ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Postanowiłem nieco sparafrazować ciekawy tytuł postu Kolegi Potępionego.
Ponieważ argumentacja oparta na naiwnej wizji rzeczywistości jest podstawą niekonsekwentnych intelektualnie postaci materializmu, postaram się napisać kilka zdań na ten temat.

Zwykle "nowonawrócony" (ale równie dobrze także materialista wieloletni) materialista jako ważne odkrycie traktuje spostrzeżenie, że przecież nie ma sensu przyjmować wszystkiego co tylko do głowy przyjdzie. W przeciwnym wypadku miałbym się zacząć bać ogromnego trola, który być może wykluje się z powietrza w szufladzie mojego biurka. Tego nie zaakceptujemy. A więc dalej logicznym wydaje się wniosek, że przyjmuję za istniejące wyłącznie to, czego w swoim życiu doznałem w jakiś sposób. I słusznie. Tylko, ze jak to zazwyczaj bywa, jak się chce coś zrobić od początku do końca sensownie i konsekwentnie, to zaczną się schody....
No bo weźmy pierwsze proste doznanie - Słońce okrąża Ziemię.
To widać - wystarczy spojrzeć na niebo i trochę poobserwować ruch Słońca w dłuższym okresie czasu! Ta obserwacja była podstawą wizji świata przez całe tysiąclecia. A przeciez dziś wiemy, ze rzeczywistość jest tu bardziej skomplikowana.
I tak się zaczyna....
Bo nagle okazuje się, że wiele wrażeń jakich dostarcza nam rzeczywistość nie jest proste i nie są one spójne z prostym rozumieniem świata. W szczególności:
- doznajemy bytów, których istnienie się nie potwierdza w dłuższym okresie czasu, czy po wnikliwszej analizie - np. mamy marzenia senne, bóle fantomowe, fatamorganę, hologramy, kino trójwymiarowe itp...
- istnieje cała masa bytów WYDEDUKOWANYCH, choć ogólnie przyjętych jako istniejące, a przy tym niemożliwych do bezpośredniego dotknięcia, odczucia - atomy, elektrony, pola magnetyczne, neutrina, promieniowanie gamma itp...
Przykładów obficie dostarcza współczesna nauka.

Jeśli ktoś w takiej sytuacji nie ma umysłu szczelnie zalanego betonem, to szybko musi dojść do wniosków w stylu:
1. Bezpośrednie wrażenia NIE DOWODŻĄ ISTNIENIA bytów.
2. Brak wrażeń zmysłowych NIE DOWODZI braku bytów.

Skoro tak, to niestety - nie mamy wyjścia - zamiast wnioskować z samych wrażeń musimy zacząć rzeczywistość INTERPRETOWAĆ.
- Jak? m.in.:
- Tworząc MODELE matematyczne
- wymyślając HIPOTEZY (a dalej je testując)
- łącząc ze sobą elementy z różnych źródeł i starając się tak dopasować wyobrażenie o rzeczywistości, aby ostateczny obraz był SPÓLJNY (czyli aby ujęcia związane z różnymi, niezależnymi podejściami do sprawy nie kolidowały ze sobą, a uzupełniały się).

A kiedy już ostatecznie zgodzimy się na to, że dopiero ROZUM zaprzegnięty do analizy rzeczywistości jest w stanie stworzyć sensowny jej obraz, wtedy możemy zacząć dyskutować o kolejnych kwestiach. Tylko, że konsekwencja w trzymaniu się wskazań rozumu nie jest łatwa, bo w szczególności wymaga nie argumentowania w stylu nie widziałem, nie słyszałem, nie dotknąłem, więc tego na pewno nie ma....

Michał Dyszyński

Jeszcze może dopiszę tu pewien wniosek - częściowo rozszerzenie, częściowo podsumowanie.
Z tego co wyżej napisałem wynikałoby, że mamy małe szanse na rozpoznanie istnienia - w końcu zawsze jakieś istnienia się przed nami ukrywają, a jakieś inne - uznane przez nas byty - są tylko złudzeniami. Fakt.
Więc można z tego wyciągnąć wniosek mocno pesymistyczny - nie znamy prawdy i do końca (zapewne, choć nie na 100%) nie będziemy jej znać.
Ale jakoś trzeba sobie radzić. I jedyna droga wydaje się dość prosta - za istniejące przyjmujemy w pierwszej kolejności to,
1. co potwierdza się w jak największej ilości przypadków,
2. a przypadki te zawierają najmniej sprzeczności.
Te dwa warunki są dość często ze sobą w konfilikcie, bo im więcej przypadków doznań, ujęć danego bytu mamy, tym łatwiej o sprzeczność.
Z drugiej strony taką regułę - ilościowo-niesprzecznościową - też trzeba traktować ostrożnie, bo bedzie jeszcze coś takiego jak waga owych przypadków. Np. jeśli powstanie supereoria fizyczna, która w prosty sposób wszystko wyjaśni wszystko co i tak wyjaśniają dotychczasowe teorie, to mimo że (przynajmniej poczatkowo) niewiele ona wniesie nowego, to będzie ważna - bo połączy w całość to, co rozrzucone po różnych interpretacjach.

