ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Chcę opisać trudne zagadnienie. Trudne, ale też fundamentalne w kontekście rozumienia idei prawdy, w budowaniu prawd obiektywnych.

Na czym w istocie polega idea prawdy obiektywnej?
Wg mnie w krótkiej postaci dałoby się sformułować tę ideę jako: niezależność od osoby wypowiadającej opinię. W szczególności chodzi o niezależność od kaprysów, nieprzemyślanych impulsów, nagłych emocji, braku odpowiedzialności, niechęci do sprawdzenia danej osoby.
Jak tę niezależność można by uzyskać?
Jest jeden jedyny sposób: oddać naszą ideę, to co twierdzimy w cudzą gestię, poddać pod niezależny osąd!
Dopóki to tylko my decydujemy, dopóty - cokolwiek byśmy nie stwierdzali, jakkolwiek mocno nie bylibyśmy przekonani o prawdziwości tego czegoś - to nasze przekonanie jest nieodróżnialne od dowolnego kaprysu, od rojeń i złudzeń, psychotycznych omamów. Dopiero niezależny od naszego widzimisię osąd wyłania ideę, o której mowa z otchłani naszego subiektywizmu i wyprowadza ja na świat - buduje obiektywizm.
Zatem:
Obiektywizm jest związany z oddaniem kontroli

Oddać kontrolę nad weryfikacją naszej idei można z grubsza na dwa podstawowe sposoby:
1. powierzenie weryfikacji idei sztywno zweryfikowanej PROCEDURZE.
2. powierzenie weryfikacji idei NIEZALEŻNEJ OSOBIE/OSOBOM.

Nauka od strony metodologicznej wykorzystuje oba te sposoby:
1. wypracowuje jak najbardziej ścisłe schematy do traktowania zagadnień - wzory, procedury pomiarowe, zasady publikacji, konstruowanie myśli.
2. wymaga sprawdzenia przez niezależnych badaczy, w niezależnych ośrodkach, przez niezależne instytucje.

Tu na Ziemi trudno jest wymyślić coś obiektywizującego, co by nie było jakąś kombinacją tych dwóch sposobów. Bo dążymy do tego, aby owa idea stała się "obiektem", czyli czymś traktowanym na podobieństwo "klocka", który oderwał się od naszego umysłu i może być dalej przekazywany pomiędzy różnymi umysłami, niezależnymi od pierwotnego umysłu. Na tym właśnie polega "obiektywizm", na ODERWANIU SIĘ od pierwotnego "siedliska" idei, na zachowaniu integralności owego czegoś. Różne umysły będą w nieraz mocno odmienny sposób podchodziły do rzeczonej idei, będą różnice ujęć, zastosowań. Ale jeśli umysły różne, jakoś zgodnie będą stwierdzały, że widzą wciąż ten sam obiekt - tę samą ideę, to można powiedzieć, że owa idea się obroniła, jest "obiektywna", bo jest czymś niezależnym od tego, co go tworzyło na początku.
W odróżnieniu od dobrze zobiektywizowanej idei można mówić o ideach niezobiektywizowanych - są to ideę, które zrozumieć potrafi jedynie osoba, w której głowie owa idea powstała. Ona może być przekonana, że owa idea jest wielka, wspaniała i ważna. Może być absolutnie pewna, że jest to rozwiązanie nie wiadomo jakich ważnych pytań i problemów. Jednak jeśli tylko ta osoba ma owo przekonanie, to mamy wciąż do czynienia z OPINIĄ, a nie czymś obiektywnym. Opinia w czystej postaci żyje jedynie w umyśle jej twórcy, nie sposób jest jej dzielić tak, aby zachowywała się jej integralność, spójność - rozpoznawalność przez różne osoby, pomimo naturalnych różnic między tymi osobami.
Idea zobiektywizowana wyrasta ponad opinię swoim zasięgiem - ona łączy, jest czymś tworzącym zbiorową przestrzeń wielu umysłów.

