ŚFiNiA

Michał Dyszyński · Wysłany: Wto 15:24, 17 Mar 2015 Temat postu: Wolność, a powtarzalność

Dzisiejszym moim myślowym odkryciem jest uświadomienie sobie fundamentalnej zależności pomiędzy pojęciami wolności i powtarzalności.

Aby nie przedłużać wstępu, postawię od razu tezę:
Bez koncepcji powtarzalności pojęcie wolności nie może być poprawnie sformułowane.

Teraz krótki komentarz. Na czym polega wolność?
- Ano na stwierdzeniu, iż wybierający, postawiony w określonej sytuacji posiada WYBÓR.
Czym jest wybór?
- Wybór jest konceptem opartym właśnie o mechanizm powtarzalności, bo mówić o wybieraniu możemy wtedy, gdy występuje PORÓWNANIE OPCJI. W najprostszym przypadku byłyby dwie opcje - np. A i B - i wybierający postawiony w określonej sytuacji raz może zdecydować się na A, a innym razem na B. Czyli dla domknięcia koncepcji wyboru, niezbędne jest (choćby tylko myślowe, ale zawsze) postawienie dwa razy tej samej sytuacji przed wybierającym. Myślowo robimy taką operację, że stawiamy sytuację i utrzymujemy w myślach dwie opcje "wybrał A", albo "wybrał B". Jeśli wyszło A, to się cofamy myślą - ale mógł wybrać B...
Zupełnie inaczej jest w sytuacji przebiegu zdeterminowanego - tam zdarzyło się coś, co miało się zdarzyć i nie ma sensu się cofać, bo i tak zawsze dostaniemy to samo.

To z pozoru banalne spostrzeżenie, że do pojęcia wolności powtarzalność jest niezbędna ma, w moim mniemaniu, dość zaskakujące i poważne, konsekwencje filozoficzne (a może nawet "kosmologiczne"). Bo jeśliby świat uznać za twór nieskończenie rozwijający się, taki w którym każda chwila jest niepowtarzalna od poprzednich (i następnych), to w takim świecie nie da się skonstruować pełnej, idealnej wolności. Bo jeśli każda życiowa sytuacja jest absolutnie unikalna, to nigdy nie będzie możliwe stwierdzenie, czy taki, albo inny wybierający wybierał realnie, czy był zdeterminowany. Właściwie to taki świat można uznać za równoważny ze światem zdeterminowanym, nawet jeśli z innym powodów ten determinizm odrzucimy (np. na tej zasadzie, że nie będziemy w stanie wskazać żadnych więzów, konieczności, które by ten świat determinowały).
Tak więc do wyobrażalnego, sensownego świata wolnego w idealnym sensie należałoby dorzucić pewien postulat. Tym postulatem byłby koncept IDEALNEJ POWTARZALNOŚCI. Idealna powtarzalność jest pojęciem, które stosuje sie do takiego procesu, który można uruchomić przynajmniej dwa razy z idealnie takimi samymi parametrami startowymi. Dla takiego procesu można by później stwierdzić, czy/że efektem wpływu określonej osoby na ten proces (wybór) jest wprowadzenie układu w stan A , ew. B.

Co ciekawe koncept idealnej powtarzalności jest mocno pożyteczny również w innych dziedzinach - np. w matematyce. Znana jest w matematyce tzw. "klasyczna definicja prawdopodobieństwa". Mówi ona tyle, że prawdopodobieństwo można zdefiniować wtedy gdy mamy odpowiednią ilość zdarzeń "jednakowo prawdopodobnych". Wtedy prawdopodobieństwem zdarzenia byłaby po prostu częstość zachodzenia tego zdarzenia w stosunku w wszystkich dokonanych losowań (oczywiście trzeba to jeszcze jakoś "przeskalować" do nieskończonej liczby przypadków, aby uzyskać w pełni ścisłe, a nie przybliżone prawdopodobieństwo). Klasyczna definicja prawdopodobieństwa nie jest przez matematyków traktowana jako poprawna, ponieważ wymaga na starcie warunku "zdarzeń jednakowo prawdopodobnych". Czyli prawdopodobieństwo wymagałoby do swojego zdefiniowania prawdopodobieństwa... Ale klasyczną definicję prawdopodobieństwa można naprawić z użyciem konceptu idealnej powtarzalności. Zdarzenie idealnie potwarzalne jest dobre do zdefiniowania z niego prawdopodobieństwa, bo pełni tę samą rolę, co zdarzenia jednakowo prawdopodobne, a nie odnosi się do pojęcia prawdopodobieństwa, tylko do ogólnych warunków - parametrów układu.
Ale to była właściwie dygresja. Bo najciekawsze dla mnie tutaj jest, że filozoficzne zagłębienie się w ten zadziwiający aspekt sprawy - wolność i powtarzalność.

