ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Epistemologia dostarcza wiele różnych koncepcji prawdy - klasyczną, pragmatyczną, semantyczną i wiele innych. W toku paru ostatnich dyskusji wyłonił się chyba jednak jeszcze jeden kierunek - określiłbym go jako.
Prawda jako efekt gry komunikatów.

Krótkie wprowadzenie, uzasadnienie
Zwykle zakłada się, że prawdą jest pewien ideał, konstrukt myślowy odpowiadający jakoś tam idealnemu odwzorowaniu rzeczywistości, czasem myśli ideałów mniejszego rzędu - oddaniu ich w myślach, stwierdzeniach. Część ujęć aspiruje w kierunku usytuowania "prawdy" jako czegoś jeszcze bardziej abstrakcyjnego - będącego nawet ponad językiem, przekazem, sądem ludzkim, a niejako samą strukturą rzeczywistości, a "świecącemu" intelektowi doskonałemu, dysponującemu chyba jakimś idealnym systemem przetwarzania, językiem, inteligencją. Można dalej postulować, że tak rozumiana "prawda" ma sens, że ona jakoś tam "istnieje". Bo przecież "prawda istnieje na pewno", bo bez niej wszystko by się rozsypało. Jednak, jeśliby uczciwie to powiedzieć, to będzie to wyłącznie postulat, bo nie sposób "istnienia" tak rozumianej prawdy dowieść. Nie ma żadnych "materialnych" mechanizmów określania ogólnej prawdy. Nie wiemy, czy czasem nie jest tak, że błąd (w jakiejś tam postaci) będzie zawsze integralną częścią każdego opisu, nawet tego najlepszego z możliwych. Może błąd z prawdą - niczym w jang-jin - jest tak związany z myśleniem, jak dzień z nocą. Tego nie da się udowodnić, to można sobie założyć, próbować za tym agitować, wyobrażać sobie.

Czy idealnemu charakterowi prawdy, da się przedstawić konstrukt bardziej konkretny, mniej żądający abstrakcji, której pełnego zakresu i znaczenia nie jest w stanie podjąć żaden normalny umysł?...
Czy nic innego, co z grubsza odpowie kierunkowi poszukiwania idei "prawda" nie da się sensownie skonstruować ?...
- Ja widzę tu pewne rozwiazanie. Jest nim właśnie rozumienie prawdy na bardziej konkretny sposób: jako efektu komunikowania się ludzi, czy innych istot rozumnych. Zaletą tego podejścia wydaje się większa zgodność z postępowaniem w nauce. Nauka wychodzi z założenia, że nie ma uprzywilejowanego ośrodka głoszącego prawdę, ale lepsze i gorsze koncepcje wypływają jako swego rodzaju gra, konkurencja na rynku idei, pomysłów, rozwiązań. Ostatecznie, jeśli jakaś teoria jest przez świat naukowy powszechnie przyjęta, to uznaje się ją za "prawdziwą".
Ten sam mechanizm można przenieść na prawdy nienaukowe. Jest to zgodne także z dość powszechnym odczuciem stopniowego uświadamiania sobie pewnych zależności, faktów. Zwykle na początku nie umiemy w pełni poprawnie opisać świata, idei, ludzi, ale wraz ze zwiększaniem się naszego doświadczenia, rośnie też poprawność naszych wyobrażeń, opisów. Wszystko to odbywa się dzięki komunikacji ze światem zewnętrznym, z ludźmi, nawet z "samym sobą" - na zasadach retrospekcji.
Zatem postuluję, aby dopuścić jako kolejną epistemologiczną konstrukcję taką wizję prawdy, która nie jest zerojedynkowa, nie wymaga od razu pełnego, idealnego opisu, ale będziemy po prostu mieli prawdy mniejsze i prawdy większe, opisy dokładniejsze, bądź zgrubne. Każdy z tych opisów jakoś dokłada się do idei "globalnej prawdy", stanowiąc jej cząstkę, jej składowy opis. W tym ujęciu także nieprecyzyjne odwzorowanie rzeczywistości, sytuacji, idei też jest jakoś "prawdziwe" i ma swoje miejsce w komunikacji między ludźmi.
Bo właśnie komunikacja jest osią tej koncepcji - dzięki komunikacji prawda powstaje, przekształca się, doskonali. Na jakimś etapie znamy więc tez "jakąś tam" prawdę, która pewnie ulegnie doskonaleniu, ale już pełni swą podstawową rolę - pozwala nam rozumieć, opanowywać rzeczywistość - tak zewnętrzną, materialną, jak i wewnętrzną, psychologiczną itp.

