ŚFiNiA

Banjankri

Eskapizm, czyli ucieczka od rzeczywistości, jest bardzo ciekawym mechanizmem, obrazującym pewną prawdę o świecie. Wszyscy go praktykujemy, w większym lub mniejszym stopniu, i religia, czy rozrywka, są najlepszymi przykładami na to, że jest to zachowanie powszechne.

Z jakiegoś powodu ludzie uciekają od rzeczywistości. Oczywiście, można się w tym dopatrywać pozytywnych aspektów, ale ciężko będzie nimi usprawiedliwić proceder. Innymi słowy, bardziej przeszkadza on w przetrwaniu niż pomaga. Mimo to, nadal istnieje. Musi mieć więc drugie dno, czyli z jakiegoś powodu jest potrzebny. W przypadku religii, może to być usunięcie strachu przed śmiercią, czy nadanie sensu istnienia. W przypadku rozrywki, będzie to kierowanie się przyjemnością obecnego doznania. Eskapizm jest więc próbą poprawy złego samopoczucia wynikającego z wiedzy o rzeczywistości. Ponieważ samopoczucie możemy zmieniać tylko pośrednio (nie mamy kontroli nad tym jak się czujemy), eskapizm nie jest wywołany świadomym działaniem. Oczywiście świadomość może brać w nim udział, ale to nie ona go inicjuje.
Z naszego punktu widzenia, żyjemy w świecie, z którego nasze poczucie bytu stara się uciec. Musimy je motywować, a czasem nawet zmuszać, do powrotu. Świadczy to bezpośrednio o prawdziwości rzeczywistości, a nie jej zależności od naszej woli. Coś co wraca, mimo nasze woli, nie może być naszym tworem. Stawia to nas w bardzo niewygodnej pozycji, bo nasze poczucie bytu skonfliktowane jest z rzeczywistością, a nad żadnym nie mamy pełnej kontroli. Możemy jedynie użyć napięcia, aby przekierować na siłę nasze poczucie bytu w innym kierunku, albo zmienić rzeczywistość. Jeżeli czujemy się bezsilni w starciu z rzeczywistością, uciekamy od niej, w iluzję religii, czy gry komputerowej. Ponieważ rzeczywistość możemy zmieniać w bardzo niewielkim stopniu, nigdy nie uda nam się w pełni zaspokoić naszych emocjonalnych potrzeb. Pozostaje więc modyfikacja samopoczucia.
Jak usunąć negatywne doznanie rzeczywistości, które jest przyczyną eskapizmu?
Żeby poznać odpowiedź, musimy najpierw zrozumieć naturę doznawania i mechanizmy go kształtujące. Przede wszystkim jest to fenomen ciągły, tzn. zawsze doznajemy. Możemy go więc zobrazować w czasie, jako płynna zmiana, bo komponenty stałe są habituowane. Czyli mamy taką rzekę doznań, która stoi pod powierzchnią. W takim przypadku, do analizy przyczyny samopoczucie nie wystarczy analiza bieżącego doznania. Konieczne jest również rozpoznanie elementów ukrytych. Wczoraj obserwując swoje stany emocjonalne, zauważyłem, że każdy stan można rozluźnić, a ponieważ samopoczucie jest płynne, zmiana nie jest natychmiastowa. W praktyce znaczy to tyle, że jak rozluźnię obecny stan, samopoczucie zacznie się zmieniać. Trzymam siebie zhabiutowanym stresem w jakiejś pozycji, a intencjonalne rozluźnienie powoduje, że z pozycji w której trzymałem siebie, samopoczucie "wraca" do swojej "bezwysiłkowej" pozycji. Rozluźnienie jest więc usunięciem ukrytego składnika samopoczucia, który ma na nie bardzo obserwowalny wpływ.
Teraz jednak rodzi się pytanie, czy rozluźnienie jest eskapizmem?
Eskapizm jest wyparciem informacji o rzeczywistości i zastąpieniem go czymś, co jest dla nas przyjemniejsze. W przypadku rozluźnienia, mamy do czynienia z odpuszczeniem mechanizmu poznawczego (skupienia), które działa przez wyparcie wszystkiego innego, wraz z towarzyszącą temu intencją. Wystawiamy się wtedy na łaskę doznania, które w nieobecności świadomości płynie niekontrolowane.
W jakim kierunku?
W żadnym. Tzn, płynie ale nie ma kierunku.
Teraz, jak się ma brak kierunku do rzeczywistości?
Bezkierunkowe doznanie jest najwierniejszym doznaniem rzeczywistości, bo obrazuje to co jest, niezmodyfikowane o wolę. Można powiedzieć, że taka postawa jest eskapizmem w teraźniejszość.
I co z tego?
Mamy rzetelną informację o rzeczywistości, ale nie mamy zdolności do jej świadomego wykorzystania. Aby osiągnąć taki stan, musimy oddać kontrolę nad sobą, a tego nie uczynimy tak długo, jak nie będzie ku temu wystarczającego powodu. "Niech się dzieje wola nieba" jest jednym ze sposobów, Tao jest kolejnym. Niestety, to są tylko protezy, a nie faktyczny powód za. Buddyzm sugeruje, że odpowiedź wyłoni się sama, z bezkierunkowej egzystencji, jako zrozumienie natury rzeczywistości.

Michał Dyszyński

Ciekawy tekst.

Brakowało mi w nim jednego - spostrzeżenia, że ucieczka od eskapizmu jest kolejnym eskapizmem...
Dla mnie tutaj sytuacja jest prostsza, niż to wskazałeś polaryzując kategorie na eskapizm i jego brak. To wg mnie wnosi za wiele. Wszystko co robimy, albo nawet jeśli czegoś nie robimy może być uznane za postać eskapizmu względem tego, co robić/nie robić byśmy mogli.
Można by pewnie mówić o jakimś patologicznym eskapizmie w wybranych przypadkach (fobie, manie prześladowcze). Jednak dla zdrowego człowieka sytuacja jest tu taka jak zawsze - coś wybieramy. Zaś wybierając jedno, "uciekamy" z opcji odrzuconej.
Wybierając religię, osłabiamy wymowę rzeczywistości życia. Czy jednak właśnie to chęć owego osłabienia jest przyczyną religijności?...
- To byłby według mnie wniosek nieuprawniony. Tzn. może w wybranych przypadkach nawet miałby sens, ale ogólnie już raczej nie. Wybieramy ważąc argumenty, szukając sensu. To jest skomplikowana układanka, której nie da się opisać poprawnie, czyli wyczerpująco i precyzyjnie prostym rozgraniczeniem od - do czegoś tam.

Banjankri

Michał Dyszyński

Banjankri

Michał Dyszyński

Banjankri

zaciekawiony

Banjankri

zaciekawiony

Banjankri

Banjankri

To będzie pasować w tym temacie:
https://www.youtube.com/watch?v=arj7oStGLkU

zaciekawiony

Banjankri