ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Weźmy czysto teoretycznie dowolną sytuację problemową - jakieś pytanie o to, co robić, czy co jest słuszne. Załóżmy, że oto komuś wpadł do głowy pomysł: zapewne to jest tak, a tak.
Teraz można dalej postąpić na dwojaki sposób:
1. Uznać, że skoro mam już rozwiązanie, to dalej nie szukam, nie pytam, blokuję też krytycyzm wobec tego, co się nasunęło jako słuszne.
2. Przyjąć, że DOBRZE BYŁOBY MIEĆ JAKIŚ WYBÓR, co wiąże się z postulatem poszukiwanie ALTERNATYWNYCH ROZWIĄZAŃ, dodatkowych opcji, czyli z uruchomieniem jakiejś postaci krytycyzmu wobec pierwotnego pomysłu.

Znani mi ludzie dadzą się podzielić na preferujących opcję 1 i opcję 2.
Wybór 1 jest kursem na utwierdzanie się w pierwszym pomyśle (można by tu mówić o preferencji pierwszego pomysłu).
Wybór 2 jest kursem na rozwój w wolności, na konstruowanie świadomości, która uznała, iż warto jest się spełniać w wyborach.

Michał Dyszyński

Metody wychodzenia poza pierwszy pomysł, co też oznacza najczęściej wychodzenie poza znane rozwiązania, są z automatu pomysłami na POPRAWĘ KREATYWNOŚCI myślenia.
Kreatywność bowiem jest właśnie tą zdolnością, że tam, gdzie większość ludzi widzi jedynie to domyślne, a więc znane wszystkim rozwiązanie problemu osoba wychodząca poza to, dostrzeże dodatkowe opcje, czyli potencjalnie nowe rozwiązania.

Część ludzi ma chyba jakiś dodatkowy problem z tym, aby zaakceptować odchodzenie od schematów, czy inna forma działania wbrew temu, co przyjęte w jakiejś grupie. Oni uważają (najczęściej nie podając na to przekonującego argumentu), że cnotą jest trzymać się starych, zastanych wzorców, zaś niebezpieczne, a nawet niemoralne jest w ogóle myśleć nieszablonowo, inaczej niż w danej grupie to się zwykle robiło. Są to ludzie, którzy bardzo cenią sobie aspekt stadny, przynależnościowy, lojalnościowy.

Dla ludzi nie przywiązujących się szczególnie do tego co ktoś wcześniej przed nimi ustalał, naturalne jest, że szuka się własnych rozwiązań. Takie podejście niektórym może wydawać się niebezpieczne, bo w nim jest przecież i ta opcja, że ktoś wśród tych wzorów i zasad, na które nie zważa, może mieć też normy etyczne. Dlatego faktycznie trzeba tu zrobić dodatkowe zastrzeżenie, że kreatywność powinna być ograniczona do tych obszarów, które nie krzywdzą ludzi (czy ogólniej istot czujących), nie czynią szkód, nie są wyraźnie agresywne, inwazyjne. Kreatywność osób etycznych nie jest zatem dowolna, ma swoje ograniczenia.
Z drugiej strony kreatywność wydaje się też być także czasem niezbędnym warunkiem etycznego postępowania. Lekarz, który np. czuje, że dotychczasowe, znane mu (schematyczne) metody leczenie jakiejś przypadłości pacjenta są nieskuteczne, powinien chyba, zamiast powielać nieustannie to, co się nie sprawdziło, powinien jednak chyba sięgnąć po ich alternatywy - nawet jeśli wiąże się to z ryzykiem. W pewnych sytuacjach podjęcie jakiejś formy ryzyka, związanego działaniem poza schematami, jest właśnie bardziej etyczną, bo dającą większą szansę na powstanie dobra, a zlikwidowanie zła, strategią.