ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Obserwując niektóre dyskusje na sfinii doszedłem do wniosku, że warto zacząć dyskusję na temat: czym jest sensowne przebaczenie?

Zacznę własnym wprowadzeniem, żeby można się było podczepić, sprzeciwić, albo nawet i zgodzić

W j. angielskim słowa przebaczyć (forgiven) jest brzmieniowo bardzo bliskie zapomnieć (forgot), ale jednak różne. Bo chyba te dwa terminy są jakoś bliskie - tzn. chcemy, aby ktoś przebaczający w jakiś sposób "zapomniał" nam przewinienia. Ale czy będzie to pełne zapomnienie?
- Raczej nie. To byłoby nierealne, bo nie mamy takiej kontroli woli nad myślami, żeby na zawołanie zapominać, to co się chce. Czyli przebaczyć oznacza raczej nie zapomnieć w ogóle, ale jakoś przesunąć pamięć danego zdarzenia w hierarchii, może nie obciążać już nim konkretnej osoby, "zlekceważyć" jej niewłaściwe (wobec nas) zachowanie. Nie oznacza jednak zapomnienia, bo tym do końca nikt nie steruje.
Warto tu chyba jeszcze dodać, że przebaczenie ma w pewnym sensie swoją "słabą" stronę. W moim przekonaniu jest ona związana z tym, że przebaczamy zawsze komuś winnemu, a wspomniane "zlekceważenie" zachowania oznacza jednocześnie, że ta osoba nie dostąpiła statusu bycia w pełni odpowiedzialną, w pełni zintegrowaną w swoim działaniu, doskonałą. Jest jakoś ułomna. Inaczej mówiąc, lepiej byłoby, abyśmy nie musieli przebaczać, bo w ten sposób nie musimy lekceważyć, sztucznie modyfikować pamięci o danej osobie.
Dlatego chciałoby się nieraz powiedzieć: fajnie by było, aby nikt nie musiał mi nic przebaczać, bo nikomu nie byłbym niczego winien. Wtedy mógłbym myśleć o sobie, jako o kimś doskonałym.
Z drugiej jednak strony - życie jest, jakie jest - więc nieraz musimy przebaczać. I przebaczenie dokonuje się wtedy, gdy winowajca już nie ma szansy na naprawę, gdy szkoda się stała. Wtedy to przebaczenie płynące od innej osoby, jakoś uładza, sztukuje powstałe zło. Jest więc darem od przebaczającego i wyrazem jego MOCY, aktem woli. Ktoś, kto przebacza, wskazuje tym, że umie sobie poradzić w swoim umyśle z problemem powstałego zła, jakby go częściowo "naprawić", a potem jest w stanie obdarować tym aktem naprawy, samego winowajcę. Dlatego przebaczenie, choć jakoś wzbogaca obie strony - przebaczającego i winowajcę - często bardziej ubogaca przebaczającego, bo to on jest tu stroną aktywną i on trzyma karty w garści.

Aktualizacja.
Chciałbym jeszcze dodać, że w moim przekonaniu instytucja przebaczania jest absolutnie KLUCZOWA jeśli chodzi o tworzenie tożsamości osoby.
Co nazywam "tożsamością osoby"?
- To właściwość, która powoduje, że dana osoba jest rzeczywiście tym, kim jest, za kogo się podaje i co sama o sobie uważa (przynajmniej w idealnym układzie). Ma jasną, pewną tożsamość, gdy nie ma rozdźwięku między tym, co chciałbym robić, a robię naprawdę.
Problem w tym, że postulat doskonałej tożsamości jest w przypadku człowieka praktycznie niemożliwy do zrealizowania. Pomiędzy tym co myślimy, co deklarujemy, a tym co naprawdę z nas powstaje, często pojawia się rozdźwięk. I gdyby rzecz potraktować rygorystycznie, to powinniśmy się "potępić" za "nie bycie sobą" w wystarczającym stopniu.
Jednak dzięki instytucji - funkcji przebaczenia, możemy jakoś (przynajmniej czasowo) przeboleć brak doskonałości naszego osobowości, możemy przejść nad tym do porządku dziennego (z nadzieją, że się poprawimy). Bez przebaczania (samemu sobie, a także innym), nasz najmniejszy błąd, niedoróbka mógłby stać się powodem (samo)potępienia. Po prostu moglibyśmy uznać, że skoro nie potrafimy być zgodni sami ze sobą, to jesteśmy nikim, odpadem istnienia. Przebaczenie powoduje, że dostajemy drugą szansę. A właściwie jest to coś więcej niż "druga" szansa, bo jest to jakby "nowa" szansa, szansa z dodanym bonusem w postaci zrealizowanego pokonania problemu. Jeśli oczywiście ten problem uda nam się naprawdę pokonać.

