ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Znowu wrócił temat wolności i determinizmu. Postanowiłem odświeżyć swoje stanowisko, formułując je w specjalnym - czyli tym właśnie - wątku.
Dylemat wolności i determinizmu jest podstawowym problemem wolności woli [link widoczny dla zalogowanych].
Typowo uważa się, że występuje problem z uznaniem wolności ponieważ
- jeśli nasze decyzje mają jednoznaczne przyczyny (determinizm), to nie są wolne, lecz wynikają właśnie z tych przyczyn.
- jeśli zaś nasze decyzje są losowe, to też nie są wolne, bo losowość separuje decyzję od osoby, losowość wyklucza odpowiedzialność i możliwość przypisania decyzji osobie.
Jak ja widzę rozwiązanie powyższego dylematu?

Przede wszystkim poprzez zanegowanie idei przyczyny w kontekście decyzji osób - istot wolnych.
Przyczynowość zakłada bowiem, że jest owo COŚ, co jest przyczyną. Ale czym właściwie miałoby być owo "coś"?
Patrząc odpowiednio daleko wstecz właściwie wszelkie, odpowiednio odległe w czasie, okoliczności mogłyby zostać uznane (na zasadzie efektu motyla) za jakiś rodzaj przyczyny, wszak miały wkład w decyzję, poprzez powiązania prawami fizyki. Skoro przyczyną jest prawie "wszystko", to znaczy, że już tych poprawnych przyczyn nie ma.
I tak właśnie twierdzę - nie ma przyczyn, co nie znaczy, że nie ma związków wybierającego ze światem. Te związki są, zachodzą, ale są one W NIEZWYKLE ZŁOŻONY SPOSÓB SPLECIONE wzajemnie. Ta złożoność jest nieusuwalna, zaś dodatkowym problemem jest BRAK GRANICY pomiędzy tym, co by miało stanowić o przyczynie vs to, co już przyczyną nie miałoby być. Skoro nie ma dobrze wyłonionych przyczyn, to nie można mówić w ogóle o przyczynowości.

Kolejna kwestia dotycząca wolności, związana jest z ZAGADNIENIEM CELU.
Oto przyjmujemy, że decyzje osoby są CELOWE. Z celami jest jednak podobny problem jak z przyczynami (właściwie cel mógłby zostać uznany również za formę przyczyny). Oto osoba formułuje cel. Cel jest zanurzony jakoś w doświadczeniach owej osoby, jest syntezą przekonań i wiedzy owej osoby. Twierdzę, że nie sposób jest zamknąć celu w jakichś określonych ramach - cel po trosze integruje się ze wszystkim co zawiera w sobie osoba. Cel jest rozmyty, choć działa, ma wpływ na decyzje. Ale nie wiemy w pełni czym cel jest, zaś jedyne co tu możemy powiedzieć, to to, że ów cel się jawi umysłowi.
Cel jest właściwie...
kwantowy - stanowi superpozycję stanów przekonań, pragnień, oczekiwań. Jeśli cel jest w jakimś sensie przyczyną, to jest przyczyną...
niekonkretną, niedookreśloną.
To w zdolności formułowania celów zawiera się w wysokim stopniu wolność.

Michał Dyszyński

Właściwie to wypracowałem sobie model matematyczny wolności. Z modelu tego wynika, że poziom wolności można - przynajmniej dla pewnej klasy najprostszych układów - wyrazić liczbą, matematycznie wyliczalną.

W skrócie niniejszym naszkicuję ten model.
Założenia:
Rozważamy system, w którym da się wprowadzić/zdefiniować następujące byty - pojęcia:"
1. Rzeczywistość ewoluująca - zestaw stanów, które mogą ewoluować w sposób deterministyczny, albo niedeterministyczny. Dla pełnej wyliczalności wolności rzeczywistość deterministyczna będzie bazą koncepcji.
2. Zakładamy istnienie ośrodka decyzyjnego (jego wolność będzie dalej określana liczbą), może tu być używana też nazwa "osoba", choć chyba nie każdy ośrodek decyzyjny musi być osobą w szerszym znaczeniu. .
3. Zakładamy, że da się w tym układzie sformułować cel. Ośrodek decyzyjny będzie miał za zadanie ów cel zrealizować. Celem w najprostszym rozumieniu będzie ZBIÓR STANÓW DOCELOWYCH POŻĄDANYCH przez ośrodek decyzyjny.
4. Zakładamy, że ośrodek decyzyjny dokonuje AKTU INTERAKCJI z rzeczywistością ewoluującą. Zakładamy też, że ośrodek decyzyjny ów akt interakcji kalkuluje w oparciu o POBRANIE INFORMACJI z rzeczywistości ewoluującej na jakichś tam wcześniejszych (przed aktem interakcji) etapach.
5. Zakładamy, że po akcie interakcji rzeczywistość ewoluuje aż do momentu POMIARU STANU KOŃCOWEGO, który będzie porównywany z celem.
6. Stan końcowy zgodny z celem będzie zliczany jak SUKCES. Odpowiednio zaprzeczeniem sukcesu będzie PORAŻKA.

Liczba określająca wolność jest wyliczana w bazowym ujęciu jako stosunek liczby sukcesów do liczby całkowitej prób (podobnie jak prawdopodobieństwo). Inaczej mówiąc, wolność (jako liczba) jest obliczana jako prawdopodobieństwo zrealizowania celu. Będzie to zatem liczba rzeczywista z przedziału domkniętego [0,1].

Osobną kwestią (do ustalenia) jest, czy wyliczanie wolności zwiążemy z rozważaniem scenariuszy stanów początkowych i końcowych jako:
a) pokrycie całej statystyki możliwych stanów (dla prostych binarnych przypadków)
b) wybranie jakiejś losowej próby scenariuszy (ważne aby losowość była nieobciążona, aby była rzeczywiście losowa).
Ten - oparty o ideę prawdopodobieństwa realizacji celu - model jest według mnie możliwy do zrealizowania w systemach komputerowych, może przy analizie zachowań systemów obliczeniowych. Może też być użyty do szacowania wolności osób.