Warunki komunikacji kreatywnej
Jednak aby komunikowanie się ludzi rzeczywiście służyło idei prawdy, niezbędne jest spełnienie pewnych warunków. Warunki te wypisałem w pewnej części, przy okazji dyskusji w innym wątku na tym forum.
Założeniem podstawowym jest tu sytuacja, w której niezależne osoby pragną dotrzeć do prawdy na jakiś temat. W tym celu komunikują się z innymi osobami, które mogą wyrażać swoją opinię na temat przedstawionych myśli, idei. Dodają do tego własne przemyślenia, modyfikują, dostosowują wzajemnie różne ujęcia, słowa, wyobrażenia. Zatem w tym ujęciu dyskusja jest areną powstawania prawdy.
Pozwolę sobie je wypisać z uzupełnieniami (cytuję, dodają poprawki):
1. Celowość - podstawowym warunkiem dyskusji budującej prawdę jest zgoda co do tego głównego celu - budowania jak najlepszego, adekwatnego, użytecznego opisu rzeczywistości, myśli, doznań.
2. zaufanie, uczciwość, wolność - jeślibym wiedział, że druga strona świadomie oszukuje, to traktowałbym rozmowę nie jako wymianę informacji i myśli, ale co najwyżej jako rodzaj gry o nieokreślonym celu. Zatem prawdziwa dyskusja ma w moim przekonaniu miejsce tylko wtedy, gdy obie strony z grubsza piszą to, co myślą, a ten fakt jest akceptowany i pożądany (inaczej mówiąc nie próbujemy doprowadzić do tego, że jedna ze stron komunikuje coś niezgodnie z własnym przekonaniem). Uczciwość jest w tym ujęciu w dużym stopniu tożsama z wolnością. W toku gry komunikatów, dyskusji wolność jest warunkiem niezbędnym, dzięki niemu każda osoba ma możliwość dołożenia swojego umysłu do "puli" myśli. Jeśliby jakaś osoba dokładała myśl cudzą, podpisując ją jako "swoją", to postępuje nieuczciwie, bo w rezultacie zakłóca mechanizm wyłaniania prawdy. Przecież ktoś może wnioskować o najlepszym ujęciu m.in. ze statystyki NIEZALEŻNYCH rozwiązań danego problemu. Przy czym osoba szczerze przekonana o tym, czego dowiedziała się od kogoś innego jest traktowana jako uczciwie głosząca - teraz już nie cudzą, a "wspólną" - myśl.
3. dostosowanie się - zakładam, że druga strona jest gotowa do zmiany swojego stanowiska pod wpływem mojej argumentacji. Jeśli mam komunikować się "ze ścianą", to mogę to zrobić nie angażując innych osób. Dostosowanie się dokonuje się na warunkach wolności (nie można nikogo zmuszać do dostosowania się), a do tego jest regułą, której nie należy stawiać tam. Tutaj wszelki myślowy "patriotyzm" (czyli wiązanie się myślowo z osobą coś głoszącą, z kierunkiem itp.) byłby traktowany jako zafałszowanie. Zawsze jeśli pojawia się powód do zmiany poglądu, NALEŻY spróbować ów pogląd zmieniać (przynajmniej podjąć starania w tym kierunku).
4. panowanie nad destrukcją - ma to dość mocny związek z zaufaniem, ale warto ten element wyróżnić, bo jest on wyjątkowo często "na tapecie". Jeśliby jedna ze stron czuła (bądź obie), że występują istotne czynniki zakłócające wymianę myśli (nieopanowane emocje, wpływ innych ludzi, dodatkowych czynników - np. farmakologicznych), to będzie starała się chronić dyskusję przed nimi - czyli będziemy się starali usuwać emocje nieproduktywne, będziemy się starali nie ulegać podszeptom otoczenia itp. Przynajmniej wtedy, gdy przedstawiamy coś w dyskusji jako nasze zdanie. Ten element zawiera w sobie jeszcze jeden postulat - RÓWNOŚCI STRON, czyli z grubsza jednakowego szacunku dla obu stron, nie zakładanie z góry czyjejś większej kompetencji (dysproporcja kompetencji może się ujawnić w dyskusji, ale dopiero jako jej efekt!)
5. wiara we wspólnotę myślenia i odczuwania - przynajmniej na jakimś poziomie musimy być zgodni, bo jeśliby cała nasza konstrukcja myślenia była totalnie odmienna od konstrukcji partnera w dyskusji, to porozumiewanie traci sens. Oznacza to jednocześnie, że mamy powód poszukiwać owej wspólnoty myśli i opierać się na niej w argumentacji.
6. zaangażowanie - strony dyskusji muszą cechować się zaangażowaniem, aktywnością, która powoduje, że owa dyskusja w ogóle mam miejsce i odbywa się.