Aktualizacja - z dyskusji prowadzonej w "Więzieniu":

wujzboj

Marcin Kotasiński

Przebaczenie jest drugą szansą w tym sensie, że jest otwarciem drogi temu, któremu została ona warunkowo przymknienta poprzez wywołanie błędu i winy. Kiedy ktoś popełnia błąd, to okazuje się, że jest człowiekiem niezdolnym do prawidłowego funkcjonowania, nie koniecznie w ogóle, ale w tej jednej sytuacji napewno. Przebaczenie jest ponownym otwarciem tej drogi i umożliwieniem dokonania postępu i rozwoju w procesie, któremu on zaprzeczył błędem. Ale, aby przebaczenie było właściwe, czyli otwarcie drogi było właściwe dla tego twórcy błędu jak i dla tego, który ten błędny postęp powstrzymał, to musi mieć walor edukacyjny. Czyli musi zostać porzedzone wyjaśnieniem błędu, przyznaniem się do błędu przez tego, który go uczynił i wyrażeniem woli poprawy. Wtedy przebaczenie jest uzasadnione, bo błądzący wyraził wiedzę o tym, że popełnił błąd i już popełnić go więcej nie chce. Zapomnienie o winie przychodzi z czasem wraz z tym jak błądzący w kolejnych stacjach okazuje się być człowiekiem odpowiedzialnym.

Tu pojawia się też zagadnienie tożsamości, bo w działaniu prawidłowym kiedy czyni się to, co funkcjonuje dla mnie i dla wspólnoty odkrywa się to, co jest bliskie, to, co działa i pozwala czynić dalszy postęp. W tym, co działa naprawdę, czyli jest Prawdą, jest też ludzka wrażliwość, bo w prawdziwym funkcjonowaniu, stworzeniu sytuacji, która jest dobrą podstawą dla dalszego postępu, odkrywa się też własną wrażliwość (Miłość) w postaci tego co odpowiada, co pasuje, jest przyjazne (dla mnie i innych). Następuje tu identyfikacja z tym, co jest prawdziwe, Prawdą i z tym, co odpowiada wrażliwości – Miłości. Poprzez zgodę na tą identyfikację kształtuje się tożsamość z Prawdą i Miłością, zgodą na to, co prawdziwe i odpowiednio wrażliwe. Tą sytuację nazwałbym kształtowaniem tożsamości źródłowej, kształtowanie identyfikacji z tym, co jest podmiotowe (idealne) w odróżnieniu od tego, co osobowe – przygodne (np. identyfikacja społeczna). Jednak przeważnie kształtowanie tożsamości osobowej idzie w parze z kształtowaniem tego idealizmu. Dlatego, ponieważ utożsamiając się czy to z nazwami zawodowymi, przedmiotami, sytuacjami, które się powtarzają, czy ludźmi w istocie szuka się w tym tego, co Prawdziwe i Dobre (wyrażające Miłość), choć ta tożsamość jest przygodna i w istocie służy do odkrywania tożsamości podmiotowej – idealnej.

Kiedy dochodzi do błędu - winy, to w istocie jest to jednostronne sprzeniewierzenie się własnej i wspólnotowej tożsamości, bo w porównaniu do stanu prawidłowego jest tym, co naprawdę nie odpowiada, ale się to robi. Dlatego jako sprzeczność wywołuje „wewnętrzny” konflikt, bo jednocześnie podmiot chce działać prawidłowo, a jednocześnie ulega swojemu subiektywizmowi odcinając się od tego, co wspólne, obiektywne. Ludzi z takim konfiktem łatwo rozoznać, bo oni często odmawiają, buntują się, są niszczycielscy, itd. nawet w stosunku do spraw w oczywisty sposób dobrych i przyjaznych. I np. w ich przypadku przebaczenie jest możliwe dopiero wtedy kiedy oni zmienią to swoje zapatrywanie, bo bez tego będą dalej niszczć.

wujzboj

Marcin Kotasiński

wujzboj

Marcin Kotasiński

wujzboj

Marcin Kotasiński

rafal3006

Michał Dyszyński

wujzboj

Michał Dyszyński

Marcin Kotasiński

Michał Dyszyński

szymon

wujzbój pisze:

wujzboj

Marcin Kotasiński

Tak, należy wybaczać po prostu, bo to wspólnie zdrowe.

