ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Pewnych aspektów myślenia i odczuwania nie da się oddzielić, bo one są właściwie tym samym.
Dość powszechnie próbuje się czynić dobro propagując rygoryzm - rygoryzm moralny, rygoryzm prawny.
Ale jak działa rygoryzm?
- Działa tak, że gdy pojawia się jakieś pytanie, problem do rozstrzygnięcia, wątpliwość, to wtedy rygoryzm daje wskazówkę: nieważne co tam czujesz, nieważne co sobie myślisz, nieważne jakie są tam jeszcze inne okoliczności, masz robić dokładnie tak jak to powiedziano, zapisano, jak jest w przykazaniu, nakazie, prawie.
To zaś - dokładnie takie potraktowanie swoich uczuć, myśli, pytań - jest precyzyjnym przepisem na ZATWARDZENIE UCZUĆ, na zabetonowanie myśli, na niedopuszczenie pytań, które by jakoś dodatkowo, czy w ogóle określiły jeszcze sprawę.

Rygoryzm praktycznie nigdy nie jest rozwiązaniem. Czasem bywa niezbędny - wobec szczególnie chaotycznych, destrukcyjnych sytuacji, czy osób. Wprowadza się go, gdy wszystko się wali w gruzy, gdy już nikt nikogo nie słucha. Wtedy, aby ogarnąć najgorszy chaos, trzeba ustanowić twarde reguły gry. Ale to jest dobre na przeczekanie. Z samego rygoryzmu nic się nie rozwiąże, nic nie powstanie - będzie tylko ugór "tego, nie wolno, tamtego też nie wolno, drepczemy w miejscu, trzymamy się tego co znamy, bo na nic więcej nas nie stać".

Michał Dyszyński

Ludzie, którzy nie przemyśleli jak działa umysł, często próbują wymusić na innych zrozumienie czegoś, wywierając coraz mocniejsza presję. Jednak głupi to nauczyciel, który zamiast przedstawić lepiej temat, tylko krzyczy na swoich podopiecznych: zrozumcie! zrozumcie!
Jeśli presja jest silniejsza od możliwości integrowania myśli z umysłem, jeśli - zamiast dać umysłowi ciszę i klarowność spojrzenia na temat, nasila się naciski, aby to po prostu "się stało" - to tenże umysł, aby się od niego odczepili, zacznie w końcu oszukiwać. To oszukiwanie przyjmie różne formy:
- najczęściej będzie symulowało poprawne rozwiązania metodą zgadywania. Jak się uda, to wywierający presję na zrozumienie się w końcu odczepi; jak się nie uda, to i tak niewiele się traci, bo przecież i tak się czepiał, więc będzie czepiał się dalej.
- inną metodą jest po prostu zapewnianie, że się zrozumiało i torpedowanie różnych prób sprawdzenia tego.
- czasem da się zastosować jakieś metody pomocnicze - w stylu: ściąganie na klasówce, dodatkowe metody przewidywania wyniku, oparte o niepoprawne rozumowania (co czasem może dać nawet pozytywny efekt).

Niestety, zrozumienie czegoś jest właśnie taką dziedziną ludzkiej aktywności, w ramach której nie da się niczego wymusić, zadziałać ściśle deterministycznie, czy na siłę. Możliwości obrazowania czegoś przez wolny umysł są taka twardą barierą dla chciejstwa ludzi, aby było to, co sobie wymyślili. Oczywiście można zrozumieniu w znacznym stopniu pomóc za pomocą dobrych metod dydaktycznych, dając większą szanse na kontakt z daną dziedziną, lecz pewności efektu się w ten sposób nie uzyska.
Podobnie do zrozumienia czegoś funkcjonuje prawdziwe zaufanie, wiara, nadzieja. Ich nie da się nauczyć, narzucić umysłowi metodami algorytmicznymi, deterministycznymi. To wszystko musi przyjść jako spontaniczna i wolna reakcja umysłu.

Bo praca z umysłami jest trochę jak robota ogrodnika - ten może swoje rośliny podlewać, przycinać, pielić, nawozić - co jakoś będzie wspomagało ich rozwój. Ale jeśli dane drzewo samo z siebie nie uruchomi owocowania, to często żadne zabiegi nie będą w stanie pomóc. Owoc - efekt jest czymś, co wiąże się z impulsem przychodzącym od wewnątrz i jest jedynie wspomagany zewnętrznie, lecz nie da się wymusić.
Wymuszanie wobec umysłu, często działa przeciwskutecznie, bo ten umysł, zamiast skupiać się na samej pracy nad problemem, będzie musiał część swoich sił przekierować na obsługę procesu wymuszania - będzie starał się zrozumieć czego od niego chcą, będzie zmuszony odpowiadać na monity, czasem symulować pozytywne efekty (gdy nacisk jest tak silny, tak nie do zniesienia, że inaczej się nie da). Wymuszanie na wolnym umyśle tych "właściwych" efektów od razu jest więc w wielu przypadkach po prostu PRZESZKADZANIEM temu umysłowi w pracy.

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Zaakceptować emocjonalne dziecko w sobie...
Naiwna, choć chyba najbardziej powszechna, koncepcja tego jak funkcjonuje umysł, skupia się na aspekcie woli - co "należy" robić, co trzeba. Właściwie niemal wszystkie dzieła moralizatorskie apeluję do obowiązku, konieczności, budują obraz presji, którą świadomy umysł wywiera, aby osiągać różne cele. To poeci, pisarze skupiają na uczuciach, ale wiadomo, że to fantazja, to takie nieważne...
Tymczasem całościowy obraz funkcjonowania świadomości jest bardziej złożony, niż ów prosty model, przeciwstawiający "mądre" konieczności życiowe głupim uczuciom. Sfera uczuciowa zawsze w nas jest i będzie, a jesli nawet u kogoś jest ona słabo rozwinięta (np. coś w stylu zespołu Aspergera), to wynikają z tego raczej problemy, niż korzyści dla całościowego funkcjonowania umysłu. Ta sfera uczuć, emocji jest takiem "dzieckiem w nas". Tak jakby nasza osobowość miała w sobie dwie osoby nieco się różniące - rodzica i dziecko.

