ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Na naszym forum pojawia się ostatnio dość często argument w stylu "to jest tylko twoja arbitralna opinia!".
Argument jest używany właściwie jako synonim - to jest kompletnie nie uzasadnione, co ktoś pisze, z lekkim wskazaniem na to, że może nawet wręcz fałszywe. Tymczasem utożsamienie arbitralności z brakiem uzasadnienia jest wg mnie niepoprawne. W tym celu podam 2 przykłady:
1 przykład. Rozważmy sytuację, gdy pacjent przychodzi do lekarza z jakąś tam dolegliwością, na jego zlecenie robi serię badań, a gdy wyniki przychodzą, dowiaduje się diagnozy "ma pan chorobę X". Na to pacjent: takiej arbitralnej diagnozy nie przyjmę, bo arbitralność, z jaką pan doktor swoją diagnozę zaprezentował, oznacza, ze nic nie jest ona warta. Oczekuję twardego uzasadnienia (najlepiej dowodu), że mam chorobę X.
Co na to lekarz?
- Lekarz wyciąga grube tomiska kładzie je z hukiem przed niesfornym pacjentem, mówiąc: tu właśnie jest uzasadnienie. Pacjent zagląda do ksiąg i włos jeży mu się na głowie, bo w środku aż roi się od schematów, tabel, wzorów chemicznych, skomplikowanych, nieznanych mu sformułowań. Więc pacjent protestuje znowu: uzasadnienie ma być proste i przekonywujące, tego nie przyjmę!
Lekarz mu na to: prostego wyjaśnienia tu nie mam, bo medycyna jest bardzo skomplikowaną nauką. Nie jestem w stanie spełnić pana życzeń, bo nie zna pan podstaw pojęciowych dla potencjalnego tłumaczenia, jakie mógłbym zaoferować. Nic na to nie poradzę, że jest, jak jest, pana przypadek jest skomplikowany, a od pańskiego chciejstwa aby był prostym, nagle takim rzeczywiście się nie zrobi. Mam więc tylko dla pana moją arbitralną diagnozę, albo żadną. Jeśli panu to nie pasuje, to zawsze może pan szukać innego lekarza...

2 przykład. Pewien przedszkolak (wyjątkowo rozwinięty, ze starszaków) usłyszał o teorii względności, złapał jakiegoś doktora fizyki i zadał mu pytanie o to, w jakiej odległości od horyzontu zdarzeń czarnej dziury następuje zmiana upływu czasu o czynnik 2. Przedszkolak z trudem wyjaśnił o co mu chodzi, ale jakoś doszli z doktorem fizyki do porozumienia, że to właśnie o to chodzi. Ten doktor, po paru godzinach pracowitego obrabiania całek i różniczek ogólnej teorii względności podaje przedszkolakowi wynik. Podaje go oczywiście ARBITRALNIE: jest tak w odległości d. Przedszkolak protestuje, bo słyszał, że każde stwierdzenie musi mieć uzasadnienie, a nie być arbitralnym. Więc doktor fizyki próbuje spełnić zyczenie przedszkolaka i wyciąga swój gruby zeszyt zapisany z rachunkami na ten temat - pełen całek, symboli, trudnych przekształceń. Oczywiście przedszkolak nie jest w stanie tego nijak zrozumieć. Jest skonsternowany, bo nie wie, co z tym fantem arbitralnej odpowiedzi doktora fizyki zrobić. Czy to jednak oznacza, że doktor fizyki podał złą - bo arbitralną - odpowiedź?

Przykłady wydają mi się dobrym wstępem do dyskusji o różnicach pomiędzy wyjaśnieniami:
- arbitralnym
- zasadnymi
- prawdziwymi vs fałszywymi.

Zakończę tezą, którą chciałbym w związku z tym przemycić: uzasadnienie arbitralne jest ważną, cenną i właściwą opcją wtedy, gdy prezentowane jest osobie, która nie byłaby w stanie owego uzasadnienia ogarnąć mentalnie i intelektualnie. Tak więc arbitralność sama w sobie może, ale NIE MUSI być wadą uzasadnienia.

Michał Dyszyński

towarzyski.pelikan

Michał Dyszyński

towarzyski.pelikan

Kumam, a jak to się ma do tego?

Michał Dyszyński

towarzyski.pelikan

Michał Dyszyński

towarzyski.pelikan

Michał Dyszyński