W toku tak opisanej dyskusji tworzy się PRAWDZIWY OBRAZ danego aspektu rzeczywistości. Prawdziwość określona jest przez to, że strony godzą się na wspólne zasady opisu, uzgadniają jakie mechanizmy są wymagane, aby niezbędne warunki prawdy były spełnione. Niekiedy wymaga to dodatkowych środków technicznych, czy organizacyjnych. Jednak konsensus w zakresie postępowania i interpretacji wobec problemów uzgadnia ramy prawdziwego traktowania rzeczywistości.

Ponieważ pomysł tej koncepcji prawdy, jest tworzony nieco na gorąco, więc pewnie lista nie jest kompletna. Jeśli ktoś ma tu coś od dodania, to będę wdzięczny za uwagi.

Podsumowanie
Podsumowując - osią koncepcji prawdy, jako efektu gry komunikacyjnej jest zetknięcie się intelektów, sposobów podejścia, myśli wolnych osób. Tradycyjna prawda - w najczęściej rozumianej, idealnej formie - nie jest dostępna nigdzie. Więc można o niej pisać epistoły, ale zawsze będzie to pisanie o czymś z daleka. Tymczasem na co dzień spotykamy się z prawdami, które są użyteczne w życiu, w pracy, w rozwoju wewnętrznym. Te prawdy pozostają jakoś prawdami, nawet mimo tego, że są jakoś skażone nastawieniem osoby, jej niepełnym rozwojem intelektualnym i emocjonalnym, złudzeniami itp. I dlatego prawda ta ma sens, ma znacznie większe zastosowanie, niż niedościgły ideał. Opisywana prawda jest w dość bliskim związku z pragmatyzmem (pragmatyczna koncepcja prawdy) - tutaj jednak jest jego dość szczególnym wydaniem - ukonkretnieniem na element wymiany informacji, dyskusji, starcia idei reprezentowanych przez różne osoby.
Chce zwrócić jeszcze uwagę na to, że opisana koncepcja prawdy nie jest prawdą pojedynczych komunikatów (w stylu "dzisiaj jest wtorek"), ale tworzy zasady w ramach których takie komunikaty mają funkcjonować (np. uzgodnienia zasad posługiwania się kalendarzem, nazewnictwa dni tygodnia).