Dziecko charakteryzuje się tym, że jego motorem działania jest niemal zawsze CHCIEJSTWO. Dziecko jest jeszcze za małe, aby rozumieć zależności świata, a przychodzą do niego naturalne bodźce - coś jest przyjemne, coś mile zapachniało, coś smakuje. Wiec dla dziecka jest oczywiste, że trzeba zdobywać właśnie to, co ten impuls emocjonalny daje. Dziecko w nas jest tym, co bezpośredni odbiera bodźce, co wywołuje spontaniczną reakcję. Z kolei "rodzic" w nas, to ten który wie - który mówi dziecku: "nie jedz cukierków, bo cię brzuch rozboli i będą się psuły zęby", albo "nie wybiegaj za piłką na jezdnię pod samochody" itp.
W zdrowych mentalnie rodzinach, choć z jednej strony tyle wysiłku wkłada się w tę stronę racjonalną - w zapewnienie bytu, zarobienie pieniędzy, ogarnięcie domu - jednak działania krążą wokół...
dzieci, wokół ich chciejstw. Rodzice pracowicie podnoszą zabawkę wyrzuconą z wózka, bo dziecko się o nią dopomina, aby za chwilę...
znowu wyrzucić ją z wózka i aby rodzic znowu, niczym posłuszny niewolnik, ją podniósł.
Sa jeszcze rodziny autokratyczne, gdzie na potrzeby dzieci się nie bardzo zwraca uwagę. Tam dziecko ma być przede wszystkim posłuszne, ma wykonywać polecenia, nie grymasić, nie domagać się niczego. W starszym wieku taki apodyktyczny rodzic też, "lepiej od dziecka wie", że syn ma zostać lekarzem, a córka stewardesą... W tych rodzinach, choć dziecko nie ma szansy być tym pełnym emocjonalnie dzieckiem, dziecko emocjonalne wciąż jest - tylko...
... pod postacią tego apodyktycznego rodzica!
Bo bycie apodyktycznym to nic innego, tylko właśnie bycie mentalnym dzieckiem - kimś przedkładającym chciejstwa nad inne powody, okoliczności. Apodyktyczny rodzic wymusza na synu, czy córce "będziesz lekarzem", nie biorąc pod uwagę potrzeb swojego dziecka, nie uwzględniając jego zdolności, predyspozycji. Apodyktyczni rodzice mentalnie nie różnią się od apodyktycznych rozkapryszonych dzieci - mentalnie funkcjonują identycznie, tzn. swoje chciejstwa aby coś było stawiają na szczycie motywacji, zaś tak samo nie dopuszczają swojego umysłu do wzięcia pod uwagę dodatkowych okoliczności, woli osób, sytuacji itp.

Nierozliczone dziecko w nas i tak upomni się o swoje prawa!
Postawa apodyktyczności jest właśnie najbardziej typowym przykładem nie rozliczonego emocjonalnie umysłu, tego wciąż kapryszącego "dziecka w sobie". Niby apodyktyczny dorosły jest "rozsądny", co funkcjonuje tak, że ów ktoś potrafi jakoś uzasadnić "racjonalnie" (słowo bardzo pojemne, wszystko co się zachciało można nazwać "racjonalnym", jak się już to słowo poznało) powód, dla którego apodyktyczne chciejstwo dorosłego, czy podrośniętego despoty jest "konieczne". W rzeczywistości najczęściej jednak owo uzasadnienie ma w sobie 99% chciejstwa i uporu, a może z 1% argumentów naprawdę merytorycznych. Ale apodyktyczni nie są w stanie zdiagnozować źródła swoich wyborów - właśnie dlatego, że sferę emocjonalną mają w sobie nierozliczoną, nieświadomą, więc emocje mogę - NIEZAUWAŻONE - sterować wyborami i ocenami z "tylnego miejsca".

Michał Dyszyński

Nasz umysł funkcjonuje w pewnym cyklu:
- wyobrażenie/nadzieja/cel jest motorem do aktywności
- za wyobrażeniem podąża próba jego syntezy z aktualnym rozpoznaniem rzeczywistości, a w niej też własnych możliwości
- jak wszystko dobrze pójdzie, efektem owej syntezy będzie decyzja, która ma służyć osiąganiu celu
- za decyzją pójdzie działanie.
- za działaniem Z DOZNAŃ wyłoni się nowy obraz rzeczywistości i być może nowy cel/wyobrażenie/nadzieja.
i cykl się zamyka.

Ten prosty obraz może pomóc w wymodelowaniu pewnych problemów mentalnych, wyjaśnieniu dlaczego u niektórych ludzi to wadliwie funkcjonuje. Problem może wystąpić na każdym z etapów.
Pewni ludzie mają problem z obrazowaniem sobie celów życiowych. Oni dobrze się czują dopiero wtedy, gdy coś z zewnątrz wytyczy im ramy, w których będą działali. Sami albo nie są w stanie ich sobie wypracować, albo wypracowują je w niepełnej, często wadliwej postaci.
Częstym problemem jest rozdźwięk pomiędzy celami, które ludzie sobie stawiają, a możliwością ich połączenia w całość z obrazem rzeczywistości. Niektórzy mają wyraźny przerost celów nad możliwością realizacji, czy nawet samego sensownego zaplanowania tej realizacji. Tacy ludzie mają naturalną skłonność do posługiwania się innymi ludźmi, aby to oni realizowali ich cele.
Inny problem mają osoby zablokowane na etapi decyzji i dalej działania. One wciąż myślą, wciąż obrazują, modelują świat, ale nie wprowadzają swoich przemyśleń w życie.
Zrównoważony umysł jest w stanie jakoś pogodzić wszystkie te etapy i działać. Ale nie jest łatwo taki zrównoważony umysł sobie wypracować.

Michał Dyszyński

Rozdzielenie czystej myśli od emocji
Na start można by zadać pytanie: czy w ogóle istnieje coś takiego?
- Czy da się myśl zupełnie oddzielić od emocji?...
Odpowiedź nie jest prosta, bo zależy od tego jak w ogóle zdefiniujemy samą myśl i emocje. Nie jest łatwo konceptów myśli i emocji wyplątać z językowej plątaniny intuicji, oczekiwań, praktyki użycia.
Jedno dla mnie jest pewne - JAKAŚ emocja w nas zapewne będzie. Jedynym nieemocjonalnym zupełnie jest trup. Podobnie jest z myślą - jakąś myśl świadomy człowiek będzie posiadał, nawet bardzo wkurzony, emocjonalnie rozdygotany człowiek. Będzie to może myśl chaotyczna, niekonsekwentna, z zewnątrz patrząc głupia. Ale będzie.
Jednak chyba intuicyjnie trochę wyczuwamy ten problem postawiony w tytule aktualnego posta. Spróbuję rozebrać tę intuicję na czynniki pierwsze.
Co byłoby podstawowym atrybutem MYŚLI w przeciwieństwie do emocji?
- W moim przekonaniu tym atrybutem myśli jest dążenie do OBIEKTYWIZMU I KONSEKWENCJA.
Co za to jest atrybutem "czystej emocji"?
- Określiłbym to jako: głównym atrybutem emocjonalności jest INCYDENTALNOŚĆ I BARDZO LUŹNY STOSUNEK DO REGUŁ.

