ŚFiNiA

Michał Dyszyński

To, że w dzisiejszych czasach manipulacja jest powszechna, raczej nie stanowi większej wątpliwości. Manipulują ludźmi rządy, organizacje lobbystyczne, reklamy. Manipulacja ma miejsce w rodzinach, gdzie prowadzone są nieustanne gry między rodzeństwem, dorosłymi - o uwagę, znaczenie, docenienie, więcej zasobów, a mniej obowiązków.
Ja zaryzykowałbym stwierdzenie, że manipulacja jest bodaj najbardziej powszechnym sposobem oddziaływania na świadomość. Patrząc czysto analitycznie na sprawę, manipulują świadomością nie tylko siły zewnętrzne, ale nasze własne zmysły (przekazujące tylko wycinkowe dane o rzeczywistości), instynkty (budowane ewolucją w celach przetrwania i rozrodu, a nie aby spełniać nasze współczesne ambicje i oczekiwania), archetypy. Z tego kierunku patrząc, właściwie trudniej wskazać coś co nie jest manipulacją, niż to co nią jest.

Osobiście od dłuższego czasu próbowałem rozkminiać zagadnienie manipulacji.
Kiedyś, na pewnym etapie moich rozważań próbowałem starałem się nawet wdrożyć program nie manipulowania innymi. Wyobrażałem to sobie następująco: nie będę dodawał nic od siebie, nie będę niczego sugerował, a jeśli coś miałbym komunikować, to gołe fakty, bez żadnej własnej interpretacji.
Czy ten mój program się powiódł?
- Nie.
Szybko okazało się, że ludzie nie reagują na tak (jak wyżej opisałem) sformułowane informacje w sposób zgodny z moją intencją. Właściwie to najczęściej albo są zdezorientowani, albo wręcz takim postawieniem sprawy...
... czują się manipulowani. :rotfl:

To działało z grubsza tak, ze ludzie szukający w komunikatach aspektu sugestii (czyli manipulacji) - jeśli go nie znajdują - zaczynają się gubić, co właściwie się im mówi, o co komunikującemu chodzi. Potem zaczynają sami doszukiwać się w tych komunikatach jakichś ukrytych intencji. A że tych ukrytych intencji nie było, to doszukują się ich fałszywie, co tylko skrzywia im perspektywę tego, co miałem zamiar im powiedzieć. Ostatecznie ludzie mieli do mnie raczej pretensję o to, że coś im tam chcę fałszywie w głowie zamieszać, niż docenili mój neutralny sposób podejścia, jako ochrona przed manipulacją.

Ostatecznie ten eksperyment uświadomił mi, że praktycznie nie ma komunikatu bez aspektu manipulacji. Nawet najbardziej nie obarczone intencją zwrócenie uwagi na coś w stylu "ochłodziło się", najczęściej spotka się z reakcją ubraną przez odbiorcę w aspekty manipulacji. Ten odbiorca zacznie się zastanawiać: co sugerujesz? - że mam się cieplej ubrać? A może coś zaniedbałem w kwestii ochrony przed chłodem i mi to aktualnie wytykasz?...

Jeśliby te moje spostrzeżenia miały być słuszne, to mamy sugestię iż nie jest dobrze. Bo jeśli manipulacja jest jakoś zawarta w każdym prawie komunikacie, to jak tu w ogóle marzyć o dochodzeniu do jakiejś prawdy?
- W moim przekonaniu tak źle jednak nie jest. Trzeba tylko przedefiniować mechanizm dochodzenia do owej prawdy.
W tym prostym (dzisiaj uważam, że naiwnym) podejściu do prawdy dochodzimy z pozycji startowej w stylu "tabula rasa" - czysta tablica, na której niejako "malujemy" sobie od razu tę gotową, poprawną, niezakłóconą, prawdziwą wizję rzeczywistości. I to byłaby prawda. Jednak taka sytuacja jest nierealna od strony epistemologicznej.

Poprawny model budowania prawdy jest więc inny - startuje on od założenia (!), że zostaniemy ZASYPANI INFORMACJAMI, SUGESTIAMI O RÓŻNYM STOPNIU POPRAWNOŚCI, TAKŻE BŁĘDAMI. Umysł człowieka nie buduje sobie zatem prawdy tak, że ją maluje od razu w docelowej postaci, lecz, startując od formy zaburzonej, niejasnej, często błędnej, KORYGUJE swoje przekonania, wciąż usuwa usterki, minimalizuje błędy, aby dopracowywać się obrazu, który pomoże owemu człowiekowi ogarniać rzeczywistość myślą.
Istotą dochodzenia do prawdy jest zatem odkopywanie się spod zalewu manipulacji. Zmanipulowane (w różny sposób, nie tylko zewnętrznie, ale także naszymi własnymi błędnymi nastawieniami i filtrami poznawczymi) informacje są BAZĄ, na której budujemy - najpierw tworząc szkielet myślowy (zapewne w dużym stopniu nieporadny, często zupełnie błędny), potem przekształcając ten szkielet do postaci coraz bliższych temu celowi, jakim jest obrazowanie umysłem rzeczywistości. Trzeba się pogodzić z tym, że każda informacja, która do nas dojdzie będzie swego rodzaju "nieobrobionym tworzywem zawierającym mylne aspekty". Wszystko jest jakąś formą manipulacji.
Z drugiej strony, jeśli manipulacją jest wszystko, co do nas przychodzi, to czym jest (gdzie tego szukać) coś niezmanipulowane?
- Ano jest w tym, co SAMI UTWORZYMY. Ten zalew zmanipulowanych informacji i tendencji, musimy umysłem obrobić, dokonać w nim analizy, a z nią uśrednień, wyabstrahowania ideałów, korekt błędów itp. Po obrobieniu owej bazy informacji o niejasnym statusie prawdziwości, DOPIERO SAM UMYSŁ będzie w stanie stworzyć tę instancję właściwa prawdy. Manipulacja jest standardem, ona będzie, nie ma na to rady. Odkopanie się spod zwałów owej manipulacji jest podstawowym zadaniem umysłu.

I jeszcze jedna ważna uwaga na koniec.
Jest taki, nieco żałosny typ osobowości, który wszędzie dopatruje się spisków, wrogich celowych działań, jakichś "onych", czy innych podstępnych sił. Owe siły manipulują nami, próbując zrobić nam krzywdę. Uważam, że warto jest się obronić przed skrajnością opartą o interpretowanie świata w tym duchu. Błąd w takim - teoriospiskowym z ducha - podejściu polega na nieprawidłowym ustawieniu relacji ja - świat. Teoriospiskowcy widzą zło tylko po jednej (tej obcej) stronie. W istocie źródłem fałszu w porównywalnym stopniu jest wiele czynników:
- nasza ograniczona spostrzegawczość
- nasz brak umiejętności budowania modeli tego, co obserwujemy
- nieporadność (wcale nie celowe, wrogie działanie) przekazujących nam różne informacje
- wreszcie rzeczywiście świadoma manipulacja, obliczona na coś tam przez kogoś tam.
Ten aspekt świadomej manipulacji, przez teoriospiskowców wyciągany na pierwszy plan, w realnych sytuacjach jest wcale nie taki częsty. Znacznie więcej manipulowania bierze się z samej nieporadności naszego umysłu - z tego, że nie potrafiliśmy rozliczyć się wewnętrznie z tego, jakie mamy cele poznawcze, jakimi pragnieniami zakłócamy percepcję rzeczy, co bierzemy za dobrą monetę, aby nam się myślało przyjemniej, a nie bardziej zgodnie z prawdą.

towarzyski.pelikan

Michał Dyszyński

towarzyski.pelikan

Ircia

Jako, że słowo manipulacja ma negatywny wydźwięk proponuję je wyraźnie rozgraniczyć od wpływania na kogoś. Wpływamy zawsze gdy wchodzimy w dowolne intetakcje i innymi, nawet mówić nie musimy. Zawsze tak czy inaczej, świadomie lub nie wpływamy na otoczenie a ono na nas.
Słowo manipulacja zarezerwowałabym do celowego i świadomego wywierania wpływu w celu uzyskania pewnych korzyści. Tak jak manipulacja narzędziami jest całkowicie ok, tak sprowadzanie samoświadomych istot do roli narzędzia już nie koniecznie.

Przed tak zdefiniowaną manipulacją należy się bronić, poznać techniki manipulacji zarówno zewnętrznej jak i tej umysłowej. W końcu wszelkie błędy poznawcze to bardzo perfidna manipulacja naszym obrazem siebie i świata. Gdy się je nauczy dostrzegać stają się narzędziem, czasem nawet przydatnym.

