ŚFiNiA

Michał Dyszyński

W kolejnych krajach pojawiają się zmiany w prawie, które uznają za związek małżeński stosowną deklarację par jednej płci. Jednocześnie tradycyjne podejście (szczególnie związane z religiami) najczęściej sprzeciwia się tej tendencji. Jest sens zadać pytanie: jaka jest właściwie ta podstawowa idea związku małżeńskiego?
Albo inaczej: po co w ogóle jest małżeństwo?

Spór widzę jak starcie się dwóch głównych opcji:
Opcja małżeństwa nowoczesna (tak ją tu roboczo nazwę) za małżeństwo traktuje (aktualnie, może się to rozwinie, zmieni) związek dwojga ludzi, którzy deklarują ze sobą pewną wspólnotę życia i (zapewne) uprawiają między sobą seks.
Chcę zwrócić uwagę na ten ostatni element "uprawianie seksu" - aktualnie nawet bardzo "postępowe" osoby nie godzą się np. na zawieranie związków małżeńskich pomiędzy bratem i siostrą, czy innych ludzi, których pożycie płciowe byłoby uznane za kazirodztwo (nie wiadomo, może kiedyś nowatorstwo w zakresie idei małżeństwa obejmie również tę - kontrowersyjną - grupę związków). Żeby powiedzieć jakoś bardziej kolokwialnie po co komuś jest małżeństwo, to odpowiedź byłaby "my we dwoje się kochamy, chcemy współżyć ze sobą, być traktowani jako forma wspólnoty i zamierzamy to ogłosić innym ludziom". Po to zgłasza się owa para do urzędu, który - po zaakceptowaniu deklaracji stron - ogłasza ich "małżeństwem".

Idea małżeństwa bardziej tradycyjnie - tutaj podejście ogólnie jest znacząco inne - skupiające się nie na tym, co pary do siebie czują, czego pragną, ale na tym, że MA POWSTAĆ RODZINA, czyli nie tylko dwoje partnerów, lecz MA SIĘ POJAWIĆ POTOMSTWO. Co prawda od strony zwyczajowej mamy tez wiele "gadania" o tym, iż tych dwoje się kocha, że będą razem i inne takie banialuki, które tworzą fajną emocjonalną otoczkę, ale cel zasadniczy jest inny - mają się pojawić dzieci, które trzeba będzie wychować, dostarczając w ten sposób społeczeństwu nowych członków, którzy w przyszłości zapracują na starzejących się rodziców i ogólnie starsze pokolenie.

Cel tradycyjnego małżeństwa jest zatem znacznie bardziej PRAKTYCZNY, związany z kształtem społeczeństwa, z korzyścią jaką dać powinni nowi tego społeczeństwa członkowie. Ale to jest cel podstawowy, główny i niezbywalny. Uświadomienie sobie tego celu wyjaśnia też, opór tradycyjnych środowisk przeciwko rozszerzaniu idei małżeństwa na związki, które z zasady nowych obywateli nie dostarczają - po prostu takie podejście mija się z głównym celem, czy inaczej mówiąc: małżeństwo nie skupiające się na tworzeniu dzieci, to właściwie nie jest małżeństwo.

Co na to "postępowcy" w zakresie idei małżeństwa?
- Ano głównie wytaczają argumenty z posiadania pragnień. Oto np. dwoje gejów bardzo się kocha, żyją razem, dzielą ze sobą radości i troski, mają chwile uniesienia seksualnego, a przy tym nikomu nie wadzą, niczego złego ludziom nie robią i bardzo PRAGNĄ swój związek ludziom ogłosić. Więc byłoby z pewnością okrutne wobec nich, aby tego zrobić nie mogli. Media sprzyjające uznaniu zadeklarowanych związków jednopłciowych za małżeństwa zasypują nas kolejnymi obrazami emocji ludzi zaangażowanych w tę ideę - radość par homoseksualnych z zarejestrowania ich związków, ale też satysfakcję osób wspierających samą ideę. Przekaz jest prosty: oto wreszcie spełnia się marzenie tych ludzi - ogłosili wszystkim, że są razem, a świat uznał, iż seks, który między nimi się odbywa, jak "tak samo wartościowy" jak seks par heteroseksualnych, że nie ma tu żadnej różnicy. I to o ten seks gdzieś w tle jednak zwykle chodzi...
Ano o seks sprawa się rozbija...
Bo z drugiej strony mamy biblijne obrazy potępiające homoseksualizm - zagładę Sodomy i Gomory, bardzo potępiające wypowiedzi proroków, a nawet słowa (już Nowy Testament): "mężczyźni współżyjący z mężczyznami nie wejdą do Królestwa Bożego".
Tak wyraźny rozdźwięk nie da się prosto zniwelować. Albo księgi religijne traktujemy jako formę autorytetu, a wtedy nazywamy się wyznawcami jakiejś religii, albo mówimy sobie: "napisali, ale pewnie się pomylili, my dziś wiemy lepiej", czyli robimy sobie wybiórczą religię własną. Cóż, każdy sam sobie to układa w głowie...