Co ważne!
To co wyżej napisałem, nie należy odczytywać jako formę wartościowania! Opinia, z powodu tego, że jest np. niezobiektywizowanym mniemaniem, nie jest czymś złym, albo fałszywym!
Brak obiektywizmu nie oznacza, że mamy do czynienia z czymś głupim, nieprawdziwym, wadliwym. Brak obiektywizmu jest tylko BRAKIEM STWIERDZENIA, że obiektywizm ma miejsce. Być może akurat owa niezobiektywizowana opinia w przyszłości doczeka się swojej zobiektywizowanej postaci. Może tak, a może nie. Z góry nic nie można teraz stwierdzić. Każdy pogląd, idea zaczyna swój żywot jako opinia. Więc banując opinie, zbanowalibyśmy myślenie w ogóle.
Naturalną ścieżką postępu w konstrukcji myśli jest:
1. start idei w postaci niezobiektywizowanej - opinii
2. próby zobiektywizowania danej idei poprzez FORMUŁOWANIE jej niezależne od umysłu twórcy, poprzez opisywanie jej tak, aby inni byli w stanie odebrać istotę owej idei, czy jakiejś jej właściwości.
3. skonstruowanie i przetestowanie jakiejś postaci idei zobiektywizowanej - opisanej, możliwej do przekazywania (np. jako opis w podręczniku) dalej, aby kolejny umysł był w stanie najpierw poznać, a potem ideę stosować.
4. Idea jest tym bardziej obiektywna, im bardziej niezależne jej zastosowania okazują się spójne, czyli gdy umysły SPONTANICZNIE, nie ponaglane żadną zewnętrzną formą nacisku, przy stosowaniu danej idei otrzymują wyniki, które uznawane są za identyczne.

Tak to DOPIERO BRAK KONTROLI TWÓRCY WYŁANIA IDEĘ DO POSTACI PRAWDY OBIEKTYWNEJ.

Kruchy04

Ja jestem sceptyczny wobec relatywizmu. Przekonanie, że nie ma możliwości określenia, kto ma rację i każdy ma swoją prawdę to rodzi pewien problem. Dopóki uznajemy, że istnieje jakaś prawda, którą można poznać przynajmniej w przybliżonym stopniu to w zasadzie nie ważne, kto ma jakie poglądy, ktoś może być wierzącym i nie wierzącym, prawicowym i lewicowym, może mieć poglądy na dowolny temat, to jeśli dwójka ludzi uznaje, że istnieje jakaś prawda, do której można dojść w przybliżeniu przynajmniej to ci ludzie mogą rozmawiać ponieważ oboje z założenia chcą dojść do tej prawdy. Mogą wymieniać się argumentami i przedstawiać swoje poglądy na to, kto ma faktycznie rację. Natomiast jeśli nie uznajemy, że istnieje jakaś prawda to ta rozmowa nie ma sensu. Jeśli wychodzimy z założenia, że nie da się stwierdzić, czy ktoś ma rację no to argumenty są w ogóle nie istotne ponieważ ja mogę mieć swoją prawdę i ty możesz mieć swoją prawdę i nie istnieje dyskusja w poszukiwaniu prawdy jeśli się uznaje, że nie można do niej dojść i jeśli nie ma tej perspektywy, że istnieje jakiś słuszny punkt, jakaś słuszna perspektywa, do której próbujemy dojść to dyskusja nie polega na tym by dojść do prawdy no bo siłą rzeczy nie wierzymy, że możemy do niej dojść tylko dyskusja polega na tym, kto komu narzuci swój punkt widzenia i to jest tak naprawdę tylko przejaw walki o władzę. I tego typu postawa nie jest postawą rzadką. Są stanowiska filozoficzne, które uznają, że każdy człowiek manifestuje w społeczeństwie jedynie swój interes grupowy na przykład, albo mają na celu poprawienie sytuacji jego klasy społecznej do której należy, a te wszystkie rzeczy jak np. prawda, to są wyłącznie konstrukty społeczne, i każdy ma względne, każde jest subiektywne i nie można dochodzić do faktycznie poprawnych wniosków. Jeżeli, ktoś wychodzi z takiego założenia to dyskusja z tą osobą nie ma sensu, jest po prostu niemożliwa, bo jeśli ktoś nie uznaje, że istnieje możliwość tego dochodzenia do prawdy to nie ważne jakie byłby twoje argumenty to ta osoba i tak może obstawać przy swoich subiektywnych obserwacjach i subiektywnych opiniach ponieważ tylko to pozostaje ponieważ nie da się określić, co jest faktycznie prawdziwe, a co nie.

