ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Kiedyś sformułowałem sobie hipotezę, iż integrystyczne, ortodoksyjne pojmowanie idei Boga w religiach nastawionych na rygoryzm i posłuszeństwo gdzieś w tle ma pewne, nieuświadamiane mentalne założenie na temat samej natury Boga.
Skoro Bóg jest taki ponad człowiekiem, nieskończony, wszech... i ogólnie naj..., to przysługiwałyby mu te największe, najbardziej godne, najbardziej wynoszące w oczach obserwatorów atrybuty. W pierwszym odruchu, szczególnie dla człowieka wychowanego w typowej ludzkiej społeczności, szczególnie takiej, w której często pojawia się przemoc, twarda władza, rządy silniejszego, człowiek byłby skłonny Bogu przypisywać te atrybuty, które budzą standardowo
- największy respekt, także lęk
- najsilniejszy posłuch, nie negowanie słów, nie pytani o nic, tylko słuchanie z maksymalną intencją dokładnego się zastosowania
- największą czołobitność, uznawanie z automatu z pełną mocą wszystkiego co wizerunkowo pozytywne.
- największa siła, także największa przemoc, największa zdolność narzucania swojej woli także mentalnie, nawet nieskrępowana zdolność manipulacji
- największa niezależność, nie oglądanie się na niczyje zdanie, arbitralność absolutna stwierdzeń.
To z grubsza (choć listę można by rozszerzać) miałby w standardowym wyobrażeniu istoty najwyższej dla typowego człowieka Bóg.
Nie chcę tego obrazu jakoś teraz całościowo negować. Bo nie wiem, w jakim stopniu owe cechy są tymi, które należałoby zasadnie przypisać prawdziwemu Bogu. Jednak uważam, że spojrzenie na atrybuty Boga należałoby rozszerzyć o coś mniej wyrazistego, głębiej ukrytego - np. o atrybut:
- największej umiejętności oceny tego co subtelne
- rozwiązywania najtrudniejszych problemów tak, aby zbilansowane były potrzeby jak największej liczby istot czujących
- największa delikatność działania, dostrzeganie najgłębszych niuansów spraw,a potem uwzględnienie ich w działaniu.
Czy Bóg nie mógłby być (też, a może przede wszystkim...) istotą najsubtelniejszą, najdelikatniejszą?...

Dla mentalności człowieka oddanego tyraniom i władzy ta ostatnia hipoteza może wydawać się jakimś niepotrzebnym rozmywaniem problemu. Dla emocji twardych i żądających posłuszeństwa, często metodą presji i destrukcji, to właśnie taka presja, nie oglądanie się na zdanie innych, arbitralność zbliżona do arogancji wobec wszystkiego co niższe (a dla Boga wszystko jest niższe) stanowi o "tej prawdziwej" mocy i wielkości. Wielkim dla takiej mentalności jest przede wszystkim tyran. Wielkim jest ktoś, kto przed nikim się nie tłumaczy, tylko twardo żąda swego, a w razie czego nieposłusznych karze w sposób straszny. Tylko przecież tak Bóg może być "naj...".
Tylko czy na pewno w taki sposób?...

Czy aby na pewno ocena Boga przez perspektywę człowieka, który swoje ideowe wartości wzoruje na tyraniach, przemocy, twardej władzy jest tą słuszną?...
Czy Bóg, który by naprawdę nie złamał trzciny nadłamanej, nie zgasił knotka o nikłym płomyku miałby być po prostu słaby (pluszowy)?...
Czy Bóg, który znalazł rozwiązanie totalnie pokomplikowanej układanki ludzkich żalów, bólów, pretensji, grzechów, win i krzywd, czegoś niemożliwego wedle wszelkich znanych reguł, czegoś DOMAGAJĄCEGO SIĘ NIEWYOBRAŻALNEJ INTELIGENCJI, WYCZUCIA, SUBTELNOŚCI byłbym tym "gorszym" (słabszym), od Boga, który by po prostu brutalnie wszedł w taki układ i rozwiązał ten problem po prostu karząc z wielką surowością tych wszystkich, którzy okazali się za słabi, za naiwnie, za głupi?...

Ale nawet przecież z ziemskiej perspektywy patrząc, nawet dla dość prymitywnego człowieka przecież jednak większy szacunek budzi przykładowo wygrana w szachy kogoś, kto zaczyna grę od beznadziejnej sytuacji, mając zdecydowanie mniej figur i gorsze ich rozstawienie niż u oponenta, ale ZACHOWUJĄC REGUŁY GRY, czyli POSŁUGUJĄC SIĘ SUBTELNOŚCIĄ I INTELIGENCJĄ ostatecznie wygrywa partię z trudnym przeciwnikiem, niż ktoś, kto odgórnie ma prawo wszystko zadekretować po swojemu, czyli tylko podchodzi do szachownicy, rozrzuca na niej figury i ogłasza "to ja wygrałem! Jestem najmocniejszy, więc tak mi wolno wygrać, wystarczy, że to z ogłoszę mocą mojej najwyższej pozycji!"
Czy Bóg, który ma najwyższą pozycję, ale jej NIE WYKORZYSTUJE, bo właśnie chce UWZGLĘDNIĆ TO CO NIEZALEŻNE od Niego, do czego trzeba nie twardej, przemocowej siły, ale subtelnej inteligencji, wyczucia, nadzwyczajnej intuicji jest tym "silniejszym", czy "słabszym"?...