Ja wrócę jednak do samej idei małżeństwa. Za czym byłyby silniejsze argumenty jakieś takie ogólne:
A. za małżeństwem, w którym celem jest przyszłe potomstwo?...
czy
B. za małżeństwem jako ogłoszeniem wzajemnej relacji (też seksualnej) dwojga ludzi (zupełnie abstrahując od kwestii potomstwa)?...

Patrząc z punktu widzenia interesu społecznego, ci wychowani nowi członkowie społeczeństwa jest to jakiś konkret, jest to jakiś dar owemu społeczeństwu ze strony pary dwojga ludzi. W tym kontekście jakoś widać też sens we wspieraniu takich związków, które "produkują" nam nowych ludzi. Mamy tu coś za coś - społeczeństwo dostaje nowych członków, a para, która się deklaruje iż tych członków dostarczy, otrzymuje wsparcie, szacunek za swój wysiłek, jakąś formę ochrony. Mamy tu formę TRANSAKCJI pomiędzy parą, a społeczeństwem. W tej transakcji i związanej z nią UŻYTECZNOŚCI widzę dla instytucji małżeństwa jakąś logikę.
Czy widać logikę w ogłaszaniu chęci par do życia razem i zasugerowaniu, iż uprawiają seks (bo w końcu sam fakt, że dwoje ludzi, bez seksu między nimi, razem mieszka i sobie tam gotuje, czy wspiera się materialnie dla nikogo prawie nie jawi się jako powód do przypisania tu etykietki "małżeństwo")?
- W dzisiejszych czasach, tak mocno skupionych na ludzkich emocjach, robiących z owych emocji ogromny biznes, wiele wszelkiego szumu, wydaje się to logiczne. Skoro się kochają, skoro chcą (ci ludzie), to chyba powinno to być wystarczającym powodem, aby im te chcenia umożliwić... Czyż nie?...
- W końcu byłoby z tego jedno dobro więcej - dwoje uszczęśliwionych ludzi, którzy teraz wiedzą, że społeczeństwo akceptuje ich związek, ich typ seksualności, ich prawo do kochania się tak, jak im się wydaje to słuszne...

Chciałoby się powiedzieć - bez sensu jest występowanie przeciw temu dobru, warto jest szerzyć szczęście, warto jest, aby kochające się pary czuły się akceptowane. Z tego mielibyśmy lepszy świat. A że jakieś tam stare zasady były temu przeciwne?... - Niejedne stare zasady poszły w odstawkę, więc tutaj byłoby nic nowego pod słońcem.

Nie chciałbym być źle zrozumiany. Jestem sam po stronie tradycji - także w tym zakresie. Ale nie jestem fanatykiem. Szukam ZASADY, zastanawiam się nad ARGUMENTAMI. Gdybym odpowiednio mocne argumenty do zmiany swojego stanowiska dostał, to bym to stanowisko zmienił. Nie pragnę po prostu przekonać na swoje wszystkich tych, co myślą inaczej niż ja. Akurat jakiś taki rywalizacyjny model dyskusji mnie nie ciągnie, jest przeciwny mojemu rozumieniu i odczuwaniu (co z resztą zawarłem w swoim podpisie: "Nie dyskutuję po to, aby tryumfować w dyskusji, ale aby móc wciąż zachwycać się tym, że każdy człowiek jest indywidualnością, a szukając sensu w przestrzeni myśli na swój sposób, ofiarowuje mi coś, czego ja sam sobie dać nie potrafię.").

