ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Duża część dyskusji na tym forum dobrze ilustruje pewien dość podstawowy problem filozofii, a właściwie myślenia ogólnie. Problem ten określiłbym jako
podstawową trudność ustalenia relacji pomiędzy mechanizmami składowymi modelu, a modelem jako całość.
Podam może kilka przykładów, które zilustrują moją myśl:
Wolnorynkowe podejście w ekonomii - opiera się na spostrzeżeniach, że ludzie najchętniej i najefektywniej pracują zwykle wtedy, gdy czują związek z owocami swojej pracy, a efekty pracy - jako kierowane do innych osób - powinny być przez te osoby wybierane i akceptowane, a nie wmuszane za pomocą jakichś mechanizmów władzy. Te mechanizmy - spostrzeżenia są niewątpliwie słuszne. Jednak w jakim stopniu powinny one stać na czele wszystkich mechanizmów ekonomii, to nie jest jasne. Można nadać im priorytet, można podporządkować innych mechanizmom, schematom. Całościowe rozstrzygnięcie nie jest proste, bo w tak złożonym układzie jak ludzkie społeczeństwa, różnorakich czynników jest bardzo dużo i trudno jest precyzyjnie ustalić ich hierarchię ważności.
Marksistowska wizja tworzenia się świadomości ludzkiej - ze spostrzeżenia, że mechanizmy myślenia i wartościowania czerpiemy w największym stopniu ze społecznego otoczenia można wyciągnąć róóżne wnioski - jeden zechce temu mechanizmowi nadać absolutny priorytet (marksiści) i uznać, że absolutnie wszystko wynika z "zewnętrza" człowieka (byt kształtuje świadomość), a ktoś inny - odwrotnie - może uznać je jedynie jako ofertę zewnętrzną wobec człowieka, który teraz dokonuje wolnych, autonomicznych wyborów.
Logika w filozofii - wszystko co wyrażamy słowami jest jakimś odzwierciedleniem naszych myśli. Z kolei nad poprawnością wyrażania się czuwają zasady logiki. Stąd można wyciągnąć wniosek, że cały świat jest (musi być) logiczny. Ale można też podejść z drugiej strony do sprawy =- tzn. uznać logikę za swoiste "ograniczenie" związane z koniecznością formułowania myśli za pomocą języka. W tym ujęciu cały świat byłby od logiki niezależny, ta ostatnia pojawiałaby się dopiero na etapie ludzkiego porozumiewania się, stanowiąc swoiste okrojenie materii rzeczywistości do warstwy możliwej do użycia w komunikacji.
Prawa fizyki - nieraz mówi się, że "światem rządzą prawa fizyki". Można to uznać za dogmat i - z zasady - wszystko co nie da się opisać fizyką postawić jakby poza światem. Można też wyjść od świata - rzeczywistości rozumianej jako coś o wiele szerszego, zaś prawa fizyki traktować wyłącznie jako opis, który może być bardzo różny, a nawet często jest nieudolny. W tym ujęciu świat "obywa się" bez konieczności zachowania praw fizyki, po prostu jest, jaki jest, a prawa fizyki stają się zmartwieniem samych fizyków.
Determinizm - w sporej klasie przypadków nauka jest w stanie podać w miarę kompletny opis warunków, które dają wynik w postaci zaplanowanego efektu końcowego. Dzięki temu inżynierowie są w stanie projektować mosty, maszyny, elektronikę - bo gdy znamy opis, to efekt końcowy staje się jednoznaczny. Ciągnąć dalej ten wniosek, naturalnym wydaje się myślenie, że wszystko na tym świecie daje się ostatecznie ująć w ramy jakiegoś modelu i dokładnie przewidzieć. Można uznać, że świat jest zdeterminowany, a problemem jest jedynie skonstruowanie odpowiednio dokładnego modelu, zdobycie informacji o sytuacji startowej i moc obliczeniowa. Jednak tego rodzaju założenie, choć wydaje się niektórym oczywiste, jest tylko założeniem. Mało tego, aktualnie fizyka wskazuje na procesy, które ze swojej natury wymykają się dokładnemu opisowi (fizyka kwantowa). Dlatego nie ma pewnych przesłanek, które determinizm pozwalają umieścić w sposób pewny gdzieś na mapie mechanizmów swiata - może należy go traktować jedynie jako uproszczenie, pojawiające się wtedy, gdy zniweluję się przeciwstawne efekty "wolności" świata i materii obserwowane na kwantowym poziomie, a może tez okazać się, że dokopiemy się owego determinizmu również gdzieś głębiej w mechanice świata (patrz np. teoria parametrów ukrytych Einsteina).
Podsumowując: myśl ludzka formułuje różne ciekawe spostrzeżenia dotyczące świata, psychologii, społeczeństwa - wykrywa interesujące mechanizmy, które pozwalają nam w jakimś stopniu łączyć przyczyny ze skutkami. Problem w tym, że ta sama myśl nie zna całości, nie zna szerszego tła funkcjonowania owych mechanizmów. Pojawia się wtedy pokusa nadania któremuś z owych mechanizmów statusu nadrzędnego - wszystko inne miałoby się wokół nich kręcić. Jednak takie podejście obarczone jest dużym ryzykiem błędu, bo w rzeczywistości nie znamy precyzyjnego umiejscowienia owych mechanizmów w strukturze natury rzeczy.