Wolność nie istnieje bez jakiejś formy powtarzalności.
To stwierdzenie ma z resztą o wiele szerszą konotację, niż opisana na wstępie. Bo za formę powtarzalności można też uznawać myślenie. Czym jest bowiem myslenie?
- Niczym innym tylko antycypowaniem pewnych sytuacji, obracaniem ich w przestrzeni umysłu, PORÓWNYWANIEM, powtarzaniem w nowych, tak czy inaczej zmienionych warunkach. Myśleć oznacza "odnieść do czegoś poprzedniego", skonfrontować z czymś (czyli z czymś co już było). Niewyobrażalne jest myślenie, które bierze jakiś obiekt zupełnie, absolutnie inny, niż wszystko znane, bo takiego obiektu nie ma jak wziąć. Absolutna "inność" jest absolutnym nierozpoznaniem.
Zatem powtarzalność jest podstawowym pojęciem, niezbędnym dla wolności myśli. Kto wie, czy nie zasadnym byłoby stwierdzenie, że jest prawie ontologiczną funkcją myśli.

Świat idealnie niepowtarzalny to chaos. Jeśli nic nie jest identyczne z tym, co kiedyś było, to w takim świecie nie ma żadnej reguły, prawa. Taki świat nie istnieje w sensie posiadania czegokolwiek rozpoznawalnego. Jeśliby uwierzyć Biblii (Stary Testament Księga Rodzaju), że "na początku był chaos", to "materią" dla powołania jakiegokolwiek istnienia mogłoby być właśnie takie potencjalne chaotyczne uniwersum, które "kipi możliwością istnienia", ale nie jest w stanie wybić się na realność, bo zbyt szybko znika, zamienia się swoje przeciwieństwo, albo w nicość, a w każdym razie nic nie jest w stanie czegoś stwierdzić, bo nie ma żadnej bazy dla owego "stwierdzania". Brakuje tu zatem jakiejś pierwszej instancji powtarzania/porównania. Bo tylko jeśli coś się (jakoś) powtarza, może być porównane, a zatem może być stwierdzone, czy to jest, czy tego nie ma.
Co ciekawe, Biblia na początku ew. św. Jana (czyli Nowy Testament) powiada "na początku było słowo". I znowu to też fajnie się łączy z ideą rozpoznawalności - "słowo", to nic innego, tylko "obiekt ROZPOZNAWALNY umysłem" - rozpoznawalny jako ZNACZENIE. Słowo jest symbolem rozpoznawalności i POWTARZALNOŚCI - porównywalności z tym co wcześniej było (w umyśle).
Pierwsza rozpoznawalność, powtarzalność, to właśnie ten ontologiczny wyłom w chaosie, który musiał stać się pierwszym ISTNIENIEM. Bo warunkiem wystarczającym na istnienie (idei, zależności, ale w dalszym rzędzie także innych jego rodzajów) jest MOŻLIWOŚĆ ROZPOZNANIA. Coś co jest, przez kogoś, rozpoznane istnieje - na mocy właśnie tego, że rozpoznanym zostało.

Może - tak już odjazdowo megakosmologicznie patrząc na sprawę - (wszech)świat kręci takie "kółeczka" w różnych aspektach, wracając do do pewnych aspektów wcześniejszych, powtarzając to co było, dodając jednak jakieś nowe elementy. Tworzy jakieś nowe istnienia na bazie starych, a baza wciąż rośnie, rośnie...
Ale jeśli idealnie nic się w tym świecie nie powtórzy, to pewnie i wolność tego świata nie będzie nigdy pełna, a przynajmniej nie będzie pełna w tym sensie, że nigdy nie będziemy mogli stwierdzić na pewno, czy mogliśmy wybrać inaczej... :think:

Michał Dyszyński · Wysłany: Pon 18:45, 23 Mar 2015 Temat postu: Re: Wolność, a powtarzalność

Włączam element dyskusji, który objawił się na priva.