ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Chciałem się z kolegami forumowiczami podzielić takim prywatnym noworocznym esejem o istocie wiedzy.

Niemal wszystko co uważamy za naszą wiedzę jest sformułowane w postaci słów.
Słowa jednak powstają na bazie pewnej społecznej umowy związanej z typowymi wrażeniami, elementarnymi myślami, cegiełkami rozumowania.
Ludzki umysł zawsze musi te cegiełki jakoś nagiąć do konkretnego problemu, wyjść z pierwotnym ram użycia słowa, ubrać je w nowy kontekst.
I tu pojawia się problem, bo każdy robi to po swojemu, każde twórcze myślenie jest więc aktem OSOBISTYM, bo choć bazuje na pobranych ze wspólnej przestrzeni komunikacyjnej składnikach, to nadaje im indywidualny, niepowtarzalny kształt.
Ale przekaz oparty o słowa nie jest doskonały.
I jeśli nawet opisujemy komuś, to co sami rozumiemy, wiemy, to nigdy nie będziemy wiedzieli jaki jest stopień zgodności pomiędzy tym co myślimy my, a co dzięki naszym słowom wyobrażają sobie odbiorcy naszego przekazu.
Wiedza więc gdzieś balansuje pomiędzy tym co
- wspólne, a przez to jakoś ustabilizowane, określone,
a tym co
- indywidualne, ale przez to ulotne.

Chciałoby się wiedzę związać, może w sposób nierozerwalny, bardziej z tym co trwałe, co wspólne, nienaruszalne. Ale to nie jest dobry pomysł. Bo gdyby komuś udało się coś takiego zrobić, gdyby wiedzę raz na zawsze zamrozić, niczym wielki las twardych lodowych monumentów, to taką wiedzę jednocześnie byśmy uśmiercili. Bo to co twarde i nienaruszalne, jest jednocześnie nie do uchwycenia, nie do poruszania w umyśle, a właśnie ów RUCH w umyśle jest istotą rozumienia i wiedzy, a nie samo ustabilizowane trwanie zdefiniowanych wzorców. To nie wzorce są istotą wiedzy, a UMIEJĘTNOŚĆ ICH UŻYCIA do rozwiązania problemu. Nawet najmądrzejsza księga, jeśli została napisana w języku, którego nikt nie używa, nie rozumie, jest jedynie makulaturą z chaotycznymi znakami graficznymi, a nie prawdziwą bazą wiedzy. I odwrotnie - za to nawet naiwna, pełna błędów teoria, która jednak jakoś tam pozwala na zorganizowanie sobie wizji świata, ma sens, bo staje się narzędziem myśli.
Gdzieś tu ujawnia się owa wewnętrzna sprzeczność celu i formy, jaka do owego celu prowadzi - celem jest wiedza rozumiana jako plastyczne, użyteczne w wielu różnych obszarach narzędzie, zaś forma wymaga nie plastyczności i zmiany, a ustabilizowania i jednoznaczności.

Dlatego nieodłącznym składnikiem wiedzy jest także BŁĄD. Tzn. nie sam błąd jako taki, co możliwość jego wystąpienia, co wolność w stawianiu pytań na przekór temu co dziś ustalone. Dzięki temu, że możemy porównać to co jakoś tam potwierdzone, z tym co owego potwierdzenia nie dostąpiło, jesteśmy w stanie umiejscowić naszą wiedzą w przestrzeni możliwych myśli.
To właśnie błądzenie, chaotyczne poszukiwania myśli zapełnia ową lukę pomiędzy twardością i stabilnością wiedzy, a jej plastycznością umożliwiającą użycie w różnych sytuacjach. To jednocześnie owo błądzenie staje się tworzywem ROZWOJU wiedzy, bo umożliwia dobudowanie nowej interpretacji dla starej wiedzy, a w konsekwencji rozszerzenie jej zakresu na obszary, które kiedyś były zabronione, nieopisywane.

Czy to co napisałem wyżej jest oczywiste, banalne?...
A może wręcz przeciwnie, jest jakoś dyskusyjne, może ktoś to widzi jako myśli bez większego sensu?..

wujzboj

Może nie powiedziałbym, że "dlatego nieodłącznym składnikiem wiedzy jest błąd" (bo to sugeruje, że przyczyną jest używanie słów do komunikowania się z innymi, tymczasem przyczyna leży w samym procesie poznawczym), lecz "dlatego błędy pojawiające się w naszej wiedzy nie czynią jej nieprzydatną".

