ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Zastanawiając się nad nieudanymi dyskusjami z różnymi osobami, sformułowałem hipotezę będącą diagnozą owych niepowodzeń. Hipotezę tę z grubsza można sformułować w postaci:
Niezbywalną cechą poprawnego rozumowania jest KONSTRUKTYWNOŚĆ.

Jak rozumiem to pojęcie konstruktywności?
- Trochę na podobieństwo (symboliczne, nie jest łatwo zdiagnozować je wprost) budowy jakiejś konstrukcji, która jest celem. Np. konstrukcja rusztowania, które ma zapewnić na dużą wysokość dostęp robotnikom. Aby coś podobnego skonstruować niezbędne jest
- poszanowanie praw fizyki
- dobór właściwych środków, nie przekraczanie pewnych granic (np. nie używanie oszczędnościowe słabych materiałów tam, gdzie są duże naprężenia)
- zdolność do rezygnacji z rozwiązań jawnie wadliwych, nawet jeśli początkowo był pomysł, aby tak właśnie konstrukcję tworzyć

Konstruktywność w podstawowym ujęciu oznacza, że budujemy pewną "konstrukcję" rozumową, w której wskazuje się pewne elementy bazowe (założenia), z nich za pomocą REGUŁ I POWIĄZAŃ tworzy wnioski, buduje jakby szkielet rozumowy, w którym poszczególne elementy są określone.
Ale u mnie konstruktywność będzie też powiązana z PRIORYTETEM osiągania efektu w ogóle nad zachowaniem jakichś tam (w szczególności wszystkich) początkowych oczekiwań, założeń, intuicji poznawczych. W szczególności, jeśli w rozumowaniu, w tworzeniu konstrukcji rozumienia natrafimy na nieusuwalną sprzeczność, to poprawną postawą będzie nie utrzymywanie wszystkich początkowych założeń, lecz jakieś ich przekształcenie, może rezygnację z czegoś, bo WAŻNIEJSZY JEST SAM CEL - progres w twórczości.
Poza tym w konstruktywności zawarty jest POSTULAT SPÓJNOŚCI rozumowania - równoważny konieczności BUDOWANIA FUNKCJONALNYCH POWIĄZAŃ (a nie tylko ich nazywania w oparciu o prywatne intuicja). Konstrukcja czegoś polega na tym, że pewne prawa (fizyki, materiałowe) są niezaprzeczalne, a to na nich budujemy trwałość owej konstrukcji.
W szczególności konstruktywność będzie sprzeciwiała się traktowaniu rzeczy ad hock, rezygnując z oparcia się o sformułowane założenia.

Michał Dyszyński