wujzboj

Ano zgadza się. Co prawda wydaje mi się, że teoria ukrytych parametrów w swojej "rozsądnej" (tj. zgodnej z intuicją) postaci została obalona doświadczalnie, a to, co z niej pozostało jako niesprzeczne z eksperymentem, jest wiele bardziej wydumane od zwykłego przyjęcia, że żadnych ukrytych parametrów nie ma, ale to zupełnie inna historia. Istotne jest, że zawsze mamy przed sobą jakiś fragmentaryczny obraz i nie ma żadnej możliwości, abyśmy mogli dostrzec całość. Z tych fragmentów musimy więc budować takie modele, które pozwalają nam się w miarę sprawnie poruszać w świecie naszych obserwacji, ale które nigdy nie będą w stanie pretendować do roli Udowodnionego Opisu Tego, Co, Jak i Dlaczego Jest Naprawdę Od Początku Do Końca. I nic dziwnego, że pojawiają się konflikty, gdy tylko nasze z konieczności nieudowodnione opisy sprzedajemy publice jako udowodnione. Co robią ideologie wszelkiej maści - i to właśnie one są niestety najbardziej popularne, bo ludzie lubią mieć pewność, lubią stać na twardym gruncie. Brak pewności, zawieszenie w próżni, jawne wskazanie na elementy przyjmowane na wiarę - to wywołuje obawy, skutkuje poczuciem zagrożenia, reakcją jest więc odrzucenie takiego "relatywizmu" czy "fideizmu" (użyty epitet zależy od tematu i od poglądów krytykującego). Najłatwiej zresztą odrzuca się kpiną, bo do kpiny wystarczy powierzchowna gra skojarzeń, a wykpione staje się zabezpieczone kordonem sanitarnym, kto bowiem chciałby zastanawiać się nad tym, co śmiechu warte?

Michał Dyszyński

Marcin Kotasiński

Zauważcie, że wszystko to, co Michale napisałeś w pierwszym poście istnieje łącznie w jednym świecie, jakoś się razem łączy. Zarazem uzasadnieniem i to doświadczalnym domniemań, czyli ukrytych parametrów jest to, że zdajemy sobie sprawę, iż jest nad nami wiedza, z której nie zdajemy sobie sprawy. Jednak zaznaczam ze nie znam terminu „ukryte parametry” w źródłowej postaci. Niemniej, pozostało jedynie wytłumaczyć jak te poszczególne wymienione mechanizmy funkcjonują razem tworząc całość – to są te ukryte mechanizmy – jak to się trzyma „kupy.” Czy to proste, czy nie?

