ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Przyszedł mi do głowy taki oto esej.
Rozwój i zachowanie czegokolwiek, gdy odbywają się w warunkach zewnętrznej zmienności otoczenia są we wzajemnej sprzeczności. Podobno dinozaury, w czasach swojej świetności, były absolutnymi królami Ziemi. Nic nie mogło zagrozić ich przystosowaniu do panujących na niej warunków. Były w jakiś sposób doskonałe, bo idealnie dostosowane do swojego świata. Ale ta właśnie doskonałość stała się gwoździem do ich trumny, ponieważ w wyniku nagłej zmiany warunków (spowodowane uderzeniem w Ziemię komety) ich dostosowanie okazało się być słabością.
I tak jest ogólnie z problemem PRZEOPTYMALIZOWANIA. Idealne dostosowanie związane jest z usunięciem elementów „zbędnych” dla danych warunków. Usuwając te elementy zyskujemy przestrzeń dla mechanizmów zgodnych z aktualnymi mechanizmami działania świata. Jednak te właśnie usunięte elementy mogą okazać się kluczowe w nowych warunkach.
Problem, który tu przedstawiam ma jednak swoje jeszcze jedno oblicze. Pojawia się ono, gdy z rozwoju gatunków przejdziemy na rozwój jednostki, albo dziedziny wiedzy. Wszystko co będziemy w życiu oceniać może uzyskać nadaną mu wartość w świetle OKREŚLONEGO KRYTERIUM. Bez kryteriów obiekty, myśli, zdarzenia, czy jakiekolwiek inne byłyby są nieodróżnialne. Dopiero wybranie kryterium powoduje, że możemy ustalić co jest LEPSZE, a co jest GORSZE. I tak np. ewolucja w sposób naturalny faworyzuje kryterium w rodzaju przeżywalność – ono ustala gatunki, osobniki w hierarchii lepiej i gorzej przystosowanych.
Pokazany wyżej przykład udowadnia jednak, że owo kryterium nie jest doskonałe w sensie kryterium ogólnego. Bo przeżywalność na krótką metę może okazać się brakiem tej przeżywalności w warunkach zmiany. A przecież zabezpieczanie się przed wszystkimi możliwymi zagrożeniami i zmianami samo pochlania zasoby. Później może się okazać, że w konkurencji dla danych warunków jednostki zbyt zabezpieczające się na bliżej nieokreśloną zmianę poświęcą na te zabezpieczenia zbyt dużo zasobów. W konsekwencji zabraknie ich na konkurowanie w warunkach bieżących, a gatunek okaże się na tyle słaby w aktualnej rzeczywistości, iż nie przetrwa (o ile warunki stabilne utrzymają się odpowiednio długo). Gdzieś pewnie jest złoty środek, który z jednej strony zapewnia sensowne możliwości adaptacji, a z drugiej możliwie dobrze wykorzystuje bieżące warunki.
Tutaj ewolucja natrafia na jakościowo nową sytuację – powstanie Człowieka. Przy czym nie chodzi mi właściwie o nasz gatunek jako taki (bo do inteligentnych kosmitów też ma to zastosowanie), ale ogólniej - o pojawienie się osobników, które mają na tyle rozwinięte umiejętności analizowania swojego życia i świata, że walkę o dostosowanie mogą przenieść z płaszczyzny bezpośredniego eliminowania osobników na płaszczyznę intelektu, walki idei. To jest gigantyczny skok, bo mechanizmy doskonalenia gatunkowego oparte tylko o replikację DNA wsparte nieco wychowaniem w ramach stad, hord są o wiele mniej elastyczne od możliwości sprawnego umysłu, który analizuje, przewiduje, ocenia zdarzenia nie tylko pod kątem bezpośrednich korzyści, ale szerzej, biorąc pod uwagę okoliczności wykraczające poza to co widoczne z perspektywy życia jednego, czy kilku pokoleń.
Główny problem w tej sytuacji, to dalej KRYTERIA. Człowiek może oceniać świat pod różnymi kątami. Dla jednego najważniejsze jest jego prywatne bytowanie („po mnie choćby potop”), ktoś inny widzi siebie jako cząstkę określonej grupy i gotów jest poświęcać się dla niej (patriotyzm), wreszcie są tacy, co gotowi są swoje życie poświęcać ideom (np. prawdy, sprawiedliwości, pokoju, szczęścia innych ludzi). Kryteria mogą być różne i każdy NOSI swoje kryteria ze sobą. Dlatego jest sens mówić o OSOBOWOŚCI, jako nośniku oceny świata.
