ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Ten wątek powstał jako rozgałęzienie dyskusji z innego wątku. http://www.sfinia.fora.pl/rozbieranie-irracjonalizmu,29/zajecie-sie-argumentem-przeciwnika-sila-czy-slabosc,17741.html#558925
A że jest ciekawy sam w sobie, uważam że jakoś kluczowy ogólnofilozoficznie, to zdecydowałem się tutaj go - osobno - zapoczątkować.

Zadajmy sobie pytanie: czym, tak głębiej patrząc w nasze intelektualne, mentalne oczekiwania jest idea pewności?
Problem właściwie datuje się od niepamiętnych czasów. Kartezjusz, gnębiąc się nim, doszedł do jednej pewnej rzeczy - że skoro odczuwa myśli, to musi istnieć podmiot odczuwający, czyli "myślę, więc jestem".
Ale problem pewności wyraziściej objawia się w pytaniach o podstawy światopoglądów, szczególnie w pytaniach o religię, podstawy dla przyjęcia idei Boga. Teiści w różnych częściach globu głoszą tezę o istnieniu Boga (i związanych z Nim bytów).
Ateista spyta: co jest podstawą dla takiego twierdzenia?...
Ateista zacznie od wątpliwości. Postawi sprawę następująco: w historii świata wiele było stwierdzania głupot, wiele było fałszów i manipulacji, wiele prób zdobycia różnorodnych korzyści dzięki temu, że komuś tam, może jakiejś grupie ludzi wmówiono jakieś tam przekonania. Świat jest areną walki ideologicznej, kto tu rozdaje karty, ten wyciąga dla siebie różnorakie korzyści z tego, że to właśnie on rządzi.
Więc ateista postawi sprawę na ostrzu owego pytania o pewność, zażąda pewności, bo jak nie to...
No właśnie! W tym momencie ja - teista - się zatrzymam, stawiając przewrotne pytanie: ateisto, jak pewności nie będziesz miał, to co?!.... (później zadam też pytanie: o to JAKĄ pewność w ogóle jesteś w stanie zdobyć? ale to później...)
Obawiam się, że mało który ateista właśnie ten aspekt sprawy zdołał przemyśleć (teista z resztą też mało który...). Mało kto zastanowił się nad JAKĄ MAMY WOBEC PEWNOŚCI ALTERNATYWĘ.
Ja zaś w swoim światopoglądzie niejako od tego spostrzeżenia wychodzę: nie ma pewności! Takiej absolutnej pewności nie mam względem niczego! (poza tym kartezjuszowskim, że aktualnie myślę, to co myślę, choć na dobrą sprawę to nawet nie wiem, czy moje wspomnienia z wcześniejszego myślenia czegoś nie zostały mi jakoś wmanipulowane, podmienione). Skoro już ateista zaczął wątpić, zaczął się kierować w stronę negacji na start, a potem poszukiwania negacji dla owej negacji, to pójdźmy z tą negacją na całość!
Nie ma niczego pewnego (po raz ostatni dodam, że poza owym kartezjuszowskim "cogitem", dalej już nie wspominając o tym, traktując, że ten jeden wyjątek jest domyślny, a więc nie trzeba wciąż go wspominać).

Wystartujmy zatem od owej niepewności.
Skoro niepewność sama jest na start tym czymś najbardziej pewnym :rotfl:

, to spróbujmy jakoś wyjść z tego doła, w który się wpakowaliśmy. Czy na tym stwierdzeniu totalnej niepewności wszystkiego umysłowi wolno jest poprzestać?
- Oczywiście każdy odpowie wedle tego, jak czuje. Można znihilizować teraz swoje myślenie pozostając w tym punkcie, można się ucieszyć prostotą tego światopoglądu jaki nam powstał - światopoglądu negującego praktycznie każde stwierdzenie, uznając je za chaotyczne, nieistotne. Jeśli komuś to pasuje, jego wybór...
Mi to jednak nie pasuje. Pragnę się jakoś wyrwać z tej kapsuły nihilistycznej, z akceptacji sytuacji poznawczo pustej, zerowej, praktycznie to negacjonistycznej aż do destrukcji zasadności rozumowania w ogóle (a z tym i tego rozumowania, które wątpienie stwierdza).
Ja tego pragnę, w tę stronę się kieruję, że próbuję przewalczyć nihilizm poznawczy mocą mojej arbitralnej decyzji - oto ogłaszam swój postulat poznawczy (postulat nadziei poznawczej):
Wiedząc, iż nie ma absolutnej pewności niczego, postuluję jakiś rodzaj NADZIEI POZNAWCZEJ, czyli mojej wewnętrznej zgody, akceptacji na to, że poszukiwania prawdy, mimo braku owej pewności, będę traktował jako zasadne, dla mnie obowiązujące.
Nie mam czym tego postulatu na twardo uzasadnić, bo każde uzasadnienie polega na odwołaniu się do czegoś o wyższym (a na pewno nie niższym) priorytecie pewności. Tymczasem spostrzeżenie bazowe jest właśnie takie, że czegoś takiego o tym wyższym priorytecie nie potrafię wskazać. Została mi więc tylko owa NADZIEJA...

Oczywiście sam fakt posiadania nadziei, że mogę jakoś - zasadnie (na razie nawet nie wiem, na czym owa zasadność miałaby polegać) - poznawać świat i siebie, nie określa JAK to poznanie powinno przebiegać. Określa jedynie to, że gotów jestem przyjąć stwierdzenia o nie absolutnym poziomie pewności.
Jednocześnie mam doświadczenie tego rodzaju, że pewnym stwierdzeniom mogę ufać bardziej, niż innym. Pewność zatem nie jest płaska, może być większa bądź mniejsza, a to ja mam ustalić który przypadek zachodzi w danej sytuacji.

Tu powstaje kolejne pytanie: dd czego miałbym wystartować z budowaniem jakiejś hierarchii pewności?
Czyli: co - choć nie będzie absolutne - miałoby być w tych wyższych rejestrach pewności, w stosunku do tych niższych rejestrów?

Przyjmuję zasadę pomocniczą: skoro z ogólnych doświadczeń wynika, że każde dodatkowe ogniwo, każdy etap rozumowania ma szanse wprowadzić swoje błędy, zakłócenia, zafałszowania (decyduje o mocy całości łańcucha najsłabsze ogniwo w ciągu), to będę starał się OGRANICZAĆ ILOŚĆ OGNIW ROZUMOWANIA. Ta zasada metodologiczna może być porównana trochę do brzytwy Ockhama, choć nie jest to ścisła odpowiedniość. Zatem wyżej będę musiał pod względem pewności traktować raczej te łańcuchy zależności, które zawierają mniej przejść, mniej ogniw łańcucha.
Tu zadałem sobie pytanie: jakie ogniwo łańcucha uzasadniania jest niezbywalne, występuje zawsze?
- Moją odpowiedzią jest: JA SAM.
Tym ogniwem w potencjalnych łańcuchach uzasadnień, które wystąpi absolutnie zawsze, bez względu na jaki przypadek rozpatrzymy jest ten etap końcowy - uświadomienie sobie danej rzeczy przeze mnie. Inaczej mówiąc - w każdym procesie poznawczym WYSTĄPI ASPEKTU SUBIEKTYWNY, związany z moim osobistym odbiorem.
Zewnętrzny aspekt zawsze jest dodatkowy - może wystąpić, ale może też nie wystąpić. Jeśli aspekt zewnętrzny występuje, to i tak obok niego pojawi się ten aspekt wewnętrzny - subiektywny. NIe ma jednak takiej sytuacji, że występuje aspekt zewnętrzny, a wewnętrznego - subiektywnego nie ma, bo to oznaczałoby, że rzecz dzieje się poza mną, ja nie jestem tu podmiotem, więc nie mogę sam niczego w tym względzie stwierdzać. Wszak jeśli stwierdzam - to JA STWIERDZAM, a więc już subiektywizm wszedł do gry (być może też coś spoza subiektywizmu, ale tego nie jestem pewien). Zatem jeśli mam konstruować łańcuchy uzasadnień poznawczych o wyższym priorytecie pewności, to muszę na pewno dowartościować aspekt subiektywny - ten jedyny niezbywalny, jedyny pewny.
To oczywiście nie oznacza, że zamierzam każdą subiektywną myśl traktować jako lepszą niż niesubiektywną. Nie - to oznacza jedynie, że każda myśl W JAKIEJŚ CZĘŚCI JEST SUBIEKTYWNA, choć może też zawierać aspekt obiektywny (dalej zamierzam stwierdzić, iż dobrze byłoby, aby ten aspekt obiektywny wystąpił, ale to dalej...). Natomiast już na tym etapie mogę na pewno jedno powiedzieć: banowanie subiektywizmu na jakiejś takiej ogólnej zasadzie się nie powiedzie. To byłaby droga samowywrotna, bo ów subiektywizm zbanowany i tak gdzieś na końcu łańcuchów uzasadnień się pojawi i nie ma co udawać, ze się nie pojawi. Oszukiwanie siebie, zamiatanie pod dywan niewygodnych, czy inaczej niezrozumianych prawd, traktuję bowiem jako błąd. Zatem nawet gdyby ten subiektywizm niezbyt mi się podobał, to jednak muszę "tę żabę zjeść" i - przynajmniej w tej podstawowej, jako ostatnie ogniwo ciągów uzasadniania postaci - muszę subiektywizm zaakceptować.
Przy czym nie zamierzam tu się zatrzymywać, nie zamierzam tu rozumowania zostawiać na jakimś (wg mnie nieprawdziwym) stwierdzeniu, iż np. "skoro mamy ten subiektywizm zaakceptowany, to sprawa jest załatwiona, a w ogóle fajnie jest, bo subiektywizm jest fajny, a ja dzięki temu mogę sobie myśleć co mi się podoba, bo wszystko i tak jest tak samo subiektywne". Nie - tego ostatniego (podkolorowanego) wniosku NIE wyciągam. Uważam, ze choć subiektywizm zawsze będzie, to jego jakość nie jest zawsze taka sama. Wręcz uważam, że dobrze jest aspekt subiektywny ubrać dodatkowo w aspekt przeciwstawny, taki który poza subiektywizm wykroczy.
(może na tym na razie zakończę, bo znowu robi się długi post, a nad tym można się chwilę zatrzymać się nad co do tej pory tu się pojawiło)

Irbisol

Nie wiem, czy jest sens znowu "udowadniać", że skoro czegoś się nie jest pewnym w danej kwestii, to upoważnia to do klepania czegokolwiek w tejże kwestii.

Michał Dyszyński

Kruchy04

Michał Dyszyński

Kruchy04

fedor

Michał Dyszyński