wujzboj

Michał Dyszyński

wujzboj

Z tym twierdzeniem jest jednak pewien problem. Może domyślasz się, co powiem (bo mówię to nie po raz pierwszy): otóż o ile komunikacja to przekaz informacji pomiędzy różnymi osobami, o tyle najistotniejsze aspekty poznania, nadające sens wszystkiemu innemu, dotyczą subiektywnej analizy zbieranych informacji, analizy dokonywanej przez jedną osobę i - niezależnie od postępów techniki - niemożliwej do weryfikowalnego przekazania drugiej osobie. (Podkreślam słowo "weryfikowalność", bo zachodzenie takiego przekazu zakładamy regularnie, to jest w zasadzie konsekwencja odrzucenia solipsyzmu). Jeśli przyjąć twoje twierdzenie w formie, w jakiej je zapisałeś, to znaczyłoby to odrzucenie subiektywności (nie-prawdę się odrzuca, a na mocy tego twierdzenia subiektywne treści nie mogą być prawdziwe), czyli odrzucenie siebie przez osobę formułującą to twierdzenie. To zaś mocno zalatuje paradoksem, mówiąc eufemistycznie. Myślę więc, że potrzebna jest tu przynajmniej jakaś operacja kosmetyczna. Albo może czegoś nie zrozumiałem.

Michał Dyszyński

lucek

Michał Dyszyński

lucek

Michał Dyszyński

lucek

Michał Dyszyński

neko

wujzboj

lucek

Michał Dyszyński

lucek

wujzboj

Rozumienie teorii względności polega właśnie na umiejętności brania udziału w przekazie informacji związanym z tą teorią. W sumie marą nie jest więc ilość deklaracji, lecz ranking otrzymany na bazie sprawdzenia poziomu skuteczności komunikacji.

lucek

wujzboj

Ci, którym tego typu teorie są potrzebne, starają się TW zrozumieć. To, jak im to zrozumienie się udało, można zmierzyć. Właśnie dlatego, że rozumienie teorii względności polega właśnie na umiejętności brania udziału w przekazie informacji związanym z tą teorią.

Zmierzyć to także można i u innych. U tych, którzy tylko przyjmują tę teorię na słowo. I także w tym przypadku ważna jest umiejętność brania udziału w takim przekazie informacji. Zauważ, że można wobec tego określić różne "stopnie wtajemniczenia", w zależności od tego, jak istotną rolę pełnić ma ta teoria w działalności danej osoby. Ważne jest przy tym, że prawdziwość wypowiedzi o teorii względności (czyli stopień jej zrozumienia) u kogoś znajdującego się na niższym "stopniu wtajemniczenia" nie może być w sprzeczności z oceną kogoś znajdującego się na wyższym "stopniu wtajemniczenia": od wyższego stopnia wymaga się zdolności do udziału w komunikacji dotyczącej większej ilości aspektów związanych z tą teorią, ale w tym i dotyczących wszystkich aspektów dostępnych na niższych stopniach. Mówiąc obrazowo: kręgi "wtajemniczenia" są koncentryczne i każdy wyższy obejmuje sobą wszystkie niższe.

lucek

właśnie - i gdzie tu jakieś wspólne prawdy wypracowywane ... jak to kwieciście potrafi tylko Michał opisać :mrgreen:

? Wypracowanie Pana Michała to zbiór pobożnych życzeń ... oderwany od realiów

wujzboj

Przede wszystkim w nauce, lucku, w nauce (chodzi np. o fizykę). A na forum? W intelektualnie uczciwych dyskusjach.

lucek

Przede wszystkim, wujku, intelektualnie uczciwych dyskusjach, tej dyskusji w ogóle by nie było...

wujzboj

Nie rozumiem.

lucek

prawda jest taka, że kolację sobie przypaliłem, a wujowi jeszcze mało ...

Michał Dyszyński