Intelekt, myśl czysta byłoby zatem sposobem na UTRWALENIE doznań i odniesień. Emocje działają na przeciwnym biegunie - nie "przejmują się" trwałością, biorą rzeczy tak, jak się objawiły, dodając do wszystkiego to, co się im "spodobało".
Ważne!
Zarówno mechanizm emocji, jak i mechanizm myśli są NIEZBĘDNE do poprawnego funkcjonowania świadomości.
One są niezbędne, WZAJEMNIE SIĘ UZUPEŁNIAJĄC.
Taka "absolutnie czysta myśl" po prostu nie miałaby na czym działać! Ona byłaby pusta, bo brakowałoby jej incydentów, brakowałoby jej tego co samo przychodzi, objawia się nie wiadomo skąd, jest niekontrolowane, bo jest dopiero tworzywem, na którym kontrola się wykształci.
Z drugiej strony czysta emocja - jak przyszła, tak odejdzie - zastąpiona przez emocję nową, być może równie silną, być może tak samo zawłaszczającą świadomość, czyli nie zostawiająca po sobie nic trwałego.

Jak z tego wynika, koncept oddzielenia myśli od emocji, jeśli ma być w ogóle sensowny, realizowalny, musi polegać na czymś nieco innym, niż po prostu odseparowaniem absolutnym obu tych sfer. Chodzi raczej o to, aby
- wybrać takie emocje, które sprzyjają myśli budować trwałość rozumienia, a jakoś odsunąć emocje, które ten cel oddalają.
Pewne emocje pozostaną i tak, i tak. Jakie?
- Przede wszystkim te, które nadają energię samemu umysłowi, coś bliskiego nadziei, poczuciu piękna, dobrze rozumianej ambicji (ambicji poznawczej).
Są emocje, które szczególnie trzeba trzymać na wodzy:
- kapryśność uznawania bez absolutnie żadnej wyrazistej podstawy, ignorowanie niewygodnych (choć prawdziwych) aspektów rzeczywistości, narzucanie jako rozwiązań chaotycznych chciejstw.

Problem można też opisać odwołując się do konceptu OBSERWACJI.
Czym byłaby "czysta obserwacja"?
Oto wyobraźmy sobie, że ktoś wszedł na górską przełęcz i delektuje się widokiem krajobrazu. To jest coś bliskiego właśnie czystej obserwacji - patrzymy, nie próbując nadawać doznaniom jakichś szczególnych własnych znaczeń. Jednak...
jednak trochę tych znaczeń nadajemy, bo sycimy się pięknem górskich grani, zielenią lasów, ukształtowaniem terenu. Pewna emocja - pozytywna - do nas ma dostęp, jednak jest ona subtelna, zostawiająca nam opcje do wyboru. W tym trybie WIDZIMY WIELE, choć nic nas nie zmusza do natychmiastowej decyzji wyboru opcji.
W odróżnieniu od tego obrazu weźmy emocję pojawiającą się, gdy jesteśmy przestraszeni, poddani jakiemuś atakowi, czy innemu zagrożeniu. Umysł działa wtedy w zupełnie innym trybie: selektywności rozpoznań (skupiamy się na aspektach najważniejszych z punktu widzenia kryzysowej sytuacji), szybkości reakcji, nie myśleniu o złożoności sprawy, lecz o możliwie najmocniejszej reakcji, która byłaby adekwatna do zagrożenia. W tym trybie zatem, dostrzegamy tylko rzeczy najważniejsze, widzimy raczej mało szczegółów, skupiając się na szybkim wypracowaniu decyzji preferującej jakąś konkretną opcję.

Myśleniu w sensie intelektualnym sprzyja ten tryb powiązany z obserwacją, a nie z natychmiastowością reakcji. Im więcej aspektów sprawy uda nam się uwzględnić w naszej myślowej syntezie, tym większa jest szansa na to, że wypracowana koncepcja będzie użyteczna w szerokiej klasie przypadków.
Zatem w swojej istocie żeglowanie w stronę czystej myśli od emocji polegać będzie nie na usuwaniu emocji w ogóle, ale na preferowaniu takich emocji, które zostawia nam wolność wyboru i zdolność do szerokiego oglądu spraw. To zaś pomoże nam w wykroczeniu poza incydentalność emocji gwałtownych, a niekontrolowanych.

Niekontrolowanych czyli...
No właśnie - tu pojawia się aspekt KONTROLI.
Ma ten aspekt kontroli dwa swoje wydania w zależności od, opisywanego wyżej, typu emocji:
Kontrola w sensie krótkofalowym, incydentalnym będzie skupiała się na opanowaniu tego, co nagłe, przychodzące - właśnie jakby powiązane z koniecznością szybkiego zareagowania w obliczu niebezpieczeństwa. Ten rodzaj kontroli skupia się na szybkim efekcie, ale niekoniecznie długotrwałym efekcie. W ramach kontroli incydentalnej nie patrzy się na to co będzie za jakiś czas, nie patrzy się na głębsze skutki. A te mogą być przecież fatalne. Może wręcz okazać się, że podjęta decyzja, choć załatwia jakiś bieżący problem, to tworzy nowe problemy, o znaczeniu o wiele większym, niż ten, który został załatwiony.
Jest też kontrola w sensie długofalowym, wynikająca z tego, że przemyśleliśmy daną sprawę, a wypracowane rozwiązanie jakoś wyplątało si ze sprzeczności, że połączyło tendencje sobie wchodzące w paradę. Biorąc pod uwagę większy zakres aspektów, sprawdziwszy, że innych ważnych rzeczy nie zaniedbaliśmy, mamy szansę wybudować coś zapewniającego trwałą wartość.

Michał Dyszyński · Wysłany: Wto 12:18, 17 Mar 2020 Temat postu: Re: Zrozumieć naturę umysłu

Natura umysłu rozpościera się pomiędzy arbitralnością stwierdzania, a oddaniem "sterowania" czemuś zewnętrznemu.
Tym czymś zewnętrznym mogą być reguły - logiczne, metodologiczne - jak i personalne zawierzenie, uznanie czyichś racji, stanowiska, punktu widzenia.

Myślenie świadome polega na tym, że oddając sterowanie jesteśmy w przebiegu zależności rozpoznawać kluczowe punkty, reguły, powiązania.
Matką arbitralności jest intuicja. Intuicja daje wynik - w postaci stwierdzenia - nie znając reguł, nie modelując, nie udostępniając do analizy punktów pośrednich rozumienia.
Aby myślenie było pełne, próbujemy intuicję zastępować modelem - czyli dopatrywać się punktów styku danego zagadnienia z innymi doznaniami, odczuciami, przekonaniami, prawdami.