Sam aspekt "niech się dzieje to, czego ludzie pragną"
Mamy tu dział filozofia. Więc i ja patrzę na sprawę głównie właśnie filozoficznie - zastanawiam się nad ogólnymi zasadami. Tu po stronie zmian w definicji/idei małżeństwa "na stole leży" argument ludzkich pragnień - pary homoseksualne "pragną" ogłoszenia ich związku. Jeśli ogólną zasadą jest, iż pragnienia mają priorytet, to chyba powinniśmy uznać oczekiwania par homoseksualnych za uzasadnione. I ja też bym to uznał.
No to zastanówmy się może nad tym, jakie byłyby konsekwencje z uznania za priorytetową zasady: czego ludzie pragną, to powinno się im dać (zakładam oczywiście, iż nie robimy jakiejś wyraźnej krzywdy komuś tam innemu itp.). Zróbmy jednak kilka SYMULACJI dla tej zasady, aby prześledzić konsekwencje uznania zasady "co ludzi pragną, powinno być im uznane".
Małżeństwo jeszcze bardziej rozszerzone - gdy teraz przyjdzie do nas trójka, piątka, czy inna liczba osób, które uprawiają ze sobą seks grupowy i będą chcieli uznania ich za małżeństwo, to chyba zasada "pragną, więc niech mają" tu też powinna się stosować. Powinniśmy uznać więc małżeństwa "poli".
Jeśli ktoś BARDZO PRAGNIE zawrzeć związek małżeński ze swoim.... ulubionym samochodem. Powinien to móc uczynić?
Jeśli zasadą jest priorytet pragnień nad innymi argumentami, to chyba tak. A nawet argument seksu, który wcześniej był z małżeństwem związany można tu włączyć deklaracją, że jadąc owym samochodem ktoś odczuwa seksualne podniecenie. Dlaczego ktoś, kto BARDZO PRAGNIE uznania za bycie w małżeństwie z przedmiotem nie miałby mieć tych pragnień spełnionych? Odbierzemy komuś jego szczęście?...
Argument z pragnień wydaje mi się mocno dyskusyjny. Myślę, że ten przykład to nieźle ilustruje. Przy czym ze strony zwolenników małżeństw homoseksualnych raczej nie spodziewam się rozpatrzenia owego argumentu. Typową reakcją, z jaką się spotkałem przy podobnym rozumowaniu jest UCIECZKA W OBURZENIE.

To jest sam w sobie dość ciekawy chwyt (stosowany w wielu dyskusjach, nie tylko tych o małżeństwie) - jak nie mamy argumentów, to się oburzamy. Wtedy nie musimy już dyskutować, nie musimy pozostawać w obszarze intelektualnych rozstrzygnięć. Problem jest odstawiony na bok. W jakiś sposób jest to skuteczne.
Dla tych jednak, którzy mają ten szczególny rodzaj intelektualnej ambicji, że takich chwytów z oburzaniem się (i innych podobnych, maskujących ucieczkę z dyskusyjnego pola) nie stosują, proponuję refleksję nad ZASADĄ PRIORYTETU PRAGNIEŃ w rozwiązywaniu konfliktów etyczno - moralnych.
Sam uważam, że oczywiście ignorować zupełnie pragnień też nam nie wolno. Więc nie jestem zwolennikiem emocjonalnego zamordyzmu, mówienia ludziom "nieważne co pragniecie, my jesteśmy mądrzejsi i zrobimy po swojemu". Pragnienia trzeba uwzględniać, nadać im ważne miejsce. Ale czy powinny one rozstrzygać?...
- Gdyby tak było, to powinniśmy chyba też uznać za rozstrzygające pragnienia terrorystów, którzy BARDZO CHCĄ pozabijać tych ludzi, których sobie do zabicia wybrali. Więc takie ogólne uznanie wszystkich pragnień za priorytet chyba jest trudne do zaakceptowania.
Wedle jakiej zasady teraz jednak należałoby rozstrzygnąć konflikt w zakresie definicji małżeństwa?

wujzboj

Michał Dyszyński

wujzboj

To ja już nic nie rozumiem.

Ogłaszanie ogłaszaniem (nb., w przypadku par homoseksualnych może rzecz jasna dochodzić aspekt potrzeby odreagowania stresu związanego z pogardą, z jaką się często spotykają, ale "nowoczesne małżeństwo" przeciwstawione "tradycyjnemu małżeństwu" opisanemu powyżej to chyba jednak nie tylko "pary homoseksualne" przeciwstawione "parom heteroseksualnym"), ale co z tą adopcją? Z jednej strony piszesz, że jesteś przeciwko, a z drugiej przedstawiasz argumentację, z której wynikać może tylko, że jesteś za.

Może chodzi ci raczej nie o deklarację "za" czy "przeciw" w kwestii prawa par homoseksualistów do adoptowania dzieci, lecz o to, że problem stawiany jest w kategorii seksualności? Innymi słowy, tak samo jesteś "przeciwko" adopcji przez pary homo- jak i heteroseksualne?

Dyskurs

Michał Dyszyński

wujzboj

Mocna deklaracja mocną deklaracją, ale ludzie są omylni.

Dzieci dziećmi, ale przyjść na świat z woli wymogu to średnia przyjemność. Podobnie, jak być wytykanym palcem za brak oczekiwanego wkładu do przyrostu naturalnego.

Rozumiem cele. Myślę jednak, że nie powinny być one osiągane instytucjonalnie, lecz edukacyjnie. Przy czym nie chodzi o wpajanie posłuszeństwa idei, lecz wyrabianie umiejętności otwarcia się na drugiego człowieka.

Michał Dyszyński

Dyskurs

Ale większość ludzi nie zadaje sobie takich pytań, bo samo refleksja nie jest w modzie i w mass mediach jej nie spprzedasz. Podobnie, nie sposób przeżyć życia za kogoś innego. Gdybać o kimś zawsze można. Pytanie tylko po co.

wujzboj

Dyskurs