ŚFiNiA

artem7

Można ludzi oceniać dwojako. Można każdego oceniać z osobna - tak jak to działa w "naturalnym" porządku rzeczy, głownie poprzez dzialanie emocji (nieuniknione !) , mniejszej lub wiekszej empatii, utożsamiania bądź negacji - odczucia lubienia bądz nie. Na tą wartstwe naklada sie rozum który racjonalizuje poprzednią ocenę w sferze faktów.
Ocena jest tu zarazem funkcją. Nie oceniamy po to aby wyrobić sobie tylko opinię, chodzi o to raczej że ocena bedzie miała wpływ na nasze zachowanie.

Można tez oceniać ludzi pod kątem zbiorowości podobnych do siebie jednostek, które są "nośnikami" powtarzających sie cech i zachowań. W tym ujęciu można mieć nieodparte wrażenie , że ludzie są maszynami [ niektorzy mowią - zwierzętami - co jednak na to samo wychodzi w tym ujęciu ]
a nie indywidualnościami. To wrażenie jest potęgowane wlasnie przez powtarzalność różnego rodzaju "pętle" w zachowaniach, przewidywalność zachowań itp. Oceniając oceniamy zarazem calą grupe z jej rozkladem cech i zachowan , wyodrebniając tylko jakąś fizyczność z niej którą nazwiemy danym osobnikiem.

Można by rzec - nic w tym dziwnego - wiadomo że kryteria oceny przełożą sie na jej wynik. Można wiec równie dobrze widzieć ludzi jako maszyny - jak i indywidualności.. Pytanie tylko czy ten drugi sposób ukazuje nas w bardziej obiektywny ( prawdziwszy) sposób?

Czy może pierwszy jest najpewniej zblizony do prawdy a drugi stanowi niejako "abstrakcyjny konstrukt" rozumu systematyzującego jakies cechy w oderwaniu od poszczególnych ludzi - i jako taki - jest niezdolny do ukazania prawdy.

Jak wspomniałem na początku pierwszy sposob jest "naturalny" i wszyscy sie go nauczyliśmy. Co do drugiego sposobu nie jest już tak łatwo. Wielu ludzi albo go nie osiąga albo co najwyzej otrzymuje jakąś jego namiastke. Ponieważ - wydaje sie - sposob ten wymaga osiągniecia znacznego dystansu i jakby oderwania swojego punktu widzenia od poszczególnych sytuacji. Niemniej ciekawe można obserwować (filozoficzne?) efekty rozpatrując ludzi wlasnie pod tym kątem.