Michał Dyszyński

Z innego wątku, gdzie pojawił się problem separowania umysłu od niewygodnych emocjonalnie prawd:

Michał Dyszyński

Sądząc po nikłym odzewie, jaki ostatnio moje posty zdobywają w działach publicznych sfinii, słabo jestem rozumiany, a przynajmniej mało akceptowany jest mój "specyficzny" (może po prostu dziwaczny) styl myślenia. Może warto zacząć pisać bardziej prywatnie, bardziej dla siebie. Może np. tutaj coś napiszę, aby mi nie zginęło, co miałem na myśli. Tym razem kolejna nowa idea, która przyszła mi przed chwilą do głowy.

Zasada konstruktywizmu
Idea zasady konstruktywizmu wzięła się z analizy kilku dyskusji, jakie miałem na sfinii. Wyprowadzałem pewna stwierdzenia, cofając się myślowo do jak najbardziej minimalistycznego podejścia, aby jak najmniej zakładać tego co prywatne, intuicyjne. W matematyce takie podejście doprowadza do postulatów modelu, czy teorii. W filozofii o modele trudniej, albo są one jakoś bardziej chwiejne, jednak sama zasada wydaje mi się do utrzymania w mocy - sens ma ciachanie ockhamową brzytwą jak tylko najgłębiej się da. Gdy już to co niejasne, tylko intuicyjne, incydentalne wyruguje się, zostawiając gołą ideę, wtedy dopiero można taką ideą coś robić, bo jest ona w postaci czystej.
Problem w tym, że w dyskusjach moje podejście nie było zrozumiane, ani też odebrane zgodnie z intencją. Ludzie wolą pozostawać przy swoich intuicjach, uważają, iż coś one wyjaśniają. Wg mnie intuicje są dobrym punktem startowym do szukania rozwiązania, ale zupełnie nie nadają się do tego, aby być już ostatecznym rozwiązaniem. Rozwiązanie ostateczne musi być KONSTRUKTYWNE.
Tu dochodzimy do idei konstrktywizmu - czyli do tworzenia takich systemów formalnych, które, zostawiając czyste mieritum, jednak DAJĄ OPERATYWNOŚĆ, posługują się funkcjami, podstawowymi ciegiełkami myśli. Z intuicjami tak się nie da. Intuicje wskazują kierunek poszukiwań, ale nie wyłaniają samego rozwiązania, czylko takie "ogólne wrażenie". Owo ogólne wrażenie trzeba dopiero odfiltrować z aspektów incydentalnych, czy wręcz nadmiarowych, odsłaniając konstrukcję danej idei.
Ale idea konstruktywizmu ma jeszcze jeden ważny aspekt, którego chyba najbardziej nie umiem przekazać. Związany jest on z opisanym wyżej pewnym minimalizmem (ciachaniem brzytwą) nieforemnej jeszcze idei, lecz domaga się tu czegoś dodatkowego - JEDNOZNACZNOŚCI. To dlatego ten minimalizm jest tak ważny, bo tylko on daje właśnie jednoznaczność.
Gdy matematyk rozwiązuje układy równań, ma dla nich trzy opcje rozwiązań:
A. rozwiązanie niejednoznaczne - najczęściej nieskończenie wiele rozwiązań, albo przynajmniej więcej niż jedno rozwiązanie.
B. rozwiązanie jednoznaczne - dokładnie jedno, konkretne rozwiązanie
C. brak rozwiązania, czyli sprzeczność układu równań.
Zakładam, że celm jest jednak osiągnięcie rozwiązania, więc na razie odrzucam z rozważań opcję C.
Teraz rozważmy sytuację, gdy jakieś rozwiązanie jest - opcje A, bądź B. Która z nich jest tą pożądaną?
Matematycy preferują opcję B - jednoznaczne rozwiązanie. Podobnie jest w eksploracji idei - chcielibyśmy mieć idee, które maksymalnie jednoznacznie wskazują to, co wskazywać mają. Tylko wtedy są w pełni konstruktywne. Bo nadmiarem rozwiązań trudno się operuje.
Chociaż... tu kolejne ciekawa idea do rozkminiania... - może warto byłoby bardziej zainteresować się systemami, które wejdą w rozważania na temat jakiegoś pokategoryzowania przestrzeni rozwiązań niejednoznacznych?...

Ale może czas jakoś skonkretyzować ideę konstruktywizmu? Może jakieś postulaty?...
Proponowałbym coś następującego:
1. Każda idea podlega w ludzkiej świadomości procesowi doskonalenia - od postaci nieskonkretyzowanej, intuicyjnej poprzez wyłanianie coraz bardziej ogólnych reguł i pojęć.
2. Kierunkiem rozwoju dla pojęć jest oczyszczanie idei z tego co incydentalne, właściwe tylko rozwiązaniom jednostkowym, a jakoś uchwycenie tego, co wspólne i sformułowanie tego w ogólnej formie.
3. Punkt 2 funkcjonuje w ramach sprzeczności - dualizmu, bo jego ograniczeniami są z jednej strony możliwość formułowania pojęciami, które powstały w incydentalnym otoczeniu, czyli JĘŻYKU, a z drugiej domagają się jakoś pożegnania właśnie tego, z czego się wyłoniły. To co powstanie będzie już nowym pojęciem, czymś czego dawny język w ogóle nie obsługiwał, zaś umysł zapoznający się z daną ideą musi się jej dopiero nauczyć.
4. Powyższy proces może być skuteczny jedynie wtedy, gdy tworząca się idea będzie jak najbardziej klarowna, oczyszczona z aspektów incydentalnych i nadmiarowych
5. Jednocześnie jednak, nie można z owym oczyszczaniem pójść zbyt daleko, bo mamy niejako dwie "ściany" - ograniczenia tego procesu: z jednej strony ZROZUMIAŁOŚĆ, którą osiągamy PODOBIEŃSTWEM do starych pojęć, a z drugiej uwikłanie się nieustanne procesowanie samych przykładów naprowadzających, bez WYŁONIENIA pojęcia w sposób klarowny.
Ostatecznie wielka robotę i tak musi wykonać umysł odbiorcy, który na pewnym etapie dokona SYNTEZY tych licznych abstrakcji, postawionych problemów, zasugerowanych funkcjonalności, pobocznych rozwiązań w jedną postać idei. Umysł musi właśnie SKONSTRUOWAĆ sobie ideę jako całość - z chaosu i przykładów luźnych w jedność i klarowność.

Michał Dyszyński

W temacie tym, choć w innym wątku mi się popełniło:

Michał Dyszyński

Zdolność do uczciwej samooceny i sieć kontekstów oceny

Czasem mam wrażenie, że niektórzy ludzie w ogóle nie są w stanie zdobyć się na uczciwość w ocenie samych siebie.
Oczywiście oceniamy siebie w kontekście innych ludzi, świata. Nie ma właściwie czegoś takiego, jak samoocena wyizolowana z tego, co myślimy o innych. I tu chyba pojawia się ten największy problem, bo zauważyłem że ludzie najbardziej zakłamani w ocenie siebie, to jednocześnie ludzie, którzy dokonują największych oszustw, manipulacji w ocenie swoich bliźnich. Bo chyba jedno z drugim jest bardzo ściśle powiązane.