Ciekawym jest spojrzenie na ewolucję wyobrażenia tego co "realne" odbywające się w historii nauki. Kiedyś słowo "liczba" oznaczało po prostu ilość przedmiotów, zwierząt. Stąd w ogóle nazwa "liczba", bo stado turów można było "policzyć". Ale po jakimś czasie okazało się, że można do owych starych liczb dołożyć
1. zero - podobno bardzo ważne odkrycie matematyków (tak piszą teoretycy)
2. ułamki - to wreszcie pozwoliły liczyć sensowni pola, wagi, odległości
3. liczby niewymierne - tu się dopiero zaczęła ciekawa matematyka
4. liczby algebraiczne

- jw.
5. liczby zespolone...
Gdy po raz pierwszy zastosowane liczby zespolone - czyli przyjmujące za "istniejący" pierwiastek z minus 1, to sami twórcy traktowali ów zabieg jako czysto formalne obejście problemów rachunkowych (rozwiązywanie równań 3go stopnia). NIkt nie traktował takich "liczb" w pełni poważnie.
Dzisiaj okazuje się, że liczby zespolone są wartościami funkcji falowych (podstawowego narzędzia fizyków kwantowych). Do tego w pewnym sensie, patrząc od "kuchni" fizyki kwantowe, są one więc bardziej "rzeczywiste" niż pozostałe "normalne" liczby. Po prostu dlatego, że funkcja falowa "istnieje" w sensie fizycznym tylko w liczbach zespolonych, a dopiero zadziałanie operatorem na ową funkcję daje nam wynik mierzalny - czyli naszą interpretację stanu obiektu. Inaczej mówiąc, możnaby powiedzieć - świat materialny "istnieje" naprawdę jedynie w warstwie "urojonej", a to co mierzalne, odczuwalne, zrozumiałe powstaje jako efekt zrzutowania owego stanu urojonego na nasze potrzeby, oczekiwania (myślę, tu o fakcie wyboru właściwego operatora działającego na funkcję falową - np. pędu, położenia, czasu itp.).
Dlatego zaryzykowałbym tezę, że chociażby dzisiejsza fizyka jest w swojej praktyce jakby bliższa pojęciu istnienia na sposób idealistyczny, niż na "konkretny". Konkret jest właśnie dopiero emanacją tego co znacznie bardziej złożone i trudne do zrozumienia.

wujzboj

To ja dodam swoje trzy grosze, standartowe w tym kontekscie. Istnienie obiektu znaczy w fizyce cos zupelnie innego, niz w filozofii, i wlasnie dlatego fizyka jest blizsza idealizmowi (scislej: amaterializmowi, dla ktorego kwestia ontologicznego istnienia materii jest calkowicie obojetna), niz materializmowi (ktory stanowi wiare w ontologiczne istnienie materii). W fizyce istnienie materii to po prostu spelnianie pewnych warunkow przez wyniki pewnych doswiadczen: w tej klawiaturze istnieja atomy wegla, bo jesli wlozy sie jej kawalek do spektrometru masowego, to na ekranie pokaze sie charakterystyczne maksimum. Dokladnie tyle znaczy istnienie atomu wegla w klawiaturze z punktu widzenia amaterializmu.

Michał Dyszyński

wujzboj

W nauce ta przekazywalnosc musi byc "silnego" rodzaju: nie wystarczy przekazac, trzeba rowniez umiec sprawdzic, czy przekaz zostal prawidlowo odebrany, a jesli nie zostal, to trzeba umiec skorygowac bledy.

