej strony ateiści, atakujący teistów popadają w chciejstwo łatwego wytłumaczenia sobie poglądów teistów właśnie powyższym (albo podobnym) chciejstwem. Bo o ile motyw wygodnego sobie uporządkowania świata za pomocą wprowadzenia idei Boga oczywiście występuje, to - od twardych faktów rzecz ujmując - NIE WIEMY w jakim stopniu (ani nawet CZY W OGÓLE) konkretna osoba się tym motywem posiłkuje. Ateista, który po prostu twierdzi, iż teista wierzy z takiego, czy podobnego chciejstwa PO PROSTU SPEKULUJE, po prostu nagina sobie interpretację do tego, aby się "fajnie tłumaczyło", czyli tenże ateista popełnia błąd chciejstwa destrukcyjnego dla myśli.
W rzeczywistości jest tak, że ile jest umysłów, tyle motywów wyborów światopoglądowych. Jakieś tam czynniki można sobie wyróżniać, można też spekulować, że ten czy ów im podlega. Ale uczciwie intelektualnie byłoby pamiętać, iż jest to spekulacja. Kto o tym fakcie -- spekulowania swoim umysłem - zapomina, kto jest absolutnie przekonany, że "znalazł rozwiązanie", ten ulega chciejstwu destrukcyjnemu w modelowej postaci.

Adriatyk

Michał Dyszyński

Adriatyk

Michał Dyszyński

Adriatyk

Ja też ciebie Dyszyński kocham.