Podstawowym powodem kłamstwa w ocenie ludzi i samoocenie, jest wg mnie przekonanie, iż nad tym, jak jest, jaka jest postać obiektywnego stanu rzeczy, powinno królować nastawienie "czego ja psychicznie, jaki ocen potrzebuję", bądź "jak wykazać, że grupa z którą się identyfikuję, jest wyżej w hierarchii nad innymi grupami". Tacy ludzie są bardzo silnie skupieni na aspekcie rywalizacji.
Dlatego z zewnątrz patrząc widać, że tacy ludzie oceny dokonują nie za pomocą zbierania faktów, lecz za pomocą zbierania powodów do pokazania, że jest się lepszym, a ktoś tam jest gorszy.
Objawia się to w ten sposób, że jak tego rodzaju osobie ktoś postawi pytanie: dlaczego zrobiłe/aś to, czy tamto, to odpowiedź będzie: ale oni zrobili jeszcze gorszą rzecz!
Nieważne, że najczęściej w ogóle to co "zrobili oni" często jest niepotwierdzone, albo w ogóle tylko domniemaniem, ani nawet nie jest ważne, że nikt o żadnych onych nie pytał. Tacy ludzie nie rozmawiają o faktach w czystej postaci - co zrobiono, jak, dlaczego ten konkretny fakt ma miejsce - lecz zawsze fakt będzie uwikłany w kontekst domniemanych (albo i prawdziwych, choć często przebrzmiałych, wyciągniętych a zakurzonych archiwów historii) zdarzeń. Gdyby to jakoś przesadnie sparafrazować, to można by powiedzieć, że człowiek o tym typie myślenia nigdy tak po prostu nie idzie do parku, czy sklepu, lecz zawsze "idzie do parku i sklepu BO ONI też chodzą, albo i nie chodzą do parku i sklepu".

Wspomniany typ człowieka nie jest w stanie niczego oceniać w oderwaniu od bardzo skomplikowanej (wg mnie w większości zaciemniającej obraz sprawy) SIECI KONTEKSTÓW RYWALIZACYJNYCH. Trochę to wygląda tak, jakby tego rodzaju człowiek nigdy nie był sobą jako indywiduum jako tako wyizolowane. Być może w ogóle tacy ludzie nie potrafią uczciwie rozliczyć się z tym, co myślą SAMI DLA SIEBIE, mają problem z wyłonieniem własnej osoby z myśli. Oni są tak silnie wmontowani myśleniem w odniesienia społeczne, w konteksty różnych ocen, jakie spotykali w swoim życiu, że nie potrafią się wyizolować mentalnie.

Michał Dyszyński

Umysł pracuje w dwóch podstawowych, do pewnego stopnia przeciwstawnych trybach:
1. Tryb obserwacji - bierności sprawczej - skupienia na tym, co aktualne w kontekście tego, co ustalone
2. Tryb sprawczości - oparty o wizję i cel - wykraczający poza aktualność, poszukujący nowej wersji bytu.

Tryby są przeciwstawne dlatego, że dobre funkcjonowanie jednego z nich będzie się wiązało z silnym stłumieniem istotnych cech drugiego trybu.

Poprawna obserwacja, to obserwacja nie obciążona nastawieniem. Jeśli chcemy się dowiedzieć JAK JEST? w sensie poznania rzeczy nowych, a nie tego, co umysł już posiadł, to niezbędne będzie wycofanie zdecydowanej większości oczekiwań względem tego, co ma wyjść. W przeciwnym razie obserwacja będzie - trudną do rozplątania - mieszaniną odczytu własnych mniemań na temat obserwowanego i tego, co obserwowany obiekt dostarcza. W efekcie zaobserwujemy bliżej nieokreślone "nie wiadomo co", a nie sam ów obiekt.

Poprawna sprawczość z drugiej strony polega na nadpisywaniu, zastępowaniu bieżących odczytów CELEM. Cel jest tym, co ma zastąpić stan aktualny, konkuruje z tą bieżącą wersją i ma wygrać! Sprawczość właśnie na tym polega, aby z tego, co jest robić coś nowego, coś czego wzorzec powstał w umyśle. Tak więc poprawna sprawczość jest niejako przeciwna obserwacji, niszczy jej pierwotną naturalność.

Niestety, problem z owymi dwoma trybami jest taki, iż zależności sięgają tu znacznie głębiej, wchodząc w kolejne poziomy. Bo aby więcej, głębiej dowiadywać o tym co zewnętrzne niezbędne jest wykroczenie poza prostą obserwacje. W nauce mamy pojęcie EKSPERYMENTU, czyli takiej zaaranżowanej sytuacji, w której dany obiekt poddawany jest jakiejś specjalnej zaplanowanej sprawczości ze strony eksperymentatora. Obiekt badany odpowiada na tę sytuację, dostarczając danych, które trzeba teraz zinterpretować w kontekście modelu reaktywnego, ustalić O CZYM ŚWIADCZY taka, a nie inna reakcja układu. Aby wyniki eksperymentu były użyteczne, badacz musi jakoś umieć odseparować wpływ własny od reakcji układu - skonstruować MODEL, który jakoś to wszystko rozróżnia.
Podobnie do naukowego eksperymentu zachodzi w przypadku sytuacji życiowych - my też "eksperymentujemy" stawiając otaczającym nam ludziom zadania, próbując to czy owo w kontekście posiadanych możliwości, urządzeń z jakimi mamy do czynienia. Tutaj też powstaje złożony system zależności pomiędzy bym co badane, a badającym i jego rozumieniem rzeczywistości.

Michał Dyszyński

Znowu wklejam własny post z innego wątku. Bo tutaj pasuje.

Michał Dyszyński

Trwałość i incydentalność Wiedza i samowiedza

Stawiam podstawowe pytanie o to CZYM JEST POZNANIE?
Czy poznanie (praktycznie czegokolwiek) powinno być takie czysto intelektualne, dążące do obiektywności za wszelką cenę, separujące wszystko co osobiste, emocjonalne, indywidualne?
A może jednak aspekt osobisty powinien być uwzględniony w poznaniu?