Tak "silna" przekazywalnosc nie jest potrzebna (ani osiagalna) w filozofii. Tu potrzeba i wystarcza, zeby nadawca i odbiorca uznali, ze sie dogadali. Stad tak czeste poslugiwanie sie analogiami: stawiam rozmowce w (wyobrazonej) sytuacji, ktora u ciebie wywoluje pewne subiektywne reakcje, i oczekuję, ze podobne reakcje wywola ona u niego. W ten sposob ustalamy sobie wspolne nazewnictwo dla byc moze roznych subiektywnych reakcji; podczas dyskusji sprawdzamy jednak, czy zwiazki zachodzace u mnie pomiedzy tymi reakcjami sa zgodne ze zwiazkami, ktore zachodza u ciebie. Jesli nie widzimy wiekszych sprzecznosci, to uznajemy, ze sie rozumiemy, czyli ze dostatecznie precyzyjnie przekazalismy sobie subiektywne odczucia.

Procedura naukowa jest w sumie podobna, lecz dowod uzgodnienia zatrzymuje sie na poziomie intersubiektywnego nazewnictwa. Nie twierdzimy, ze mamy podobne subiektywne odczucia, twierdzimy jedynie, ze nie zachodzi istotna sprzecznosc pomiedzy relacjami nazwa-sytuacja u ciebie i u mnie. Przekaz koncepcji w nauce zachodzi wiec na wyzszym poziomie abstrakcji, bedacym przy tym wyzszym stopniem oddalenia od tego, co rzeczywiscie doznajemy.

Michał Dyszyński

wujzboj

Tyle, ze taka przekazywalnosc na poziomie subiektywnym - czyli na poziomie, ktory w koncu jest jedynym istotnym, bo to on decyduje o ostatecznej ocenie sytuacji i o reakcji na nia - jest niewykonalna. Wlasnie dlatego, ze nie da sie przekazac tego, co subiektywne...

Michał Dyszyński

wujzboj

Michał Dyszyński

wujzboj

Oczywiscie. (Uzywam slowa "naturalnie", bo obaj odrzucamy solipsyzm; ale nie jest to oczywistosc w scislym tego slowa znaczeniu

). Nawet Sfinia jako taka sluzy temu, bysmy z tego mogli korzystac.

Michał Dyszyński

Radosław

Michał Dyszyński

Radosław

Michał Dyszyński

Radosław

Czy jednak owa świadoma, racjonalna wiara nie jest niczym innym jak neologizmem wyrażającym niespójność i filozoficzne pogodzenie się z ową niespójnością? Byłbym bardziej ostrożny w kwestii co wynika dla wiary bądź niewiary z danej ontologii. Nadto dla mnie wszelka ontologiczna redukcja w kwestii rzeczywistości jest pozorem i oznacza ni mniej ni więcej jak to, że dane doznania z wybranego obszaru uznajemy za ważniejsze i im poddajemy inne sfery rzeczywistości związane z innymi rodzajami doznań. Fakt, że nie możemy jak na razie znaleźć wspólnego mianownika dla tych sfer nie stanowi problemu lecz swoiste wyzwanie, którego pełne zaspokojenie oznaczałoby zamarcie kreatywności jednostki.Sytuacja przypomina wypuszczanie powietrza z balonika, powietrze jest czymś lotniejszym niż balonik, wydaje nam się, że spuszczając powietrze uzyskujemy jasną i zrozumiałą ontologię. ale po pierwsze nasza redukcja jest pozorem bo powietrze wyszło z balonika i nie zniknęło, a nadto redukcji dokonaliśmy ponieważ było co spuzczać. Tym czasem można wyobrazić sobie próżnię w alternatywnej rzeczywistości gdzie nigdy nie ma co spuszczać z balonika, taka sytuacja byłaby czymś bardziej pożądanym gdyby niemetodologiczny redukcjonizm jakikolwiek miał mieć rację bytu. Osobiście zas cenię sobie akrobację i różne inne wyczyny nie tylko myślowe, sa ciekawsze po prostu.

Michał Dyszyński

Genkaku

Michał Dyszyński

Genkaku

Ależ Michale, Twoje tzw. elementy wynikające z Twojego wyboru (wiary) - jak to nazwałeś - są ściśle zdeterminowane przez odseparowane elementy z zewnątrz (świat). Gdybyś urodził się w Chinach, albo w Rosji, to Twój wybór (wiara) byłaby inna, gdyż przekazana przez kulturę / rodzinę.

Tylko proszę nie traktować powyższego słowa "zdeterminowane" w ścisłym jego znaczeniu.

Radosław

Genkaku

wujzboj

Radosław