Chcę zwrócić uwagę na ten BARDZO WAŻNY ASPEKT. Bo mamy tu element ODEJŚCIA od iluzji POSTULATU BEZWZGLĘDNEJ OBIEKTYWNOŚCI (typowego dla scjentystycznych ujęć świata). Ponieważ nie dysponujemy nadrzędnym kryterium, które rozstrzygnie podstawowe pytanie pod jakim kątem powinniśmy oceniać rzeczywistość, to musimy się zgodzić w jakimś stopniu na RÓWNOPRAWNOŚĆ KRYTERIÓW SUBIEKTYWNYCH, osobowych. A skoro osobowość człowieka stanowi niezbędny składnik oceny świata (bez niej odpowiednie kryteria oceny w ogóle nie zaistnieją), to trzeba dalej coś z tym zrobić – tzn. postarać się pogodzić możliwe sprzeczności w tych osobowych ujęciach. I tu jest niezbywalne miejsce dla ETYKI, która wypełnia lukę, widoczną w ujęciu scjentystycznym – tylko ona może wejść w te obszary, które wymykają się POSTULATOWI OBIEKTYWIZOWANIA OPISU RZECZYWISTOŚCI.
Jaki byłby startowy punkty wyjścia dla etyki?
Ten punkt jest chyba też pewnym ukłonem w stronę jakiejś formy obiektywizacji, choć samą obiektywizacją nie jest.
Wg mnie sensowny punkt wyjściowy dla etyki wynika ze spostrzeżenia, że człowiek tworząc swój obraz rzeczywistości popełnia błędy – tzn. tworzy takie osobiste kryteria oceny, z których później musi się wycofywać. Wycofuje się sam, sięgając w pewnym momencie do jakichś głębszych aspektów tworzenia kryteriów oceny. Nie jest tu potrzebna presja, czy inna forma zewnętrznego nacisku – świat jest tu jedynie poligonem dla umysłu, który decyzje podejmuje autonomicznie.
Krótko mówiąc, istnieje w naszym myśleniu potrzeba NADAWANIA SPÓJNOŚCI ocenom. Ta spójność myślenia, którą chcielibyśmy zachować jest w jakimś stopniu tworzywem naszej osobowości.
Niestety, tę spójność trudno nam jest zachować od początku, więc myślenie tez podlega zmianom, ewolucji. I tu natrafiamy na kolejną odsłonę dylematu z początku tego eseju – prędzej czy później musi pojawić się konflikt pomiędzy potrzebą zachowania struktur naszego rozumowania (obrona „ja”, zachowanie ciągłości osobowości), a potrzebą zmian w obliczu nieusuwalnych sprzeczności pomiędzy przewidywaniami, a koniecznością dokonania kolejnej oceny w sposób spójny z poprzednimi. I znowu na horyzoncie majaczy nam niebezpieczeństwo podobne, jakie spotkało dinozaury – przeoptymalizowanie naszej wizji świata, bądź odwrotnie – niedooptymalizowanie, a w konsekwencji zablokowanie rozwoju w jakimś kierunku. Przeoptymalizowanie objawiać się będzie konserwatyzmem myślenia, zaś niedooptymalizowanie brakiem zainteresowania dla tworzenie spójnych mechanizmów opisu w bardziej skomplikowanych przypadkach.
W tym kontekście człowiekowi przydałoby się jakieś przewodnictwo na drodze rozwoju, czynnik dodatkowej mądrości, która ustrzeże go przed przeoptymalizowaniem, bądź zbytnią ogólnością wszędzie tam, gdzie to może być niebezpieczne. Tu jest uzasadnienie dla RELIGII, czyli systemu narzuconych mechanizmów oceny własnych poczynań, który jest nadzorowany przez istotę na zdecydowanie wyższym stopniu rozwoju.
Na koniec. Problemem jest tu jeszcze jedna kwestia: czy nasza osobowość, stałe zasady myślenia i odczuwania jest strukturą wystarczająco stabilną i określoną, czy warto w ogóle walczyć o jej zachowanie, albo i rozwój. Bo – tak jak poprzednio wskazałem – rozwój wiąże się zawsze z porzuceniem jakiegoś starego „ja”, zawsze boli. Z drugiej strony brak rozwoju w warunkach postępującej sprzeczności różnych aspektów naszego myślenia i oceniania świata – też może boleć. Nawet silniej, niż podczas kontrolowanych zmian, wynikających z pogodzenia się z postulatem rozwoju.
Czym więc jest walka o SAMEGO SIEBIE?
W jakimś stopniu jest to walka o zachowanie w nas tego, co wydaje się sensowne, ale jednocześnie walka o zmiany tam, gdzie poprzednie struktury się nie sprawdziły. Czym więc jest to nasze stabilne, określone JA?