Pytanie uważam za nieoczywiste, trudne w rozważeniu. Nie będę ukrywał, że bardziej jako poznanie traktuję to, co umysł uniezależnił od swojej indywidualności, co daje się przenieść do sfery intersubiektywnej, co da się sprawdzić ŻE JEST WSPÓLNE DLA WIELU - sytuacji, punktów widzenia, ludzkich podejść. Jednak chyba nie powinno nazywać się "wiedzą" czegoś, co każdy człowiek ma TYLKO swoje, indywidualne, prywatne, a w każdym razie nie wiadomo w jakim stopniu dające się uzgodnić z rozumieniem innych ludzi. Wiedza wg zaczyna się tam, gdzie kończy się władza jednostki do uznawania spraw całkiem po swojemu. Ale ale...
jest tu wyjątek. Bo jest coś takiego jak SAMOWIEDZA.
Jestem za tym, aby wyraźnie oddzielać wiedzę od samowiedzy. Samowiedza oczywiście też jest potrzebna, wręcz niezbędna. Ale wg mnie NIE JEST WIEDZĄ. Za "wiedzę" w tym ujęciu chcę uznać coś w rodzaju trwałego zobrazowania w umyśle aspektów od tego umysłu niezależnych.

Emocje powinny być ujęte w samowiedzy, ale już zignorowane w wiedzy. Aby zdobyć wiedzę, trzeba umniejszyć ego, które chciałoby atrybuty rzeczywistości budować tak, jak mu będzie przyjemniej, bezpieczniej, bardziej wywyższająco. Budując wiedzę musimy powiedzieć sobie: a teraz te wszystkie moje chciejstwa i pragnienia, aby coś zostało uznane po mojemu, tak jak lubię chowam, nie pozwalając im się ujawnić. Za to wkładam wysiłek, aby TO CO NIEZALEŻNE ODE MNIE SIĘ UJAWNIAŁO.
Samowiedza jest kierunkiem, w ktorym ma się ujawniać to, co jest indywidualne, a więc także emocje, pragnienia, chciejstwa. Choć chyba nawet tutaj chciejstwa nie powinny panować w sposób absolutny. Bo jeśliby ktoś poszedł totalnie w kierunku rezygnacji z poszukiwania tego, co ponad incydentalne, to nigdy nie znajdzie do tego, "jak jest" w sposób trwały, zawsze pozostając w obszarze "jak to się aktualnie teraz jawi".

Ale to nie koniec problemu...
Jak się tak uczciwie przyjrzymy celowi, któremu miałaby służyć wiedza, to zapewne odkryjemy, że raczej nie jest ona jakąś sztuką dla sztuki. Zdobywamy wiedzę po to, aby z jej pomocą ogarnąć zbliżające sie chwile, a z nimi ich incydentalność.
Czyli, choć wiedza z założenia ponad incydentalność próbuje wykroczyć, to za chwilę służy nam po to, aby jakąś kolejną incydentalność obsłużyć, aby w jej świetle owa nowa incydentalność ujawniła jakieś swoje atrybuty - podobieństw, różnic, zgodności z tym, co było wcześniej, co jakoś tam zostało zrozumiane.

Skomplikowana to sprawa... :think:

Michał Dyszyński

W każdym momencie rozumowania, percepcji świata umysł staje przed wyborem:
- kontynuować bieżące
vs
- poszukiwać nowego.
Gdy patrzę na liczne spory w dyskusjach, to widzę że strony się rozjeżdżają w rozumowaniu bo np. jedna
- akcentuje to, co zastane
podczas gdy druga
- próbuje wyciągnąć z tego wniosek i pójść dalej.
Ale nikt nikogo nie jest w stanie zmusić ani do utrwalania tego co bieżące, ani do porzucenia bieżącego w celu szukania tego, co nowe. I najczęściej nie wiadomo nawet co jest lepsze, bo można popełniać błąd na różne sposoby:
- nie wyciągając wniosków z tego, co zastane
- wyciągając z tego co zastane nieuzasadnione, pobieżne wnioski
- pozostając w starej interpretacji, którą należałoby zmodyfikować
- modyfikując stare w błędny sposób
itp.
Jak z tą szklanką, która jest do połowy pusta i do połowy pełna - tak i nasze rozumowanie łączy te dwa aspekty: utrwalania, lepszego uświadamiania sobie tego, co zastane vs zmiany, poszukiwania tego, co nowe. I nie ma jednej rady na to, co robić, ani kiedy jak robić - kiedy porzucić jakąś koncepcję, a szukać nowej, a kiedy się przy starym uprzeć.

Michał Dyszyński

Umysł prawdziwie dążący do prawdy nie może być zbyt władczy...

Większość ludzi, znanych mi dyskutantów, uważa coś przeciwnego. A przynajmniej sprawia wrażenie, że tak właśnie uważa - tzn. próbuje swoimi stwierdzeniami NADPISAĆ RZECZYWISTOŚĆ.
Nadpisywanie jednak rzeczywistości jest właśnie jej fałszowaniem, bo umysł chcący tę rzeczywistość zgłębić ma za zadanie DOWIADYWAĆ SIĘ JAKA RZECZYWISTOŚĆ JEST NIEZALEŻNIE OD UMYSŁU, a nie jaką rzeczywistość umysł chciałby zobaczyć.
Umysł zbyt władczy "dowiaduje się" o tym, co sam zadekretował. Najczęściej przy tym jednak twierdzi (a może nawet jest o tym przekonany), że dowiedział się aspektów od własnych chciejstw i nastawień niezależnych. Ten umysł oszukuje się zatem.
Uczciwiej dla tego umysłu byłoby pogodzenie się z prawdą, czyli
- albo uznanie, że umysł nie jest w stanie dowiadywać się aspektów niezależnych od niego. a zatem wszystko co "wie" jest - w mniejszym, bądź większym stopniu - jego projekcją.
- albo że jest bardzo ułomny w poznawaniu rzeczywistości, kłamie sam przed sobą, nie może polegać na tym, co uznał za prawdę o rzeczach. Ten umysł wciąż tylko obraca się w kręgu własnych chciejstw i nastawień, To byłaby jakaś forma rezygnacji z dążenia do poznania rzeczy niezależnych od umysłu.

Niestety, zagrożenie o którym tu piszę - poznawania zamiast prawdy o rzeczach (zewnętrznych), chciejstw i nastawień własnych w tej kwestii - nie daje się łatwo odsunąć. Próba działania wprost, prymitywnie myśląc jest lekarstwem wcale nie lepszym od choroby. Chodzi mi o WYPIERANIE SIĘ WPŁYWU na rzeczywistość. Niektórzy są przekonani, że nie będą popełniali tych "błędów chciejstw i nastawień", jeśli to słownie zadeklarują i zaczną piętnować (najczęściej piętnują nie u siebie, a u innych). Tak jakby gadanie o czymś zastępowało zadziałanie w tej kwestii. Błędu chciejstwa nie da się uniknąć samym deklarowaniem, że się go chce uniknąć, albo - co jeszcze gorsze - wpieraniem, że ten błąd w ogóle nie istnieje, lecz trzeba POZNAĆ JEGO MECHANIZMY. W pewnym sensie zatem owe chciejstwa...
... TRZEBA UZNAĆ. Tak właśnie! - najpierw trzeba chciejstwa uznać, zobaczyć jakie są,
przeanalizować kiedy występują, wytyczyć ścieżki, którymi chadzają, znaleźć sposoby jakimi fałszują odczyty. To wszystko najpierw trzeba dostrzec, a potem znaleźć jakoś sposoby odseparowywania tego co z własnych nastawień, od tego co czysto zewnętrzne.