Myślę, że nie jest to bardzo trudne, bo mamy wiele informacji, które wystarczy zebrać razem, ale, aby zrozumieć potrzebna jest uwaga i obiektywizm.

wujzboj

Michał Dyszyński

Marcin Kotasiński

wujzboj

Marcin Kotasiński

wujzboj

Marcin Kotasiński

wujzboj

Marcin Kotasiński

Michał Dyszyński

wujzboj

Marcin Kotasiński

Zatem przedstaw ten logiczny i weryfikowalny dowód na to, że nie można poznawać i przez to poznanie dochodzić do coraz pełniejszego prawdziwego obrazu Wszystkiego.

wujzboj

A gdzie ja twierdzę, że "nie można poznawać i przez to poznanie dochodzić do coraz pełniejszego prawdziwego obrazu Wszystkiego"? Marcinie...

Jeszcze raz, p o m a l u t k u.

Wiedza wymaga dowodu, aby była wiedzą (w sensie naukowym, czyli takim, jaki uczynił je określeniem na coś wiarygodnego). Dowód musi zawierać logicznie poprawne rozumowanie, aby był dowodem (w sensie naukowym, czyli j.w.). To logiczne poprawne (w sensie naukowym, czyli j.w.) rozumowanie nie może przebiegać w błędnym kole, czyli musi opierać się na pewnych aksjomatach, które nie podlegają dowodowi. Wobec tego każda wiedza opiera się na aksjomatach, które nie podlegają dowodowi i są wobec tego arbitralne - czyli nie są pewne absolutnie, lecz ich pewność jest jedynie pragmatyczna. NIE wyklucza to poznawania Prawdy, czyli dochodzenia do coraz pełniejszego prawdziwego obrazu Wszystkiego. Natomiast WYKLUCZA to sensowność twierdzenia, że można posiąść WIEDZĘ (w sensie naukowym, czyli j.w.) o tym, że poznający znajduje się na drodze do poznania Prawdy.

Proszę przeczytaj to powolutku, starannie, i jeśli coś jest niejasne - pytaj. Bo wokół tego obracają się nasze rozmowy.

Marcin Kotasiński

Wiem, że nasza rozmowa cały czas kręci się koło mojej tezy o nie-błędności błędnego koła, a ty twierdzisz, że ono jednak jest błędem. Dlatego daję ci prosty przykład. Wyjaśnij proszę słuszność paradoksu błędnego koła jakim jest – samoświadomość!

wujzboj

Samoświadomość nie jest błędnym kołem. Chociażby dlatego, że nie jest ona rozumowaniem.

Problem z błędnym kołem nie polega zaś na tym, że twierdzenie uzasadniane w błędnym kole musi być błędne (bo wcale NIE musi być ono błędne), lecz na tym, że do "obalenia" takiego uzasadnienia wystarczy proste odrzucenie prawdziwości tego "uzasadnianego" twierdzenia. W tej sytuacji błędne koło nie stanowi dowodu. Innymi słowy, konstrukcja błędnego koła nie stanowi dodatkowego argumentu za prawdziwością twierdzenia "udowadnianego" za jej pomocą. Jest ona tylko i wyłącznie omówieniem. Które może pomóc słuchaczowi w zorientowaniu się, o co chodzi, ale jako takie argumentu wyprodukować nie potrafi. O ile zaś wyprodukuje, o tyle jest ten argument nieporozumieniem.

Marcin Kotasiński

Michał Dyszyński

Marcin Kotasiński

Michale, czytaj wolniej, wyobrażaj sobie to, co czytasz, a jeśli potrzeba przeczytaj jeszcze raz, wtedy wszystko stanie się jasne. I pozbądź się zbędnych uwag pod moim adresem.

wujzboj

Michał Dyszyński

Marcin Kotasiński

Jarku zaczynasz podważać oczywiste „rzeczy” i przeczyć sobie.