ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Warto by się zastanowić nad najogólniejszą definicją pojęcia WERYFIKACJA.
Oto moja propozycja:
Weryfikacja polega na wypełnieniu pewnego postępowania określonego jako "procedura weryfikacyjna".
Tyle. Przynajmniej w ogólnym przypadku.
I nic o prawdzie?
Nic o tym, że zweryfikowane jest prawdziwe albo fałszywe?
- Ano nic.

Bo to, czy weryfikacja prowadzi do celu, jaki się przed nią postawiło, jest OSOBNYM PYTANIEM.
W praktyce bowiem większość weryfikacji TAK WŁAŚNIE DZIAŁA, że się je przeprowadza, a potem przyjmuje za dobrą monetę to, co weryfikacja zwróciła.
Przykład:
- weryfikacja tożsamości przez kasjera w banku. On zagląda do dowodu, patrzy na człowieka i decyduje, czy to jest ten człowiek, czy inny.
- może być w banku "weryfikacja zdalna" - wtedy program sprawdza, czy zostały wypełnione warunki zapisane w procedurach. Hacker, który wyłudził dane osobowe i kody dostępowe, często radzi sobie z tą weryfikacją.
- weryfikacja autentyczności dokumentu - też opiera się o określony zestaw wymogów, procedur. Niejeden fałszerz daje sobie radę z obejściem takiej weryfikacji.
- najbliżej jednoznaczności działa weryfikacja prostych wyników matematycznych. Można zweryfikować, czy działanie wykonane na jednym komputerze będzie miało ten sam wynik, na innym komputerze. Ale jeśli np. w obu komputerach zastosowano ten sam procesor, a ten procesor generuje identyczny błąd dla danego działania, to weryfikacja da wynik niezgodny z oczekiwaniami modelu matematycznego.
W praktyce większość weryfikacji polega na powtórzeniu procedury, którą zastosowano wcześniej.
Aby uniknąć błędów, stosuje się powtarzanie przez niezależne osoby, może na niezależnych urządzeniach. To oczywiście jakoś zmniejsza prawdopodobieństwo błędu, ale go nie zmniejsza do absolutnego zera.

W teorii pomiarów znane jest pojęcie błędu systematycznego. [link widoczny dla zalogowanych]
Ten błąd odnosi się do nieprawidłowości w samej procedurze pomiarowej, czyli występuje zawsze dla danego układu. Powtarzanie pomiarów przez ten układ pomiarowy będzie powtarzaniem tego błędu.

Na koniec warto by jeszcze wprowadzić pojęcie IDEALNEJ WERYFIKACJI. Z definicji byłaby to weryfikacja, która z absolutną pewnością nie posiada żadnych błędów. Taka weryfikacja jest po prostu niedościgłym ideałem.

Michał Dyszyński

Jest jednak chyba jeszcze pewien niuans koncepcji (właściwie koncepcyjnej intuicji) weryfikacji. Dotyczy on weryfikacji czegoś bardziej złożonego, niż pojedynczy komunikat, stwierdzenie. Mówi się np. o "weryfikacji teorii".

W tym kontekście przypomnę tutaj motto przypisywane Einsteinowi (kiedyś było moim podpisem): przeciwieństwem prawdy płytkiej jest fałsz, przeciwieństwem prawdy głębokiej może być inna głęboka prawda.