Ale jeśli chcesz tego człowieka mieć przy sobie, powiedzieć o nim „przyjacielu”, to musisz go edukować, albo czekać, aż wyedukuje się sam. Po prostu przebaczenie, służy jedynie wybaczeniu sobie za poprzedzający stan niewybaczenia i służy do zrównoważenia sytuacji, ale bez udziału błądzącego. Jeśli ma służyć czemuś ponadto to minimum, to musi wejść edukacja. Ja z góry wychodzę z założenia, że wybaczenie to coś wspólnego, służy temu kto wybacza i winowajcy, dlatego uważam, że edukacja jest nieodzowna, bo czuję niedosyt kiedy wybaczam komuś bez tego kogoś, bo tak wybaczać umiem od razu, bo od razu wiem, że niewybaczenie jest jak gryzienie w ogon siebie. Przebaczenie „jednostronne” uznaję za aprioryczne.

Dlatego zgadzam się z tobą, że „wybaczyć, aby oczyścić się w winy jako żywienia urazy”, oczyścić siebie i przez to owego w swoich oczach, oczywiście. Ale w tej sytuacji ten ktoś nie jest zainteresowany naszym wybaczeniem, bo on odchodząc i lekceważąc wybaczenie uważa, że ma rację, że wolno mu robić to, co zrobił, tą jakąś krzywdę wobec nas. Ale odejście tego człowieka daje nam nic, pozostajemy z jego błędem „w rękach.” Akt wybaczania zakłada chęć tworzenia z nim wspólnoty, bo po to mu wybaczamy, aby był z nami, bo bez widzimy podział żywiąc urazę. Dlatego uważam, że wybaczenie zakłada wspólnotę, po to wyraża się tą dobrą wolę i dlatego zakłada edukację – ale to jest najmniej czysta logika. Bo praktyka bywa taka, że pomiędzy oczkami łańcucha 'przebaczenie - (aby) wspólnota – edukacja – (aby) wspólnota' występują przerwy czasowe, ale tak czy owak chodzi o to, aby gdzieś na końcu powiedzieć winowajcy „przyjacielu.”

Ostatecznie przebaczenie jest fundamentalne dla mnie, aby czuć się dobrze nie żywiąc urazy i zachować otwartość na winowajcę, ale jeśli winowajca pojawia się, czyli pojawia się możliwość tworzenia wspólnoty to zakładana jest edukacja.

Ponadto edukacja wcale nie musi prowadzić do konfliktu, jeśli tak jest, to znaczy, że występuje siłowe narzucanie edukacji, edukacja jest nie właściwie „podawana.” Oznacza to, że edukujący żywi urazę, pcha winowajcy wiedzę na siłę, próbuje go pouczyć, wymaga od niego przeprosin zanim ten jeszcze zrozumiał za co ma przeprosić. Ja mam na myśli taką edukację, która stara się przeniknąć pojmowanie winowajcy, poznać podstawy jego postawy. Czyli najpierw wyjaśnia mu błąd przedmiotowo, bez ingerowania w jego podmiotowość, jego myślenie o tym, że on sądzi, że ma rację. Na tej podstawie dopiero kiedy on pojmuje błąd w sposób przedmiotowy, to samodzielnie zauważa, że edukujący w swoich wyjaśnieniach zrezygnował ze swojej krzywdy, z wymagania przeprosin i sam (o ile jest bystry i ma godność) przeprasza skrzywdzonego/edukującego.

(o ile jest bystry i ma godność) – zapomniałbym, są jeszcze tacy, którzy są bystrzy, ale udają, że nie dostrzegają kto jest mądry.

wujzboj

Marcin Kotasiński

Michał Dyszyński

wujzboj

Marcin Kotasiński

wujzboj

Marcin Kotasiński

Jarku zauważam że nie bierzesz pod uwagę tego, że nie wiesz wszystkiego i piszesz cały czas z pozycji „ja wiem najlepiej”, tak nie jest.

Nawet w sytuacjach trudnych, o których pisałeś człowiek uważny, wrażliwy i chcący wyjaśnić Prawdę potrafi to zrobić, wiem to, bo tak robię, choćby teraz. Weźmy przykład małego wrażliwego dziecka, które nabroiło coś, co je przerasta. W takiej sytuacji edukacja taka jaką „zafundowałoby się” dorosłemu byłaby zbyt trudna do zniesienia dla tego dziecka, zatem tu jasnym jest, że trzeba ją przeprowadzić, tak delikatnie, aby nie wywołać w dziecku płaczu. Czyli trzeba się wczuć i zrozumieć jego położenie, aby mu w odpowiedni dla jego wrażliwości, poziomu umysłowego, czyli zrozumienia i jego siły znoszenia trudów wyjaśnić, że to, co zrobiło jest niewłaściwe, wytłumaczyć, co jest niewłaściwe i jak uczynić to, co jest właściwe, aby ono pojmując mogło naprawić sytuację. Podobnie wrażliwe są sytuacje, które miałeś na myśli pisząc, że: