ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Koncepcja sumienia sugeruje, iż każdy człowiek gdzieś głęboko "tam w sobie wie", co jest dobre. Czy jednak rzeczywiście każdy człowiek posiada w sobie jakiś taki etyczny kompas?
Niedawno oglądałem interesujący film o badaniach na niemowlętach. Takie dzieci jeszcze nie zdążyły przesiąknąć wpływami kulturowymi, więc ich zachowania będą świadczyły o tym, co w zakresie moralności i etyki sugerują nam nasze geny. Badania polegały na odgrywaniu scenki, w której uczestniczyły trzy pacynki - jedna chciała coś osiągnąć, a dwie obok pełniły rolę dobrej i złej, bo jedna pomagała tej osiągającej, zaś drug przeszkadzała.
Z badań wynikło, że dziecko (kilka miesięcy, jeszcze nawet nie mówiące) będzie zazwyczaj bardziej polubiło tę pacynkę, która chciała pomóc, a nie zaszkodzić. To by sugerowało, że mamy w sobie wrodzoną komponentę dobra w myśleniu i odczuwaniu.
Problem jednak jest w tym, że wyniki nie były całkiem jednoznaczne. W rozszerzonej wersji doświadczenia pacynki miały bowiem "barwy klubowe" - jedna z nich miała "barwy klubu", do którego należało dziecko, zaś druga barwy obce. To dodane rozróżnienie swój - obcy zmieniało moralne odczucie dziecka - teraz pacynka pomagająca obcemu robiła się "zła", zaś szkodząca obcemu "dobra".
Z owych doświadczeń wynika mi jedno - chyba mamy coś w rodzaju wrodzonego, bazowego "kompasu moralnego", ale ten kompas wcale nie jest taki słuszny i dobry, jak byśmy to widzieli z perspektywy etyki dojrzałej, wyższej. Moralność wrodzona - pierwotna raczej jest nakierowana na wspieranie ALE SWOICH. Na szczęście dopóki nie pojawia się rozróżnienie swój - obcy, moralność bazowa kieruje ludzi raczej w stronę pomocy i życzliwości. I to byłby ten pozytywny wniosek z owych badań.

Chciałbym więc zadać pytanie ogólniejsze: co w nas buduje tę wyższą moralność? (za taką uważam moralność, która zbliża się do chrześcijańskich zasad miłowania nawet nieprzyjaciół, przebaczania, nie zaś skupiania się na podziale swój - obcy, mściwości, czy egoizmie, nawet tylko egoizmie grupowym)
- czynnik wrodzony - jeśli wrodzony, to czy jest on prostego rodzaju, czy też ma bardziej złożoną strukturę?
- czynnik nabyty - a jeśli nabyty, to jak?
W tle pobrzmiewa rola różnych aspektów umysłu:
- intelektualnego
- uczuciowego
- intuicyjnego...

Dyskurs

Uczuciowy = emocjonalny

Zapomniałeś o instynkcie samozachowawczym = funkcja mózgu instynktownego wraz z funkcją mózgu emocjonalnego to mózg niższy.

Dziecko rozpoznaje swoich z punku widzenia instynktu samozachowawczego i dlatego pragnie ich wspierać i chronić przed obcymi. Z chwilą rozwoju ego, dziecko zaczyna zastanawiać się kim jest osoba postrzegana w lustrze. Dziecko z natury czujące (temperament NF - intuicyjno odczuwajacy instrumentu MBTI) będzie się naturalnie rozwijać jako empatycznie czujące chyba, że dominujący rodzic lub rodzice skrzywią mu psychikę. Aspekt bycia ekstrawetykiem będzie tylko amplifikował temperament. Dziecko w temperamentem ST (szczegółowy ekonom) będzie wyrastać na człowieka trudnego w pożyciu chyba że zostanie wychowane przez rodzica lub rodziców o przeciwnym temperamencie NF - intuicyjnie odczuwajacym. Dziecko ekstrawertyczne z temperamentem ST będzie trudne w pożyciu jeśli nastąpi patologia w rodzinie, bo myśli głośno, bez zastanowienia i jest w stanie wiele osób skrzywdzić.

Żeby angażować się w moralność (moralności się nie stopniuje - jest jak ciąża, albo kobieta jest w ciąży albo nie jest) trzeba mieć stale zaspokojone podstawowe potrzeby jak przekazał nam Abraham Maslow. Kiedy te podstawowe potrzeby są stale spełnione, człowiek jest gotowy angażować się w potrzeby wyższe z samoaktualizacja/samorelizacja włącznie.

Piotr Rokubungi

Co znaczy "od zawsze"?? Od początku czasu, czy jeszcze wcześniej? A co znaczy "nabywamy", w jakim kontekście? No, właśnie... Jedna z możliwych podpowiedzi: Pamięć gatunkowa, pamięć genetyczna.