To motto dobrze obrazuje czym jest weryfikacja w kontekście całych systemów interpretacji, rozumowania - modeli, teorii. Ona już nie jest prostą procedurą, nie daje w efekcie binarnego rozstrzygnięcia prawda vs fałsz. Bo teorię Z ZAŁOŻENIA TWORZYMY TAK, ABY PASOWAŁA DO JAKIEGOŚ ZBIORU ROZPOZNAŃ. Czyli z samej konstrukcji będzie ona właśnie z nimi zgodna. Jeśli teraz zaczniemy teorię weryfikować tym, co legło u podstaw do jej sformułowania, zaś twórca teorii nie popełnił po prostu oczywistego błędu, to teoria musi się tak dać zweryfikować. Coś tam, w założeniach twórcy miało być spełnione, więc BĘDZIE spełnione, gdy to sprawdzamy. I nie dziwota.
Dlatego od koncepcji weryfikacji teorii oczekujemy czegoś więcej, niż potwierdzenia jakiejś pojedynczej procedury, sprawdzenia czegoś jednostkowego. Nawet wiele potwierdzeń, wielu procedur sprawdzających może okazać się niewystarczające.
Od razu mamy pytanie: kto i na jakich zasadach decyduje o tym, co w przypadku weryfikacji teorii jest "wystarczające"?
Tu właściwie nie ma oczywistej odpowiedzi. Jest jedynie LUŹNY ZBIÓR WSKAZÓWEK I MNIEMAŃ.
Dla dobrych teorii (oprócz bycia zgodną z założeniami, które legły u jej podstaw) dobrze byłoby, aby:
- przewidywała ona coś, co da się zaobserwować, choć wcześniej nie było znane, przewidywane.
- Sprawdzenie, iż dana obserwacja JEST W SZCZEGÓŁACH ZGODNA z przewidywaniami teorii, jest mocnym głosem za tą teorią.
Warto tu zauważyć, że teorie fizyczne potrafią być zgodne z teorią w bardzo daleko posunięty sposób. Umieszczając punkty pomiarowe na wykresie, kreśląc dla owych punktów najbardziej pasującą do nich krzywą, obserwujemy ZGODNOŚĆ NA POZIOMIE SETEK, CZY TYSIĘCY OBSERWACJI. Dla dobrych teorii mamy sytuację, w której niezależnie od tego, jak zmieniamy warunki początkowe, pomiary układają się DOKŁADNIE TAK JAK TEORIA PRZEWIDUJE (w granicach błędu pomiarowego oczywiście). Tak jest dla różnych konfiguracji aparatury - np. dla różnych przyłożonych napięć, różnych odległości miernika od źródła tego, co on mierzy itp. Dla dobrej teorii wszystko to pięknie pasuje do jednego wzoru.
Co ciekawe jednak, nawet zgodność na poziomie tysięcy, czy milionów obserwacji wcale nie jest ostatecznym argumentem na korzyść danej teorii. Dlaczego?
- Bo po prostu TEN SAM WZÓR jaki sprawdza się dla teorii X (potwierdzony tymi tysiącami obserwacji) często będzie funkcjonował w teorii Y. Dlatego, aby odróżnić owe teorie, należałoby znaleźć przypadek, dla którego teorie X i Y mają rózne przewidywania. Wtedy, o ile da się przeprowadzić eksperyment, czy inną postać obserwacji, która by rozstrzygnęła sprawę, dopiero to rozstrzygnięcie może nam dać odpowiedź na pytanie, która teoria jest lepsza.

Wydaje mi się, że wielu ludzi ma naiwne rozumienie teorii naukowych. Polega ono na przekonaniu, że w tych teoriach mamy zero-jedynkowe, czarno-białe układy rozstrzygające prawdziwość, czyli że zła teoria jest we wszystkim zła, zaś dobra teoria jest we wszystkim dobra. Tymczasem mamy tu często bardzo złożoną sytuację, w ramach której teorie ewidentnie konkurują - mają swoje strony dobre i złe w różnych aspektach. Np. jedne zjawiska lepiej opisuje teoria X, a inne lepiej opisuje teoria Y, choć jeszcze w innej klasie zjawisk obie teorie dają wyniki porównywalne. Poza tym, warto tu zauważyć, że jest coś takiego jak CEL teorii. Tym celem jest wg mnie USTANOWIENIE INTERFEJSU POMIĘDZY UMYSŁEM, A OBSERWACJAMI ŚWIATA. Teoria ostatecznie jakoś POSŁUŻY CZŁOWIEKOWI, konkretnemu człowiekowi, także z jego wadami, słabościami. Człowiek nie jest w stanie szybko budować dowolnych konstruktów myślowych, nie ma zdolności znanej z uczenia maszynowego, gdzie sztuczna inteligencja, z samej analizy jakichś tam przypadków buduje sobie jakąś formę wglądu w dany problem, wyróżnia w nim aspekty prowadzące do celu rozpoznania, oddzielając je od zbędnych i ostatecznie tworzy strukturę, która coś tam poprawnie przewiduje, rozpoznaje. Człowiek pod tym względem jest znacznie mnie elastyczny, operując dość sztywnymi mechanizmami rozumowania. I jeśli problem znacząco wykracza poza owe mechanizmy, to człowiek nie jest w stanie tego problemu ogarnąć. Dlatego też teoria zbyt trudna, zbyt odległa od możliwości intelektualnych człowieka, nawet jesli w jakiejś tam postaci byłaby możliwa do sformułowania, ostatecznie nie zostanie zaakceptowana, bo ona nic temu człowiekowi nie wyjaśni, pozostając jedynie jakimś zbiorem nieinterpretowalnych symboli.

