ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Kim jest tchórz?
- To osoba, która z racji na jakiś rodzaj odczuwanego lęku, odstępuje od słusznych postaw, działań.
Zwykle o tchórzostwie myśli się w kontekście lęku przed utratą życia, wizerunku, wartości materialnych, wystawienia się na cierpienie. Ja uważam, że jest pewien niedoceniany rodzaj tchórzostwa, w którym lęk związany jest z brakiem zdolności do zmierzenia się z prawdą - zwykle prawdą o własnych słabościach, ale też często prawdy o błędności koncepcji i postaw, które się przyjmuje.
Tchórz epistemiczny może być odważnym człowiekiem w senie ogólnie rozumiany - np. może on twardo reagować na zaczepki, śmiało wkraczać w niebezpieczne sytuacje. Dopiero gdy przychodzi do zmierzenia się z pytaniami o to, czy cele, które sobie w życiu ta osoba stawia, są wystarczająco uzasadnione, czy to, w co wierzy ma wystarczające podstawy, tchórz epistemiczny ucieka - nie podejmuje wyzwania wyjaśnienia tych problemów, dogadania się z samym sobą, lecz przyjmuje jakąś tam uproszczoną, domyślną, wcześniej użytkowaną wersję, zamykając się na refleksję, nie odpowiadając na pytania, najczęściej też po prostu reagując złością na pytającego.

Tchórz epistemiczny będzie może i odważnie, nawet zaciekle bronił tego, w co uwierzył, jednak nawet nie spróbuje się odrobinę zastanowić nad tym, czy w ogóle warto owego czegoś bronić, czy ta wiara, której nieraz gotów jest poświęcić życie, ma podstawy.

Tchórzostwo epistemiczne jest wg mnie powszechne. Ludzie wolą wierzyć fanatycznie, niż zmierzyć się trudnymi pytaniami dotyczącymi ich natury, słabości, emocji. Tchórzostwo epistemiczne, pod postacią fanatyzmu bowiem uskrzydla i znieczula. Fanatyk działa trochę jak po dopalaczach - uproszczona wizja rzeczywistości, jaką fanatyk w sobie utrzymuje, będzie emocjonalnie "dawała mu prawo" do zachowań nieetycznych, czy zwyczajnie głupich. Fanatyk będzie przekonany, że mu wolno jest na przykład krzywdzić inne osoby, skoro cel, który sobie wyznaczył, przy tym krzywdzeniu miałby być sprawniej realizowany.

Tchórz epistemiczny nie stawia sobie pytań i nie chce wiedzieć więcej, bo nie stać go na mentalne zmierzenie się z podstawowymi pytaniami dotyczącymi zasadności tego, co robi. Woli przyjąć wersję, iż to w co teraz wierzy jest już wystarczające do podejmowania poprawnych decyzji.

Zmierzenie się z prawdą, czyli ODEJŚCIE OD RACJONALIZOWANIA, UDAWANIA PRZED SOBĄ motywów wyborów i przekonań dla tchórza epistemicznego jest na tyle bolesne, niekomfortowe, że ten nie podejmie wyzwania polegającego na uczciwym spojrzenia na siebie, na to w co się wierzy, czemu oddaje się swoją energię, czy inne zasoby.
Po czym rozpoznać można tchórzy epistemicznych?
- Zwykle PO AGRESJI, NAPASTLIWOŚCI SŁOWNEJ I FIZYCZNEJ gdy zadaje się trudniejsze pytania. Agresja, emocjonalna reakcja odrzucenia, realizowana za pomocą próby zneutralizowania źródła, z którego pochodzą niewygodne pytania. Wobec samych pytań tchórz epistemiczny jest bezradny, więc radzi sobie pośrednio - eliminując wszystko to, co mu o jego słabościach, błędach, niespójnościach i samym tchórzostwie przypomina.

Tchórzostwo epistemiczne objawia się też często pod postacią próba ABSOLUTYZOWANIA swoich przekonań. Tchórz epistemiczny stara się nie dopuścić do sytuacji, w których powstałaby konieczność tłumaczenia się z podstaw swojego rozumowania, wyznawanych poglądów. W związku z tym, tchórz epistemiczny nadaje tym swoim poglądom fałszywą etykietkę "prawd samych w sobie", niejako absolutnych, niedyskutowalnych, "bo przecież to tak jest". Stosowane są też inne nazwy, które sugerują iż pytań o podstawy epistemicznemu tchórzowi stawiać nie należy - są tu stwierdzenia typu "takie są fakty" (choć mowa jest o opiniach, a nie o bezpośrednich zdarzeniach), "oczywiste jest, że ...", czy powołanie się na różnego rodzaju autorytety (opinii ważnych ludzi, rzekomych ostatecznych prawd naukowych, zapisania w źródle uznanym za ważne). Owo powołanie się u tchórza epistemicznego w zdecydowanej większości przypadków będzie powierzchowne, niekonkretne - np. powołując się na to, iż w danej kwestii "nauka ustaliła", to czego nie chce analizować tchórz, nie spodziewajmy się rzetelnej analizy tych (rzekomych) badań, w których nauka to rzeczywiście ustaliła. Raczej będzie to powołanie się w stylu "masz tu wierzyć, że nauka to ustaliła, skoro ja tak mówię", a nie wskazanie kompletnego rozumowania i prac naukowych, które by dane stwierdzenia potwierdzały.

Tchórz epistemiczny będzie też nagminnie stosował UCIECZKĘ W NIEADEKWATNY TYP ROZUMOWANIA. Jeśli problem jest natury ogólnej, to tchórz epistemiczny dla zamydlenia swojego nie zajęcia się nim realnie, będzie uciekał w przesadne konkrety, w formalne pierdoły. Jeśli zaś problem dotyczy właśnie konkretu, to tchórz epistemiczny go będzie próbował storpedować uciekając w ogólniki. Zawsze tak, aby nieadekwatnością i rozmyciem rozważań, przyblokować wnioskowanie, a w konsekwencji nie zająć się trudnymi dla siebie pytaniami.

Banjankri

Michał, zwierzenia lepiej pisać na blogu.

Michał Dyszyński