Ale...
To wszystko nie koniecznie musi się udać!
Dla jakiejś klasy okoliczności życia i myśli odseparowanie tego co własne, od tego co zewnętrzne może okazać się - z różnych powodów - niemożliwe. Dla takich przypadków w ogóle nie będzie poprawnej postaci obiektywnej prawdy, będzie tylko prawda splątana, jakoś subiektywna.
Dla innych przypadków odseparowanie owych aspektów - tendencji może jednak się powieść. Wtedy będziemy mówili o prawdzie obiektywnej - prawdzie, niezależnej od podmiotu poznającego, funkcjonującej jako niezależny "obiekt".
Ludzie o małej wyobraźni epistemologicznej uważają, że nie istnieją prawdy nie obiektywne, że prawda jeśli już ma być - musi być obiektywna. Takie mniemanie jest samo w sobie efektem chciejstwa - pragnienia uczynienia oglądu rzeczywistości takim, jakim chciałoby się go mieć, nie zważając na to, jakim on - niezależnie od poznającego umysłu - może być. Ale nasze chcenia i chciejstwa nie zawsze się spełniają. Trzeba się z tym pogodzić.
Czym zatem będą owe prawdy nieobiektywne?
Pewną świadomością więzi umysłu z otaczającym ten umysł światem, rzeczywistością. Więzi niezbywalnej, więzi niejako z natury rzeczy. Nie wszystko da się od umysłu oddzielić, potraktować jako osobny "klocek", obiekt, którym da się manipulować. Z tym też wypadałoby się pogodzić.

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Zauważyłem, że trudno jest dotrzeć do ludzi z przekazem, gdy ten przekaz jest zbyt "mądry", kompletny, ścisły.
Człowiek w poznaniu potrzebuje wątpliwości, pytań, niejasności. Nie jesteśmy w stanie wytrzymać długo takiej formy dostarczanej nam wiedzy, która jest jednostronna, która opiera się o samo przyjmowanie i akceptowanie.
Na uczelni jest system wykład + ćwiczenia. Sam wykład zwykle jakoś trudno jest ludziom wchłonąć, zrozumieć. Dopiero rozwiązując problemy, stawiając pytania, umysł zaczyna jarzyć, o co biega.

Michał Dyszyński

Zaczałem wątek (nie cieszy się zainteresowaniem) w dziale filozofia. Pasuje mi tutaj.

Michał Dyszyński

Dziś sobie z dużym zdziwieniem uświadomiłem, że zdecydowana większość ludzkich sądów jest statystycznie (biorąc całą populację) bardzo słabo uzasadniona, jeśli w ogóle uzasadniona jakkolwiek poza przelotnym "tak mi się zdawało".
To mi też uświadomiło, dlaczego tak trudno jest mi porozumieć się w dużą częścią ludzi. Większość ludzi za wystarczające uzasadnienie sądu uznaje właśnie takie "tak mi się wydaje" i nawet w minimalnym stopniu temu zdawaniu się nie próbują nałożyć gorsetu potwierdzeń jakoś poza widzimisię wyrastającego. Tak po widzimisiowsku rozumują nagminnie również dyskutanci na naszym forum. Co prawda wielu z nich wymaga dla światopoglądów jakiegoś mocnego uzasadnienia, ale właściwie to jest z ich strony wyjątkowa sytuacja, bo od siebie wymagać w tym względzie nie zamierzają.

Spora część ludzi tę swoją formę zdrowego rozsądku (obojętnie, jak naprawdę "zdrowy", bądź "niezdrowy" ów rozsądek by był) utożsamia z logiką. Uważają się za "logicznych", bo po prostu twierdzą to, co im się wydaje - zupełnie nie wnikając w to jak bardzo arbitralny, oparty o czystą intuicję, czy incydentalne przekonanie jest ich sąd.
Domaganie się ścisłego myślenia stosowane jest zwykle wtedy, gdy się pojawia potrzeba zanegowania CZYICHŚ poglądów. Wtedy chętnie podwyższa się poprzeczkę uzasadnienia, które powinno być jak najbardziej ścisłe, pewne, niezaprzeczalne. Ale aby samemu się do tych reguł stosować?...
- To zdarza się wyjątkowo rzadko.

Czy ja jestem pod tym względem inny?
- Odpowiem "i tak, i nie". Jestem niewątpliwie podobny w tym, że też wymyślam sobie różne koncepcje, tezy, potencjalne zależności, choć najczęściej (przynajmniej na początku) potwierdzenia dla owych przekonań mam słabe. Czyli gdybam i mniemam sobie luźno - z grubsza tak jak reszta.
Ale jest też i coś, czym chyba różnię się od większości - ŚWIADOMOŚCIĄ tego, że jednak w większości przypadków tak sobie gdybam, a nie mam to w pełni potwierdzone. Dlatego nie używam prawie sformułowania "logiczne rozumowanie" w kontekście tego, co głoszę. Bo zdaję sobie sprawę, iż ścisłą logikę stosuję naprawdę rzadko. Nie biorę tych gdybań i mniemań za logikę, bo zdaję sobie sprawę, jak wiele aspektów w tym wszystkim zastosowałem "po uważaniu", jak wiele założeń mogłem wybrać kompletnie inaczej.

Dlaczego tak jest, że większość ludzkich rozumowań jest mało ścisłych, z logiką dość luźno powiązanych, zweryfikowanych bardzo słabo, albo - chyba najczęściej - wręcz wcale?
- Moją odpowiedzią jest: bo inaczej się nie da!

I to jest druga część (może i ważniejszą) odkrycia, które sobie dzisiaj trochę poczyniłem. Treścią tego odkrycia jest spostrzeżenie, że w zdecydowanej większości przypadków nasze rozumowania przebiegają od nadmiaru do tego co wybrane.
To nie jest tak, że wnioskujemy "po sznurku" jakichś tam ścisłych reguł myślenia. Raczej jest tak, że najpierw dość luźno, w części chaotycznie i ad hoc tworzymy potencjalne rozwiązania, rzucamy pomysłami, robimy burzę mózgu, a dopiero później przeprowadzamy w tym wszystkim selekcje. I to jest słuszne! Inaczej się nie da.
Więc zawsze będzie tak, że kreatywny umysł będzie rzucał niesprawdzonymi pomysłami, będzie mniemał dość przypadkowo na lewo i prawo. Cała sztuka polega na tym, aby na tym nie poprzestać, aby później jednak popracować nad analizą tych pomysłów, zrobieniem ich selekcji, zwróceniem uwagi na strukturę tego, co się wyłania, aby rozwinąć elementy perspektywiczne, zaś usunąć to, co tylko przeszkadza. Właśnie ten drugi etap buduje to, co powoduje, iż poglądy ludzi stają się sensowne, uzasadnione. Większości chyba ten drugi etap niezbyt pasuje. Bo on jest żmudny, wymagający dyscypliny. Prościej jest uznać, że od początku miało się rację i się przy tej racji upierać. Z "mania racji" rezygnuje się dopiero wtedy, gdy coś solidnie się dupnie, gdy doznamy porażki, pojawia się wielki problem. Dopiero wtedy do wielu ludzi dociera, że być może ich osądy były zbyt pobieżne, że nie poświęcili im wystarczająco dużo uwagi.