Strach przed błędem też jest rodzajem wewnętrznej sabotującej rozwój automanipulacji...

Michał Dyszyński

Ircia

Może aby można mówić o manipulacji ważniejszy jest odbiorca niż nadawca? Czy gdy ktoś czuje, że jest manipulowany można mówić, że nie jest?
Paranoja jest wówczas gdy podejrzewamy wszystkich o złe zamiary, a świadomość tego że wszystko wywiera wpływ to inna bajka, dlatego osobiście wolę założenie o tym że heurystyki wywierają wpływ na procesy myślowe i je uwzględniać niż toczyć bezsensowną walkę traktując jako złych manipulatorów, bo te systemy wcale nie są po to aby szkodzić

Opcje są dwie- pozbyć się negatywnych skojarzeń związanych ze słowem manipulacja, albo zostawić to słowo właśnie dla celowego szkodliwego wpływu a resztę określać np jako wywieranie wpływu/wpływanie czy przekonywanie lub informowanie... Każda interakcja ma wpływ na wszystko co bierze w niej udział i dobrze to uwzględniać.

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Dzisiaj powiedziałbym, że właściwie taka "prawda w stanie czystym" nie istnieje jako sensowne, dające się użyć poprawnie pojęcie. Przez "prawdę w stanie czystym" rozumiem gołe sformułowanie, które rzekomo jakoś w pełni i w całości miałoby oddawać określone (słuszne) znaczenie.
Prawda dla świadomości jest bytem o wiele bardziej złożonym - jest GRĄ tego co za i przeciw jakiejś tendencji, ZAWIERA W SOBIE aspekt wyjątków, korekt od domyślnego potraktowania przez kogoś, dodatkowe opisy, interpretacje.

Można by to trochę porównać do procesu tworzenia prawa. Parlament tworzy jakieś tam sformułowanie - np. przepis podatkowy. Potem przychodzi życie, a z nim pojawiają się różne pytania i wątpliwości, jak interpretować ów przepis w kontekście najróżniejszych okoliczności. Kolejne sądy zaczynają dointerpretowywać co ów przepis "znaczy" (faktycznie to nie tyle on znaczy od poczatku, ale po prostu WCIĄŻ TWORZY SIĘ się owo znaczenie, wraz z ludzką pomysłowością do unikania podatków). Sądy wojewódzkie, sąd najwyższy, interpretacje ministerstwa - wszystko to razem tworzą pewien KONTEKST INTERPRETACYJNY w ramach którego dopiero zaczyna być wiadomo, jak owe prawo działa. Samo gołe sformułowanie prawa może być bowiem interpretowane na wiele sposobów - nieraz ze sobą sprzecznych.

Ten przykład (dobrze zrozumiały, oczywisty dla prawników) ilustruje jednak bardziej ogólny aspekt epistemologiczny. Zawsze jest tak, że SFORMUŁOWANIA BĘDĄ INTERPRETOWANE, a to tez oznacza, że Z NATURY SĄ NIEJEDNOZNACZNE. Ale ta cała gra, to wyplątywanie sformułowania (prawa) z manipulacji jest właśnie FORMĄ STAWANIE SIĘ KONKRETNIE OWEGO PRAWA. Po prostu gołe sformułowanie jest dopiero początkiem budowania się prawdy o czymś, zaś dopiero użycie, gra, testy czynią owo sformułowanie czymś konkretnym i realnym.
Co z tego wynika odnośnie manipulacji?
- Ano to, ze ONA JEST ZAWSZE!
Nie ma prawd, które z manipulacją jakoś nie graniczą, albo też w ogóle nie miałyby być jakoś z grą manipulacji związane. Skupianie się na gołym, "czystym" sformułowaniu jako "tej właściwej prawdzie" jest po prostu skupianiem się na tym, co jeszcze się nie utworzyło, jest NIEOKREŚLONE, nie zaistniałe w pełni.

MrSpock · Dołączył: 21 Kwi 2019 Posty: 70 Przeczytał: 0 tematów

Na temat manipulacji pisałem referat na uczelnię, Jest tutaj.
[link widoczny dla zalogowanych]