Michał Dyszyński

bol999

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

wujzboj

Michał Dyszyński

wujzboj

/EDIT: usunąłem fragment tekstu z linkami do YouTube, pomyłkowo wklejony z edytora

/

Michał Dyszyński

wujzboj

Michał Dyszyński

wujzboj

Michał Dyszyński

wujzboj

Michał Dyszyński

wujzboj

Michał Dyszyński

wujzboj

Michał Dyszyński

wujzboj

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

KOnstrukcja JA i nieJA
Sensowne ujęcie "ja", a więc takiego tworu intelektualnego, który coś wyróżnia w gąszczu idei, w moim przekonaniu, opiera się z grubsza na takim oto rozumowaniu:
Wszystko co odczuwam daje się z grubsza podzielić na dwie główne kategorie:
- elementy, które pojawiają się niezależnie od mojego nastawienia, moich oczekiwań, pragnień.
- elementy, które mogę w miarę swobodnie kształtować.
Przykładem pierwszej kategorii, będzie jakiś kamień, obelisk, który spotykam na swojej drodze do pracy - jest z grubsza taki sam, przewidywalny, a ja nie potrafię w prosty sposób go "nagiąć" do swojej woli.
Przykładem drugiej kategorii jest myślenie o czymś - mogę zdecydować, że teraz pomyślę sobie o wróblu - i faktycznie, tę decyzję jestem w stanie bez większych trudności zrealizować.
Ta pierwsza kategoria będzie zatem odrębna, niezależna ode mnie - ja tutaj czuję się jedynie biorcą wrażeń.
Druga kategoria, poddająca się mojej woli, jest już ściślej związana ze mną, czyli to będzie moje "twarde ja", czy w po uogólnieniu, po prostu "ja".
Oczywiście przedstawiłem to w znacznym uproszczeniu, bo da się znaleźć różne pośrednie sytuacje, coś trudnego do zaklasyfikowania, czy też pojawią się inne problemy. Przykładowo, więc kamień mogę obrócić na drugą stronę, nawet rozłupać, ale faktem jest, że nie mogę tego zrobić natychmiastowo, łatwo. Inaczej jest w przypadku myśli (gorzej z uczuciami, ale chwilowe zablokowanie jest w większości przypadków możliwe), którymi mogę sterować w bardzo dużym stopniu autonomicznie. W każdym razie wyraźnie jednak da się oddzielić te kategorie.

Ogólnie, to podejście uważam za o tyle użyteczne, że:
1. nawiązuje do powszechnie rozumianego przez ludzi pojęcia "ja".
2. daje szansę na dalsze rozważania, bo definiuje o wiele szerszą bazę problemów i kategorii.
Ujęcie wujowe "ja", koncentrujące się na fakcie uczestnictwa owego "ja" w każdym przeżytym okruchu, myśli, odczuć, doznań mogłoby w moim ujęciu po prostu uzyskać nazwę np. "Mój świat doznań i myśli", czy "wszystko co odczuwam, myślę, bądź potrafię wywnioskować".

I na koniec uwaga ogólna:
Tutaj warto zwrócić uwagę, że definiowanie pojęcia (w tym wypadku pojęcie "ja") może być związane z różnymi, całkiem odrębnymi aspektami.
Wujowe podejście, to skupienie się na fakcie powiązania myśli i doznań z osobą.
Moje ujęcie jest w jakiś sposób przeciwne - tzn. uznając, że owo powiązanie z osobą i tak zawsze występuje (jest więc oczywiste), to większy sens jest w skupieniu się na polaryzacji myśli i doznań na część sterowalną wewnętrznie, i część grawitującą w przeciwnym kierunku.
Obie definicje można uznać. Bo oczywiście definiowanie nie podlega falsyfikowaniu, jako że ono jest dopiero kanwą ewentualnej przyszłej falsyfikacji. Można jednak agitować za tym, czy innym sposobem definiowania. Moja agitacja wskazuje na korzyści użycia definicji w komunikowaniu możliwych problemów i ich rozwiązań - po prostu jest ona w stanie większy zakres tych problemów opisywać, ujmować, dotykać.

wujzboj

Michał Dyszyński

Tośmy się chyba z grubsza zgodzili.
Bo z ostatniego Twojego posta wynika mi, że piszesz z konkretnym celem - tzn. nie ogólnie, ale aby określoną grupę czytelników nakierować na tę wybraną interpretację "ja". W sumie masz prawo tak oceniać potrzebę pisania o tym.
Ja co prawda - patrząc mocno neutralnie (pewnie bardziej neutralnie niż pozostali dyskutanci) odczułem Twoje podejście jako rodzaj odchylenia właśnie od owej neutralności w interpretowaniu. Tyle, że nie to było Twoim celem. Więc nie mam się o co czepiać. Cel dyktuje (choć nie uświęca... ) środki.

wujzboj