ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Od lat mam swoje osobisty "hobby" przyglądania się czynnikom, mającym wpływ na poprawność mojego poznania. W szczególności zorientowałem się (trochę sam, trochę na bazie wypowiedzi innych ludzi), że wiele zarówno wrodzonych, jak i nabytych reakcji mentalnych powoduje, iż mój obraz rzeczywistości staje się nieadekwatny, sugerujący mylne wnioski. W tym wątku zamierzam jakoś pokrótce omawiać te różne czynniki, których efektem jest fałszowanie ocen świata i samego siebie:
- branie własnych oczekiwań za zewnętrzny, obiektywny stan rzeczywistości
- mając tylko jedną (w szczególności pierwszą z napotykanych) przesłankę, a do tego słabą przesłankę, człowiek mimowolnie zaczyna ją traktować jako mocną - wszak ona dominuje w obrazie z racji na to, że nie ma konkurencji, nie ma z czym jej skonfrontować, porównać, zbilansować. To powoduje nadreprezentację uznania tego co pierwsze, albo tego co w ogóle dostępne.
- potraktowanie modelu, którym opisujemy rzeczywistość jako czegoś absolutnego, jako "samą prawdę o świecie", w sytuacji gdy przecież modeli opisujących ten sam aspekt rzeczywistości można tworzyć nieskończenie wiele, a dopiero ich porównanie dałoby szansę ustalenia, który model lepiej opisuje rzeczywistość.
- uznanie własnych odczuć zmysłowych za samą prawdę o rzeczywistości, w sytuacji, gdy przecież nasze zmysły odczytują tylko relatywnie wąski zakres informacji o świecie - np. zmysł wzroku reaguje na fale o długości od 390 do 760 nanometrów, co stanowi bardzo niewielki wycinek spektrum promieniowania elektromagnetycznego niosącego informację o obiektach nas otaczających.
- uznanie tego, co nas uczono w szkole, za wyróżnione w kontekście innych źródeł informacji. Jest tu rodzaj przekłamania natury społecznej, związanej z tym, że nasze rozpoznania rzeczywistości muszą bazować na historii zdobytych doświadczeń, zaś w doświadczenia szkolne są tymi szczególnie wyrazistymi we wspomnieniach, ale przecież nie są obiektywne.