Michał Dyszyński

Pociągnę jeszcze temat weryfikacji.

Najczęstszy typ weryfikacji polega na...
POWTÓRZENIU TEJ SAMEJ PROCEDURY.

Jeśli np. uczeń podstawówki rozwiązuje szereg zadań - np. słupki z tabliczki mnożenia - to polecenie: "a teraz to zweryfikuj", zrealizuje robiąc to samo, co poprzednio robił - jeszcze raz rozwiąże te przykłady. Zweryfikowanie czyichś obliczeń polega najczęściej na powtórzeniu owych obliczeń; być może przez dodatkową osobę. Po zrobieniu tego samego, druga osoba oświadczy: "tak, teraz te obliczenia zweryfikowałem". Podobnie zweryfikowanie eksperymentu fizycznego, czy chemicznego najczęściej będzie powtórzeniem tego eksperymentu w innym (zakładamy, że niezależnym) laboratorium. "Zweryfikowaniem" pracy ucznia jest powtórzenie tych samych obliczeń przez nauczyciela (bądź zajrzenie do odpowiedzi do owych zadań, gdzie ktoś tak te przykłady obliczył i zapisał wynik). Ale nic nowego merytorycznie absolutnego tutaj się do zagadnienia nie dodało.
Powtórzenie tego samego nie jest jedynym sposobem weryfikacji, ale najczęstszym, najlepiej dostępnym.
Dla tych problemów, gdzie mamy dwie niezależne metody osiągania danego rezultatu, jest sens zweryfikowanie za pomocą użycia tej drugiej metody. Nie jest to częsta sytuacja, ale jeśli się pojawi, to warto jest po nią sięgnąć. Ona oczywiście też nie jest absolutna, bo nawet druga metoda na to samo jest zwykle oparta o tę samą teorię. A jeśli teoria ma błąd (a pytanie często jest właśnie o to: CZY teoria ma błąd?), to dwie różne metody z niej wywiedzione będą dziedziczyły ów błąd tak samo "dobrze".

Dlaczego o tym piszę?
Bo dla części osób weryfikacja stała się właściwie jakimś mitem.
Niektórzy zdają się postrzegać sprawę tak, jakby po zweryfikowaniu dana teza stawała się...
absolutną prawdą. :shock:

No bo było pytanie. Zostało "zweryfikowane". A skoro "zweryfikowane" jest, to jest już prawdą... Jak inaczej?...
Otóż nie ma tak lekko!
Weryfikacja dziedziczy w zdecydowanej większości przypadków błędy pierwszego rozwiązania/ustalenia. Jeśli sama metoda oparta jest o błąd w założeniach, nieprawidłową wizję sprawy, to weryfikowanie za jej pomocą powtórzenia tej metody, oczywiście powtórzy również ten sam błąd. A najczęściej tak jest, że jeśli mamy problemy poważniejszego kalibru (czyli nie np. gdy chodzi o to, czy ktoś się zwyczajnie nie pomylił w rachunkach, przepisywaniu, czy innej jednostkowej czynności), to zazwyczaj WŁAŚNIE O METODĘ TOCZY SIĘ SPÓR. Więc jak ktoś pyta o to, czy metoda jest poprawna, dostanie odpowiedź "jest poprawna, bo ją zweryfikowałem!" - w rzeczywistości jeszcze raz powtarzając ową metodę - to taka weryfikacja zda się jedynie psu na budę. Wszak nic nowego do koncepcji i zagadnienia nie zostało dodane.
Ale dla niektórych ta analiza pewnie będzie nie do przyjęcia. Dalej będą używać magicznego znaczenia słowa "zweryfikować", oznaczającego nic innego, tylko mit, że wątpliwe tezy można zwyczajnie przełączyć w stan pełnego upewnienia się, dokonując tej czy innej "procedury weryfikacji". Mit i ułuda...

Irbisol

A jaka jest teza z tego kolejnego odkrycia Ameryki (bo piszesz z sensem, ale o oczywistościach).

Michał Dyszyński

Irbisol

Michał Dyszyński

Irbisol

Michał Dyszyński

Irbisol

Michał Dyszyński

Irbisol

Więc co weryfikujesz faktem, że ludzie się modlą?

Irbisol

Michał Dyszyński

Kruchy04

Irbisol

Michał Dyszyński

fedor

Irbisol

Michał Dyszyński

Irbisol

Michał Dyszyński

Irbisol

Michał Dyszyński

Irbisol