Jacol

Twój esej uświadomił mi całkowitą niejasność mojej sytuacji jako człowieka. Świat jaki jawi mi się w moich wrażeniach nie daje mi żadnych pewnych wskazówek jak żyć. Czym jest walka o samego siebie? "Bo kto chce zachować swoje życie, straci je" mowi Jezus. Co to znaczy? Myślę, że spójność naszej osobowości zawdzięczamy kulturze w której żyjemy czyli naszym poprzednikom.
Kultura pozornie usuwa sprzecznosci, gdyż karmieni nią jesteśmy od małego w postaci spójnych doktryn i jednoznacznych zasad postepowania.
To kim jestem, jak czuję, jak spostrzegam świat to wpływ historii mojego życia - czasu w jakim się urodziłem, relacji jakie łączyły mnie z innymi. Ten sam "ja" wychowywany w innych warunkach byłbym może terrorystą albo ateistą, albo gorącym wielbicielem Lecha Kaczyńskiego? Więc może nie warto przywiązywać się do tego w co wierzymy i jak spostrzegamy świat? W jakimś sensie rozwój oznacza rzucenie wyzwania wszyskiemu temu w co tak mocno wierzymy i do czego jesteśmy przekonani. To rodzi ryzyko zabłądzenia i zwątpienia. Myślę, że każdy kto szuka staje się pustelnikiem, bo zaczyna chodzić po ścieżkach którymi nikt przed nim nie chodził. Nie wiem czy można na tej drodze wspierać się na Bogu. Zastanawiałem się nad życiem Matki Teresy. Co ją trzymało na kursie przez tyle lat, skoro miała poczucie bezsensu tego co robi i poczucie braku obecności Boga. Wierność sobie? Czyli wierność czemu?
Gdzieś w każdym z nas jest zapisana odpowiedź jak żyć? W naszych niesprawdzonych przeczuciach możymy znaleźć prawdę? Prawdę taką, że Rzeczywistości trzeba zaufać?
Cokolwiek myślę, czuję, przeżywam, wszysko zakończy się szczęśliwie? Kiedyś zrozumiem kim jestem i po co to wszysko było? To stanowi istotę religii? Nic nie ma do roboty. Trzeba tylko spokojnie poczekać bez szarpania się i bez wywyższania się nad innych ale i bez poniżania. To już etyka?[/list]

Michał Dyszyński

Jacol

Czym dla Ciebie jest religia?

krowa

wykasowano

Jacol

wujzboj

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Jacol

krowa

wykasowano

Michał Dyszyński

krowa

wykasowano

Michał Dyszyński

krowa

wykasowano

wujzboj

Michał Dyszyński

krowa

wykasowano

luzik

wujzboj

My - czyli kto?

Może lepiej zacząć od mniej ambitnego pytania o "ja"?

luzik

krowa

wykasowano

luzik

Rozmnazanie sie tylko jednostek zdrowych jest pewnym wyjsciem. Piszac o slabosci ukladu nerwowego, krazenia mialam na mysli choroby.

Wykorzystywanie mozliwosci mozgu przez czlowieka zanizyles nieco

krowa

wykasowano

wujzboj