Michał Dyszyński

Kruchy04

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Chciałbym jeszcze dodać tu jedną uwagę o dość subtelnym charakterze. Coś, z czym jakoś nie bardzo potrafię (od lat) przebić się do zwolenników prawdy absolutnej.

Teza jest następująca: znacznie ważniejsza od czczej postulatywności jest realna stwierdzalność.
Ludzie głoszący, ze prawdy są jedne i absolutne, oburzający się na relatywistów nie dostrzegają dwóch postaci "relatywizmu":
- relatywizm totalny - negacjonistyczny (tak go nazwałem, jak ktoś zna lepsze określenie, np. już stosowane, to proszę o uwagi, może zmienię określenie) - taki, który w ogóle neguje jakikolwiek sens wyróżniania prawd poprawnych w świecie subiektywizmu totalnego. Relatywista negacjonistyczny - czyli negujący w ogóle jakąkolwiek postać prawdy WYRÓŻNIONEJ (rezygnuję tutaj ze słowa "absolutna", która wg mnie jest zbyt mocnym postulatem, na rzecz jakiejś słabszej postaci) po prostu nie przyjmuje żadnej postaci prawdy wyróżnionej ontologicznie i logicznie, subiektywizm stawiając absolutnie na szczycie.
- relatywizm SZANS NA POZNANIE absolutu. Ten rodzaj relatywizmu nie neguje tego, że prawda może mieć wyróżnioną, jakoś zmaksymalizowaną postać w kontekście różnych subiektywnych mniemań ludzi, odrzucając tak prymat subiektywizmu. Jednak ten rodzaj relatywizmu traktuje jako normę, że poznanie jest zawsze niepełne.

Sam określiłbym się właśnie jako relatywistę w kontekście oceny szans na poznanie absolutu. Dla mnie wszystkie STWIERDZENIA na temat prawdy są niedookreślone, niepełne, dalekie od absolutnych. A prawda "rzeczy tam w ich środku"? Co z nią?...
- Tutaj jest ta subtelność, z którą chyba najtrudniej jest mi przebić się do "absolutystów". Otóż, skoro WIEM, ŻE DO ABSOLUTU DOSTĘPU NIE POSIADAM, to muszę to uznać. Uznać, czyli nie mataczyć za chwilę, że jakieś sformułowanie jest prawdą bardziej, niż potencjalne inne sformułowanie, jakie zostanie wymyślone na daną sprawę jutro, za rok, za sto lat. A operujemy, póki co, wyłącznie w świecie sformułowań, modeli, opisów. Nie operujemy na rzeczach samych w sobie. Dlatego:
- te prawdy, które są realnie dostępne, są praktycznie zawsze nie absolutne
- te prawdy, które nawet jakoś absolutne by były, są z kolei NIEDOSTĘPNE.

Dlatego sens jest mówić nie o tym, czego nigdy nie dotkniemy, lecz jedynie o tych naszych staraniach, o metodach poszukiwania DOBRYCH OPISÓW, a nie prawd końcowych. Bo inaczej będziemy mówili o mrzonkach, o czymś niemożliwym do poprawnego przedyskutowania.