Zdaję sobie sprawę, że kryteria dla oceny tego mojego pytania, każdy postawi ostatecznie w oparciu o to, co mu w duszy (także w emocjach) gra. Więc spodziewam się, że wizja Boga subtelnego, który chce jak najwięcej zachować z tego, co niezależnie od Niego (w stopniu największym, jaki ta niezależność jest w ogóle możliwa) powstawało będzie mdłą i nijaką dla kogoś, kto ma w sobie kult siły, twardego okazywania własnej woli wbrew woli innych. Wizja Boga subtelnego będzie dla takiej osoby wizją Boga słabego.
A ja uważam akurat odwrotnie - uważam, ze Bóg jest wielki właśnie mocą SUBTELNOŚCI W DZIAŁANIU, mocą zdolności do zachowywania maksimum z tego, co ma choćby pozór dobra. I tak jak mam największy szacunek dla tych geniuszy, którzy byli w stanie uwzględnić niuanse, rozwiązać problemy bardzo trudne, dla innych niemożliwe do ogarnięcia, to tak samo postrzegam wielkość Boga - jak tego, kto nie cofa się przed tym co trudne, a nie który, niczym wielki słoń w składzie porcelany rozgniata wszystko pomniejsze na miazgę, nie tłumacząc niczego, tylko twardo krzycząc: wolno mi to, bo to ja tu mam władzę i niczego nie potrzebuję uwzględniać, na nic, ani na nikogo nie muszę się oglądać!
Ja uważam, że Bóg jest wielki właśnie przez to, że JEST W STANIE UWZGLĘDNIAĆ I OGLĄDAĆ SIĘ NA TO, co pomniejsze, słabe, co potrzebuje uzdrowienia i naprawy. I właśnie to Bóg naprawia.

Tu tak naprawdę nie chodzi tylko o wizję Boga. To nie jest wątek w dziale teologicznym, tylko filozoficznym. Bo chodzi o coś szerszego: o DEFINICJĘ PRAWDZIWEJ WIELKOŚCI OSOBY (Bóg jawi się w tym kontekście jako skrajna egzemplifikacja definicji).
Jaka osoba (teraz już uogólniając, nie tylko odnosząc do Boga), jakie cechy posiadająca kwalifikuje się (według naszego umysłu) do miana osoby wielkiej, wspaniałej, doskonałej?
- Czy ta, co niczego nie uwzględnia, bo ma władzę rozdeptywania każdego oporu, lekceważenia każdej reguły, każdego zobowiązania, jako że ma władzę ponad wszelkie inne władze?
- Czy ta, która W RAMACH REGUŁ I SZANUJĄC DOBRO INNYCH ISTOT osiąga cele, które SPONTANICZNIE INNE ISTOTY gotowe byłyby uznać za godne najwyższego szacunku?...
Która z tych definicji wielkości osoby jest bardziej przemawiająca do umysłu?...

lucek

Michał Dyszyński

lucek

Michał Dyszyński

lucek

Michał Dyszyński

lucek

Katolikus

Semele

Michał książka będzie niebawem wydana?
Życzę Tobie tego. Trzymam kciuki.

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Jest jeszcze jeden wątek w tym rozumowaniu. Zilustruję go bardzo śmiałą tezę:
Tylko delikatny i subtelny może poznać prawdę o rzeczywistości.

Wynika to niejako z samego sformułowania czym jest prawda (w jednym ze sformułowań, choć chyba dość wyraziście wypełniającemu intuicję, którą niemal każdy posiada).

Prawda jest zdolnością do zobrazowania rzeczywistości w maksymalnym stopniu odzwierciedlającym samą tę rzeczywistość.
To oznacza, iż to co ową rzeczywistość obrazuje, nie ingeruje jednocześnie w rzeczywistość podczas odczytu jej stanów (w wersji słabszej - ingeruje w minimalnym z możliwych stopniu). Bo gdyby ingerowało, to automatycznie nie obrazowałiby owej rzeczywistości jako takiej, tylko rzeczywistość w obliczu ingerencji zewnętrznej, w splątaniu z tą ingerencją. Jeśli to/ten podmiot, co rzeczywistość obrazuje jest twardy, arbitralny, władczy, stawiający swoje władze i moce najwyżej w hierarchii, a więc NIEDELIKATNIE POSTĘPUJĄCY wobec tej rzeczywistości, to taki ktoś nie odczytuje tego niezależnego, zewnętrznego wobec niego.

Prawda - ta poprawna - jest zawsze pobierana w trybie delikatności, bo tylko tylko wtedy pozostaje prawdą O RZECZY (zewnętrznej), a nie bliżej niesprecyzowaną postacią splątania rzeczy z ingerencją i przemożną wolą odczytującego stan.

Gdyby rzecz uogólnić jeszcze dalej, to wychodzi z tego, że każdy twardy dominator, ktoś niezdolny do delikatności, nieingerencji, subtelności już automatycznie wstąpił na ścieżkę kłamstwa.
I im więcej będzie twardości, przemocy, arbitralności podczas odczytu, a dalej stwierdzania swoich odczytów o rzeczywistości, tym bardziej niewiarygodnie będzie brzmiała teza, iż w ogóle tyczy się to samej rzeczywistości (jest prawdą o rzeczywistości jako takiej), lecz że w istocie mamy tu WYRAŻENIE swojej inwazyjnej zmieniającej stan pierwotny woli w kontekście danego aspektu rzeczywistości.

Jeśli zatem Bóg jest prawdą i trwa w prawdzie, to Jego niezbywalnym atrybutem jest delikatność i łagodność.