W każdym razie jedno spróbuję sobie dzisiaj zapamiętać - aby nie mieć jakoś do ludzi pretensji, gdy swoje bardzo luźne, niesprawdzone mniemania przedstawiają jako "prawdy" o świecie. Oni inaczej nie są w stanie myśleć, gdyby im tego zabronić, to przestaliby myśleć w ogóle. Każdy by wtedy przestał myśleć, bo zweryfikowanie poglądu, nadanie mu jakiegoś ostatecznego formatu i szlifu jest możliwe (np. w nauce) dopiero po włożeniu naprawdę poważnej pracy w tego poglądu analizę, weryfikację, głębsze przemyślenia. To wymaga czasu, wysiłku, wiedzy, czasem dodatkowego wsparcia i nie może być zrealizowane już na początku. Dlatego powinienem pogodzić się z tym, że ludziom (jak i mnie w tym gronie) do ścisłości rozumowania musi być daleko. Choć na pewno wolałbym, aby ludzie bardziej się przy tym wszystkim skłaniali ku podejściu opartemu o większą wstrzemięźliwość w nazywaniu swoich luźnych mniemań prawdą, faktami, aby były one przedstawiane z większą pokorą. Ale do pokory (także intelektualnej) chyba dość długo człowiek dorasta. :think:

Michał Dyszyński

Myślenie polega na używaniu dwóch - w pewnym stopniu przeciwstawnych - trybów pracy rozumu:
1. tryb spontanicznej swobody, powstrzymywania się od wewnętrznej sugestii, tryb maksymalizujący spontaniczność oglądu, będący w jakimś stopniu zagłębieniem się w chaos i nieokreśloność. W tym trybie wzorce są ignorowane, bo skupianie się na nich, zakłóciłoby zdolność do percepcji tego, co spoza znanych schematów, wzorców pochodzi.
- tryb narzucania zgodności z poznanymi wzorcami, kontynuacji rozpoczętych projektów, realizacji celów, a odrzucania tego co zbyt swobodne, rozpraszające. W tym trybie ignorowane jest wszystko to, co sprzeciwia się wytyczonym celom, realizacji ścieżek, jakie wcześniej poznał umysł.
Te dwa tryby, choć przeciwstawne, w istocie oba jednocześnie są niezbędne dla poprawnego myślenia. Porzucenie, silne ograniczenie któregoś z nich zakończy się dla umysłu zaburzeniami, problemami psychicznymi, mentalnymi osłabieniem skuteczności działania. Porzucenie trybu spontanicznej swobody czyni umysł człowieka zaskorupiałym i toksycznie konserwatywnych, niezdolnych do postrzegania nowych rzeczy, a przez to również do orientowania się w zmieniających warunkach środowiska. Z kolei ograniczenia w zakresie trybu zgodności z z poznanymi wzorcami, daje efekt osobowości wiecznie rozproszonej, takiej która niczego nie kończy, jest nieodpowiedzialna, nie posiada w sobie mentalnej trwałości, a więc też i nie jest zdolna do zdobywania wiedzy, a także samowiedzy.

Ja sam...
mam problem z oboma tymi trybami. Mam go i w swoim wnętrzu i w tym, jak jestem odbierany przez otoczenie. Zarzuca się mi zarówno nadmiar otwartości, jak i przeciwieństwo tej tendencji - nadmiar skupienia się, brak pójścia na luz. Myślę, że jest to problem nierozwiązywalny, bo dla ludzi chaosu, dla miłośników luzu ponad wszystko, czyli de facto chaotyków, będę kimś zbytnio dążącym do zachowania reguł. Z kolei dla osób bardzo silnie porządkujących wszystko (w istocie są to skrajni redukcjoniści, którzy jednak negatywnych konsekwencji swojego redukcjonizmu zwykle nie są w stanie dostrzec) moja otwartość jest trudna do zaakceptowania.

Michał Dyszyński

Z innego wątku.

Michał Dyszyński

Myślenie i doskonalenie się ogólne jest formą poszukiwania ścieżek pomiędzy dwoma przeciwnymi aspektami świadomości:
1. Wrażliwą, poszukującą, choć raczej nieingerującą obserwacją
2. Aktywną sprawczością

Oba te aspekty rozpinają nam swego rodzaju PRZESTRZEŃ AKTYWNOŚCI UMYSŁU, który próbuje połączyć, a także w pewnym sensie opanować "przepływy" pomiędzy nimi. Obserwując, pytając się o rzeczy W TYM JAK SĄ NIEZALEŻNE OD NAS, a więc w pewnej postaci bierności względem tego co zewnętrzne, skupiamy się na tym co NIE OD NAS, czyli oferujące nowość, zmianę, konieczność dostosowania się. Z kolei aspekt aktywny poznania polega na eksperymentowaniu i zaznaczaniu swojej osoby, na interakcjach.

Owe aspekty są jak jang i yin - uzupełniają się wzajemnie, razem tworząc całościowy obraz. Bo nie sposób jest w ogóle zadziałać jako jednostka, jako my, jeśli się nie określimy, gdzie jest owo ja-my, a gdzie zaczyna świat. To określenie się musi polegać nie na dekretowaniu odpowiedzi, ale na jej odczytaniu. Bo dekretując odpowiedź nie odpowiadamy w znaczeniu nie nawiązujemy relacji z tym co zewnętrzne, lecz po raz kolejny odczytujemy sami siebie - tego zastanego siebie.
Dlatego można by też powiedzieć, iż nie ma poznania bez rozwoju, bez zmiany siebie. Ktoś, kto chce tylko dekretować świat, dekretuje nie świat, tylko siebie - a przynajmniej swoje mniemania w kontekście świata.
Jednocześnie same bierne odczyty świata też nie są wystarczające, nie są rozwiązaniem. Bo odczyt już za chwilę będzie wymagał aktu aktywności i wyboru - choćby decyzji o tym, co jest przyjęte, a co pominięte w owym układzie. Ta decyzja jest już złamaniem bierności, jest aktem woli.