Michał Dyszyński

Dyskurs

Dyskurs

Michał Dyszyński

Dyskurs

Michał Dyszyński

Dyskurs

Piotr Rokubungi

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Dyskurs

Michał Dyszyński

Dyskurs

Michał Dyszyński

Piotr Rokubungi

Dyskurs

Inna. Dzisiaj w pracy VP zapytala mnie jaki jest moj typ Meyers Briggs Type Indicator (MBTI). Okazuje sie, ze ona jest INTP czyli introwertyczna intuicyjna, "twardoglowa" I porozrzucana. Zanim odpowiedzialam, zgadla, ze jestem INFJ, bo jota w jote zachowuje sie jak jej corka. To wiem, ze w tym wielkim swiecie, ktory zrobil sie maly przez Internet mam siostre w tej populacji INFJ < 1% swiatowej populacji. Jest dobrze

Bartosz Chajdecki "Chce sie Zyc"
https://youtu.be/IjDn_GzV9zA

Piotr Rokubungi

Michał Dyszyński

Przestrzeń negocjacji
Dla możliwości ukonstytuowania się prawdziwej etyki jest powstanie PRZESTRZENI NEGOCJACJI pomiędzy stronami. O co w tym pojęciu przestrzeni negocjacji chodzi?...
- O możliwość przekazywania sobie pomiędzy wolnymi, czującymi istotami swoich odczuć, punktów widzenia, rozumienia spraw. Bo założeniem podstawowym jest chyba uznanie prawa każdej osoby do własnych myśli, odczuć, decydowania o sobie i (w jakimś zakresie) o tym, wspólne między osobami. To jest niejako ZAŁOŻENIE CZŁOWIECZEŃSTWA i WOLNOŚCI - elementarne prawo ludzkie. Nie jesteśmy automatami, które wykonują polecenia, ale - z racji naszego człowieczeństwa - mamy prawo do własnego zdania, uczuć, oczekiwań. To jest po prostu prawo podstawowe dla wszelkiej etyki.
Skoro takie prawo miałoby obowiązywać realnie, a nie tylko na papierze, to musi istnieć właśnie jakiś obszar, w którym osoby - nieraz mające różne zdania na jakiś temat - dojdą do porozumienia, jakiejś formy uzgodnień. Tych form może być wiele, co stanowi temat na inną okazję, tutaj zaś ograniczam się do stwierdzenia samego faktu, że wolny człowiek ma prawo oczekiwać, że będzie wysłuchany, jego opinie zostaną wzięte pod uwagę, czyli też stanie się tak jako on chce, albo przynajmniej w jakiejś części, jak on chce, albo przynajmniej głos owej osoby zostanie poważnie wzięty pod uwagę przy procesowaniu decyzji mającej wpływ na losy tegoż człowieka, jak i innych ludzi. Ta zasada stała się podstawą demokratycznych systemów politycznych.
Jeśli to uznamy, czyli na tym etapie zaakceptujemy postulat, iż każdy z nas ma obowiązek "wystawienia" obszaru negocjacyjnego do kontaktów z innymi ludźmi. Oznacza to, że są postawy polegające na notorycznym żądaniu dostosowania się innych do naszych oczekiwań, podczas gdy my dostosowywać się nie zamierzamy. Zasada obowiązuje każdą ze stron - inne osoby powinny oczekiwać, iż ich głos zostanie wzięty pod uwagę, choć jednocześnie nie mają gwarancji, że stanie się tak, jak by to chciały. W obszarze negocjacji procesują się decyzje mające wpływ na funkcjonowanie społeczności - wzajemne odniesienia ludzi. Jeśli w jakimś układzie element negocjacji w ogóle nie występuje (np. w systemach autorytarnych rządów, gdzie jedna osoba wydaje rozkazy, a pozostali mają się słuchać), to taki układ już nie jest etyczny.

Przypuszczam, że większość ludzi jednak - przynajmniej deklaratywnie - zgodzi się z koniecznością respektowania prawa innych ludzi do brania ich zdania pod uwagę. Gorzej bywa z realnymi postawami w tym zakresie, bo wiele ludzi tylko markuje swoją negocjacyjność - w istocie zdanie innych ignorują, starając się za wszelką cenę przeforsować własną wizję sprawy. Despotyczne naturalnie są już małe dzieci - one żądają po prostu tego, co im się zachciewa i starają się często otoczenie zmusić do posłuszeństwa. Robią to płaczem, złoszczeniem się, robieniem na złość i innymi formami wymuszania. Dorośli postępują nieraz podobnie, tylko środki wyrazu są inne, no i siłą większa, umiejętności manipulacji też zostały wzbogacone.

Pytanie do każdej osoby, która uważa się za etyczną jest dość proste: na jakiej zasadzie bierzesz pod uwagę zdanie innych ludzi, na ile respektujesz ich wolność, uczucia, oczekiwania?
Wyrażenie "na jakiej zasadzie" domaga się KONKRETU, pytania o to NA ILE REALNIE POTRAFIMY PRZYMUSIĆ SIEDZĄCEGO W NAS DESPOTĘ (w każdym trochę siedzi taki mały despota, ale dojrzałym osobom udaje się owego despotę utrzymywać pod kontrolą) do uciszenia się, do uznania (również) racji innych osób?...
Jeśli ktoś nie potrafi odpowiedzieć na to pytanie, jeśli nie zastanowił się nigdy nad tym W JAKI SPOSÓB NALEŻY MĄDRZE USTĘPOWAĆ INNYM, to taka osoba z bardzo dużym prawdopodobieństwem JEST DESPOTĄ, osobą nieetyczną, być może jest sens nazywać ją osobą "złą".

Piotr Rokubungi

Putina pan nauczaj "przestrzeni negocjacji", panie Dyszyński... ;-P

P. s.: Małe dzieci mają zawsze rację, bo nie są jeszcze "skażone" kulturą...

Michał Dyszyński

Dyskurs

Piotr Rokubungi